MIKOŁAJ KOPERNIK
PISMA WYBRANE
EDYCJA KOMPUTEROWA: WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL
MAIL TO: HISTORIAN@Z.PL
MMIII
CZĘŚĆ I
PISMA ŚCIŚLE NAUKOWE
ZARYS NOWEGO MECHANIZMU ŚWIATA I RUCHÓW CIAŁ NIEBIESKICH
Przodkowie nasi przyjęli byli w mechanizmie świata znaczniejszą ilość kręgów niebieskich1, jak sądzę, głównie dlatego, ażeby w sposób prawidłowy wytłumaczyć zjawiska ruchu gwiazd błędnych2: wydawało się to bowiem niedorzecznością przypuszczać, iżby doskonale okrągła bryła niebios miała się w czasach różnych niejednostajnie poruszać. Spostrzegli nadto, że za pomocą składania i łączenia ruchów regularnych można w pewnym położeniu wywołać rozmaitość ruchów dostrzegalnych. Wprawdzie Kalippos i Eudoksos3 potrafili osiągnąć ten skutek za pomocą kół współśrodkowych, nie zdołali jed-
1 Kopernik używa wyrazu orbis, podobnie jak autorzy klasyczni, dość swobodnie, a mianowicie zarówno w znaczeniu koła, jak i kuli. Trudność stąd pochodzącą staraliśmy się w tłumaczeniu ominąć, używając wyrazu krąg, któremu będzie wolno nadawać to albo tamto znaczenie.
2 Wyrazu planeta nie używa Kopernik prawie nigdy, a dla tych ciał niebieskich ma (za Pliniuszem) stale nazwę sidus, albo stella errans, gwiazda błędna. Toteż w przekładzie przyjęliśmy to ostatnie wyrażenie.
3 Dwaj astronomowie greccy z IV w. p.n.e. Wcześniejszy z nich Eudoksos z Knidos (około 370 p.n.e.), przyjaciel Platona i towarzysz jego podróży naukowych m. in. do Egiptu, jako niepospolity astronom wielbiony przez Cycerona, Sekstusa Empiryka, Strabona i ...
trzeciezyczenie