Angela Martens
zarny bez
ZDROWIE Z NATURY
Wprowadzenie 4
Czarny bez jest Wielki 6
Odmiany - byle ich nie mylić 7
Brat zza morza • • . . 10
Spożywać z uwagą: Bez czerwony i Spółka 11
Grzyb z bzu czarnego - mile widziany dodatek 13
Naturalna, domowa apteka 14
Zakorzeniony w tradycji 15
Wykorzystany od pnia po sam czubek 16
Przynosi magiczną siłę 18
Bez czarny czy bez - czy tylko gra słów 19
Obrzędy medycyny ludowej 20
Do czego był jeszcze przydatny czarny bez? 22
Śladowe biologicznie aktywne substancje 22 Drugorzędne substancje roślinne jako „lekarstwa naturalne" . . . 23
Bez czarny - bogactwo witaminy B i C 28
Bez czarny - bogactwo składników mineralnych 29
Wielokrotnie niedoceniany: standardy medyczne 30
Wiedza - jak czarny bez zbierać, przetwarzać
i hodować 32
Najlepszy czas na zbiory 33
Delikatne przetwarzanie . 34
Udaje się niemal zawsze: samodzielna hodowla 36
Szkodniki nie mają szans 38
Lekarstwa z czarnego bzu - łatwe do samodzielnego przyrządzenia 40
Herbata z kwiatów czarnego bzu 41
Herbata z owoców czarnego bzu 42
Herbata z liści czarnego bzu 42
Herbata z kory czarnego bzu 43
Woda z kwiatów czarnego bzu 44
Sok z owoców czarnego bzu 44
Sok z liści czarnego bzu 45
Ocet z owoców czarnego bzu 45
Olej z owoców czarnego bzu 46
Syrop z czarnego bzu 47
Tonik z czarnego bzu 47
Wyciąg (tynktura) z czarnego bzu 48
Mus z czarnego bzu 49
Maść z owoców i maść z liści czarnego bzu 49
Czarny bez - zawsze gotowy 50
Na czym polega samoleczenie 52
Czarny bez - naturalny i zdrowy 56
Gdy zbliża się przeziębienie 57
Gdy nos zatkany 59
Gdy przełykanie sprawia ból 60
Gdy bolą uszy 61
Gdy mamy podrażnione drogi oddechowe 62
Gdy mamy trudności z oddychaniem 63
Przy zapaleniu zatok : 64
Przy gorączce 64
Gdy skóra swędzi i piecze 65
Gdy mamy kłopoty żołądkowe-jelitowe 68
Gdy skarżymy się na nerki i pęcherz 69
Gdy bolą mięśnie i stawy 72
Lekki i smaczny - czarny bez dla smakoszy. . . . 76 Musy, marmolady i galaretki 77
Zupy, sosy, syropy 81
Desery 85
Delikatnie pieczone 91
Pikantne specjały 95
Czarny bez z alkoholem i bez 101
Wykaz przepisów 110
3
Krzepka roślina o łagodnej mocy leczniczej
Nie rzuca się w oczy. Jego silnie zakrzywione gałęzie wydają się nieco zbutwiałe, a zielone liście mają zapach tak nieprzyjemny, że nawet mszycom nakazuje szybką ucieczkę. Także woń żółtych kwiatów jest dla wielu nozdrzy zbyt trudna do zniesienia. Mimo tych zapachowych wad czarny bez przyciąga muchy, chrząszcze i motyle. Były też takie czasy, gdy czarny bez traktowany jako „chwast" musiał w wielu ogrodach ustępować miejsca rzekomo szlachetniejszym roslinom. Mimo to, szybko ludzie zauważyli, że Sambucus nigra, czyli czarny bez, charakteryzuje się wyjątkowymi właściwościami, z których korzyści czerpią nie tylko ogrodowi hobbyści.
Dobry w smaku i dia zdrowia
Smakosze i kucharskie autorytety odkrywają tymczasem smakowe zalety owoców i kwiatów czarnego bzu. W sklepach ze zdrową żywnością regały uginają się pod ciężarem soków, eliksirów i marmolad z czarnego bzu. Fani tej rośliny od dawna wiedzą, że owoce i kwiaty czarnego bzu mają wiele witamin, minerałów, węglowodanów i enzymów tak potrzebnych dla zdrowego odżywiania. A to nie wszystko. Nie tak znowu dawno odkryte przez naukowców inne, biologicznie czynne składniki tej rośliny, umożliwiają nam zrozumienie, dlaczego czarny bez był od wieków tak ceniony w medycynie ludowej i zastępował niemal całą aptekę. Wszystkie jego części były lecznicze - korzenie, kora, liście, kwiaty i owoce. Dzisiaj wiadomo już, że wiele składników czarnego bzu rzeczywiście można zażywać przy wielu różnych schorzeniach, jak też dla wzmocnienia sił odpornościowych organizmu. To dziś okazuje się, że przyrządzane przez naszych przodków, niedysponujących wiedzą farmakologiczną, różne mikstury z czarnego bzu były prawdziwymi lekarstwami.
Także współcześnie działający specjaliści od medycyny naturalnej sięgają do starych receptur specyfików z czarnego bzu. Kto
chciałby przez cały rok czuć się sprawnie i oszczędzić sobie przeziębień, jest na dobrej drodze. Chodzi przede wszystkim-o to, aby wzmacniać siły odpornościowe organizmu, a w tym zakresie czarny bez stanowi świetną, łagodną alternatywę dla silnych medykamentów przemysłu farmaceutycznego.
W tej książce dowiecie się Państwo, jak prawidłowo i łatwo wykorzystać różne części czarnego bzu do przyrządzenia niezawodnych receptur, w jaki sposób bez większego nakładu pracy sporządzić z tej rośliny lekarstwo, a także w jakiej formie stosować te wykonane domowym sposobem receptury, aby niewielkie przypadłości nie przekształciły się w duże problemy zdrowotne. Na koniec podaję Państwu kilka praktycznych porad, jak z owoców i kwiatów czarnego bzu przygotować zdrowe i smaczne wiktuały.
Z krzewu czarnego bzu przyrządza się wiele smacznych produktów, które dają zdrowie i dobrą formę.
Czarny bez jest Wielki
Odmiany - byle ich nie mylić
Bez bzowi nie jest równy - istnieje przecież wiele odmian tej rosliny. Wszystkie one mają zalety: jednak jak udowodniono to czarny bez (o nazwie łacińskiej Sambucus nigra L.) ma najsilniejsze Bez iałanie lecznicze. I rzeczywiście, bez czarny zwany także bzem lekarskim lub dzikim bzem czarnym jest krzewem o niesamowitej żywotności, który można spotkać niemal wszędzie. Charakteryzuje się mnóstwem kwiatów zebranych w płaskie baldachogrona, z małymi, jasnymi, później czarnofioletowymi owocami.
Inne pospolite w Polsce gatunki rodziny bzowatych powinniśmy raczej odstawić ze względu na to, że są trujące. Należą do nich piękny, ozdobny bez koralowy (Sambucus racemosa) o jaskrawo zabarwionych owocach, który nazywany jest również dzikim bzem koralowym, a także bez hebd, karłowaty o czarnych owocach (Sambucus ebulus), który nazywany bywa dzikim bzem hebd. W lekarstwa wykonane z tych dwóch silnie trujących odmian bzu najlepiej zaopatrywać się w aptece, w której otrzymacie Państwo produkt o sprawdzonej jakości, a także fachową poradę związaną z dawkowaniem i użyciem tych leków.
Niezwykle użytecznego czarnego bzu raczej nie można pomylić z jego kolegami z dużej rodziny wiciokrzewów. Często krzew bzu czarnego rozgałęzia się wprost z podłoża i osiąga szerokość pięciu lub więcej metrów. Rzadko przyjmuje pokrój drzewiasty, jednak wówczas wznosi się dumnie na wysokość 6 do 10 metrów. Roslina ma płaski system korzeniowy, który rozchodzi się po podłożu, wytwarzając silne odrosty, którymi mocno trzyma się gleby niczym pazurami. Młoda kora jest pokryta dużymi brodawkami i ma kolor zielonoszary. Z wiekiem staje się szara i silnie spękana. Brodawki na korze to pory, inaczej przetchlinki, którymi roslina „oddycha".
Czarny bez, podobnie jak kalina pospolita i wiśnia zywopłotowa, nalezy do rodziny wiciokrzewów. W Europie Środkowej oprócz czarnego bzu występuje teź dziki bez koralowy i dziki bez hebd.
7
Krzew bzu czarnego
w regionach o klimacie umiarkowanym i subtropikalnym rośnie,
rozprzestrzeniając
się szeroko po podłożu. W stanie dzikim występuje w Europie, północnej Afryce, na Kaukazie i w Azji Mniejszej. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju do wysokości regla górnego, czyli 1100 m n.p.m. Jest odporny na silne mrozy w czasie zimy i nagłe przymrozki na wiosnę.
Miąższ łukowato wygiętych powykrzywianych gałęzi jest biały i elastyczny. Stare gałęzie są w środku puste.
Ciemnozielone liście są najczęściej złożone z pięciu do dziewięciu lancetowate...
misiaQ_76