Słowo szampon pochodzi prawdopodobnie od słowa champoo, co w języku hindi ( jeden z głównych języków w Indiach ) oznacza masować.W ostatnim dwudziestoleciu produkty przeznaczone do pielęgnacji włosów stały się najbardziej dynamicznie rozwijającą się grupą kosmetyków. Wiele z nich, szczególnie tych o właściwościach leczniczych, dostępnych jest w ofercie aptecznej. Warto, więc zapoznać się bliżej z ich właściwościami. Oceniając właściwości użytkowe szamponu bierze się pod uwagę przede wszystkim efekt jego działania na włosy i skórę głowy. Podstawowym zadaniem, jakie musi spełniać szampon jest oczyszczanie włosów i skóry głowy z łoju, złuszczonego naskórka, brudu i pozostałości preparatów kosmetycznych. Większość szamponów spełnia jednak inne, dodatkowe funkcje, które bardzo często stanowią podstawę ich podziału. Stąd też oprócz wyrobów o działaniu typowo oczyszczającym mówimy o produktach o charakterze leczniczym, kondycjonującym czy barwiącym. Często również pojawiają się segmenty szamponów przeznaczone do określonego typu włosów na przykład suchych, przetłuszczających się, delikatnych, farbowanych. Każdy z tych szamponów mają dodatkowe składniki, które nadają określone działanie szamponom.
Przeważnie wybierając szampon odpowiedni dla naszych włosów, kierujemy się jego składnikami i ich działaniem na włosy i skórę głowy.
Różne rodzaje szamponów zawierają w swoim składzie różne produkty kierunkowe, które mają określone zadanie w szamponie.
W szamponach nawilżających ( do włosów suchych ), zatem powinny znajdować się takie produkty, które mają działanie nawilżające. Wśród nich znajdziemy m.in. hydrofilowe substancje nawilżające ( pantenol, hydrolizaty protein i pochodne poliglikoli, glikol propylenowy, gliceryna ), składniki renatłuszczające, pozostawiające na włosach film zapobiegający nadmiernej ucieczce wody, silikony.
Gliceryna posiada działanie silnie nawilżające. Utrzymuje wodę w skórze. Jest to środek, który - wiążąc wodę - nawilża i uelastycznia włosy. Ma bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce.
Pantenol to naturalny prekursor witaminy B5 ( kwasu pantotenowego ), obecnej w każdej żywej tkance. Sama witamina B5 nie przenika przez warstwę rogowa naskórka i dlatego w preparatach zewnętrznych jest stosowana w postaci prowitaminy D-pantenolu. ( Literka "D" oznacza odmianę izomeryczną ). Pantenol występuje w postaci dwóch odmian izomerycznych D- i L-, ( ale tylko D- jest aktywna biologicznie). Prowitamina B5 działa jako czynnik nawilżający i zatrzymujący ucieczkę wilgoci. Dodatkowo pełni funkcje strukturalne. Pantenol stosowany na skórę przyśpiesza syntezę lipidów i białek. W preparatach do włosów nawilża włókno włosowe, czyni włosy podatnymi na czesanie, zmniejsza ich skłonność do rozdwajania. Poprawia stan uszkodzonych włosów, pogrubia je. Bardzo często bywa łączony z fitantriolem ( alkohol wielowodorotlenowy wspomagający utrzymanie poziomu wilgoci w skórze i we włosach. Szczególnie chętnie stosowany w preparatach do pielęgnacji włosów, które chroni przed mechanicznymi uszkodzeniami oraz nadaje im odpowiedni połysk).
Hydrolizaty protein poprawiają nawilżenie i elastyczność włosów i skóry głowy.
Glikol propylenowy może być używany do produkcji kosmetyków jako rozczynnik nadający kosmetykowi pożądaną konsystencję emulsji oraz jako składnik nawilżający skórę.
Innym rodzajem szamponów, przy wyborze, których kierujemy się ich składnikami, są szampony do włosów przetłuszczających się. Posiadają one kwaśne pH, które usuwa nadmiar łoju i nie powoduje przesuszenia skóry głowy, a także nie podrażnia jej. Działają antyseptycznie, ściągająco, antybakteryjne i łagodząco. W skład nich mogą wchodzić między innymi: siarczek selenu i pirytionian cynku ( działają przeciwłojotokowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie oraz łagodzą stany zapalne), biosiarka ( pobudza regeneracje naskórka), alantolina ( łagodzi podrażnienia), kwas salicylowy ( działa dezynfekująco i keratolistycznie), rezorcyna ( działa keratolistycznie i grzybobójczo), oraz wyciąg ziołowe z: chmielu ( działa bakteriostatycznie), czarnej rzepy ( zmniejsza aktywność gruczołów łojowych), łopianu ( działa oczyszczająco, antybakteryjnie, antyseptycznie) i rumianku ( działa łagodząco).
Wyróżniamy także szampony przeciwłupieżowe, które zawierają w swoim składzie substancje zwalczające łupież i przyczyny jego powstawania. Do substancji takich zaliczamy: ketokonazol ( to lek, którego spektrum działania jest wyjątkowo rozległe, a to dzięki temu, że uwalnia nas nie tylko od grzybów odpowiedzialnych za łupież), związki siarki ( w leczeniu łupieżu wykorzystywane są różne związki tego pierwiastka). Generalnie wszystkie te substancje mają bardzo dobre właściwości odkażające, zapobiegają łojotokowi, leczą stany zapalne i w zależności od składu chemicznego i stężenia, wykazują właściwości keratoplastyczne ( rozmiękczanie skóry), bądź keratolityczne ( rozluźnianie sklejonych warstw naskórka). Z uwagi na te właściwości związki siarki stosuje się też w leczeniu łuszczycy, dziegcie nie są wynalazkiem naszych czasów, od wieków stosuje się je w leczeniu dolegliwości skórnych. Ich działanie skupia się na likwidacji procesów zapalnych, dodatkowo dziegcie stymulują regenerację naskórka usuwając jego warstwę rogową i co za tym idzie, również łupież. Dziegcie są chyba najpowszechniej wykorzystywanymi substancjami w leczniczych szamponach przeciwłupieżowych.
Jest jeszcze wiele innych rodzajów szamponów, które zawierają w swoim składzie produkty przyczyniające się do wyboru tego właśnie szamponu. Są to np. szampony dla dzieci, które zawierać muszą bardzo delikatne i hipoalergiczne składniki ( nie powodujące podrażnień), szampony koloryzujące, posiadające w swym składzie barwniki ( naturalne bądź sztuczne) i wiele innych.
Za każdym razem wybierając szampon patrzymy zawsze na te dodatkowe substancje i właściwości szamponu. Mając na przykład włosy suche wybieramy produkty o działaniu nawilżającym, które po oczyszczeniu skóry głowy poprawiają stan naszych włosów i odżywiają je. Nie wybierzemy przecież szamponu, który swoim działaniem zmniejszy wydzielanie sebum ( do włosów przetłuszczających się ), gdyż składniki znajdujące się w składzie tego szamponu pogorszą stan naszych włosów i staną się jeszcze bardziej wysuszone.
Po użyciu szamponu, który ma zastosowanie kierunkowe pragniemy, aby stan naszych włosów i skóry głowy uległ poprawie. Dlatego tak ważną rolę odgrywa dobór odpowiedniego dla siebie szamponu. Chcemy, aby po oczyszczeniu skóry głowy nasze włosy wyglądały pięknie i zdrowo. Musimy, więc dokładnie zapoznawać się ze składem produktu, którego mamy zamiar użyć, oraz jego działaniem na włosy i skórę głowy. Tylko wtedy będziemy mieli pewność, że uzyskamy pożądane przez nas efekty.
3
dida1979