Zestaw zagadnień na egzamin z Botaniki Leśnej
1.Co to jest histologia, embriologia, kariologia, cytologia, palynologia, morfologia, fizjologia roślin
Histologia (z gr. histos - utkanie) - nauka o rozwoju, budowie i funkcjach tkanek. W rzeczywistości zakres zainteresowań histologii bywa traktowany szerzej, poza histologią ogólną obejmuje też histologię szczegółową (anatomię mikroskopową) - naukę o mikroskopowej budowie narządów oraz cytologię i embriologię.
Embriologia roślin - dział botaniki, nauka zajmująca się rozwojem zarodkowym roślin.
dział botaniki, nauka wyodrębniona z morfologii roślin, badająca budowę i rozwój zarodka roślinnego w okresie jego życia w osłonie tkanek organizmu macierzystego; obejmuje również proces zapłodnienia, tworzenie się, budowę i rozwój narządów generatywnych i (u okrytonasiennych) bielma. Zasadnicze dla współczesnej e.r. odkrycia zapoczątkował G.B. Amici, wyjaśniając ok. 1824 rolę pyłku kwiatowego w tworzeniu się nasienia; następnie W. Hofmeister wyjaśnił (po kilkunastu latach prac) pojęcie gametofitu; 1870 J. Hanstein opisał segmentację zarodków, 1884 E. Strasburger zapłodnienie komórki jajowej, 1898 S.G. Nawaszyn podwójne zapłodnienie u roślin okrytonasiennych. Współczesna e.r. dzieli się na porównawczą (opisową) i eksperymentalną, zajmującą się m.in. kontrolą zapłodnienia i hodowlą zarodków in vitro.
Kariologia (z greckiego karyon "jądro"), dział cytologii zajmujący się budową jądra komórkowego, a szczególnie budową chromosomów.
Cytologia, inaczej biologia komórki (z gr. kytos i logos) – nauka o budowie wewnętrznej i funkcji podstawowej jednostki budulcowej organizmów żywych jaką jest komórka. Każdy organizm roślinny i zwierzęcy składa się z komórek. Istnieją organizmy zbudowane z jednej tylko komórki - jednokomórkowce i organizmy składające się z wielkiej liczby komórek - wielokomórkowce.Cytologia jest blisko związana z nauką o tkankach – histologią.Cytologia zajmuje się organellami komórkowymi: jądrem, mitochondrium, wakuolami, retikulum endoplazmatycznym i innymi.
Palinologia jest nauką o pyłkach roślin i zarodnikach grzybów. palinologia, palynologia [gr. palýnein ‘sypać’, ‘przyprószyć’, lógos ‘nauka’], bot. najmłodszy dział botaniki, zajmujący się badaniem ziaren pyłku i zarodników roślin, zarówno współcześnie żyjących, jak i kopalnych; wzięła pocz. z pyłkowej analizy (palinologicznej analizy).
Morfologia roślin (gr. morphē = kształt, logos = nauka) - jedna z najstarszych gałęzi wiedzy o roślinach, nauka zajmująca się badaniem zewnętrznej budowy roślin, zależnościami jakie między nimi występują, zachodzącymi w nich przemianami, a także badaniem ich pokroju, ukształtowania poszczególnych organów.Podczas gdy morfologia zajmuje się badaniem zewnętrznej budowy roślin, anatomia roślin bada ich budowę wewnętrzną.Morfologia roślin posiada wydzielone działy:
· morfologia porównawcza
· morfologia rozwojowa roślin
· morfologia eksperymentalna roślin
· organografia
Fizjologia roślin, fitofizjologia – nauka zajmująca się badaniem procesów życiowych roślin oraz funkcjami ich organów. Badane procesy to m.in.: wzrost, odżywianie, oddychanie i rozmnażanie. Jest jedną z gałęzi botaniki i fizjologii. Fizjologia roślin zajmuje się badaniem zjawisk i procesów zachodzących na róznych poziomach organizacji biologicznej:
· na poziomie molekularnym – syntezy i łańcuchy reakcji biochemicznych zachodzących w komórce
· na poziomie struktur komórkowych – transport związków chemicznych i przekazywanie sygnałów w organizmach roślinnych
· na poziomie organów
· na poziomie organizmu
· na poziomie zbiorowiska roślinnego.
Znajomość procesów zachodzących w roślinach wykorzystywana jest praktycznie w takich dziedzinach jak: rolnictwo, leśnictwo i ogrodnictwo.
2. Budowa komórki roślinnej - podstawowe organele
Opis: Budowa komórki roślinnej: A) ściana komórkowa, B) plasmodesma, C) błona komórkowa, D) chloroplast, E) błona tylakoidu, F) mitochondrium, G) lizosom, H) aparat Golgiego, I) wakuola, J) retikulum endoplazmatyczne gładkie, K) retikulum endoplazmatyczne szorstkie, L) jądro, M) błona jądrowa, N) otwór w błonie jądrowej, O) jąderko
Opisy organeli :
Kształt komórki determinuje ściana komórkowa, która dodatkowo chroni komórkę przed pęknięciem w wyniku zwiększonego napływu wody do jej wnętrza. U bakterii właściwych (czyli także sinic) zbudowana jest z biopolimeru peptydowo-wielocukrowego – mureiny, zaś u archeanów (archeabakterii) głównym jej składnikiem jest pseudomureina lub białka ułożone w tzw. warstwę S. Część archeanów i wszystkie mikoplazmy (grupa bakterii) nie posiadają ściany komórkowej.U bakterii grubość ściany komórkowej warunkuje, jaki będzie rezultat barwienia metodą Grama i de facto jest podstawą klasyfikacji bakterii na Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Te pierwsze (G+) mają ścianę o grubości 15-50 nm, zaś drugie (G-) kilkukrotnie cieńszą, 2-10 nm. Różnica ta pociąga za sobą także odmienności w fizjologii i wrażliwości na leki między obiema grupami bakterii.
Plasmodesma, plazmodesma - połączenie międzykomórkowe występujące w komórce roślinnej, pasma cytoplazmy i siateczki śródplazmatycznej (retikulum endoplazmatyczne) przechodzące przez szczeliny (jamki) w ścianie komórkowej. Plasmodesmy łączą ze sobą protoplasty komórek, które sąsiadują ze sobą. Dzięki nim komórki w łatwy sposób mogą wymieniać pomiędzy sobą różne substancje. Plazmodesmy są odpowiednikami złączy szczelinowych w komórkach zwierzęcych.
Błona komórkowa (plazmolemma) otacza całą komórkę. U eukariontów posiadających ścianę komórkową zawsze występuje po stronie wewnętrznej tej ściany. Plazmolemma zbudowana jest podobnie, jak u bakterii właściwych: składa się z dwóch warstw fosfolipidów oraz zanurzonych w nich białek. W budowie lipidów błonowych komórek jądrowców dominują nienasycone kwasy tłuszczowe. Znaczny (5-25%) jest także udział cholesterolu[10].
Białka zanurzone w plazmolemmie pełnią funkcje receptorów, białek kanałowych, czy enzymatycznych, które odpowiadają za pobieranie wody, soli mineralnych i substancji odżywczych, wydzielanie substancji na zewnątrz (np. produktów przemiany materii), obieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego, itd. Ponadto struktury białek wraz z skoordynowanymi innymi cząsteczkami, tak zwany glikokaliks, komórkom bardziej złożonym organizmów nadaje tożsamość antygenową, co warunkuje m.in. występowanie różnych grup krwi[11].
Chloroplast – otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową organellum komórkowe występujące u roślin i glonów eukariotycznych). Są rodzajem plastydów. Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy. W nich zachodzi przemiana dwutlenku węgla oraz wody z wykorzystaniem energii świetlnej w glukozę oraz tlen.
Chloroplasty są otoczone dwiema błonami o różnej przepuszczalności, otaczającymi stromę wypełniającą wnętrze chloroplastu. Błona zewnętrzna dobrze przepuszcza jony. Wewnętrzna błona jest natomiast słabo przepuszczalna i tworzy liczne woreczki (zwane tylakoidami). W chloroplastach granalnych ułożone są one w płaskie stosy zwane tylakoidami gran. U chloroplastów bezgranalnych natomiast występują jedynie lamelle – tylakoidy stromy, czyli tylakoidy rozciągnięte wzdłuż całego chloroplastu (w komórkach pochew okołowiązkowych niektórych roślin przeprowadzających fotosyntezę C4[1] i glonów.
Wnętrze chloroplastu wypełnia białkowa substancja – stroma – koloid białkowy. W jej skład wchodzą m.in. niewielkie ilości DNA, enzymy biorące udział w fotosyntezie oraz rybosomy typu prokariotycznego (tzw. rybosomy małe, o stałej sedymentacji 70s), które biorą udział w produkcji białek, są one jednak mniejsze od rybosomów eukariotycznych o stałej sedymentacji 80s, znajdujących się w cytoplazmie.
Chloroplasty zaliczamy do organelli samoreplikujących się (obecność chloroplastowego DNA oraz zdolność do samoreplikacji uważane są przez wielu naukowców za dowody na endosymbiotyczne pochodzenie tych organelli od innych organizmów, które zostały pochłonięte przez komórkę, lecz zamiast ulec strawieniu, przekształciły się w symbionty).
Tylakoid – pęcherzykowata struktura, podstawowy element budowy wewnętrznej chloroplastu komórki roślinnej lub podobna struktura wchodząca w skład samożywnej komórki prokariotycznej. W chloroplastach tylakoidy tworzą tzw. system lamellarny, w którego skład wchodzą grana, czyli zwarte stosy spłaszczonych tylakoidów oraz intergrana (tylakoidy stromy), czyli pojedyncze pęcherzyki tylakoidów łączące grana.
W błonach tylakoidów zachodzi faza jasna fotosyntezy...
sm1967