Wincenty Witos.pdf

Wincenty Witos

(1874-1945), rolnik, działacz ruchu ludowego, polityk, publicysta. Od

1895 członek Stronnictwa Ludowego (SL). 1903-1913 członek Rady

Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL). 1908-1913 wójt

gminy Wierzchosławice koło Tarnowa. 1908-1914 poseł do Sejmu

Krajowego Galicji, 1911-1918 poseł do austriackiej Rady Państwa w

Wiedniu. Po rozłamie w PSL 1914-1918, wiceprezes PSL Piast, 1918-

1931 prezes.

Podczas I wojny światowej zwolennik współpracy z państwami

centralnymi, od 1914 wiceprezes Naczelnego Komitetu Narodowego,

1915 zrezygnował z popierania proaustriackiej polityki i pod koniec wojny w swych

wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach

Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z

dotychczasowych państw zaborczych. 1917-1918 członek Ligi Narodowej. W październiku

1918 stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie.

Poseł na sejm 1919-1930, do 1931 (z przerwami) przewodniczący klubu parlamentarnego

PSL Piast. Desygnowany na premiera Rządu Obrony Narodowej pod koniec lipca 1920, w

okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-

1921), wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do

września 1921. 1923 utworzył pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności

Narodowej i PSL Piast (tzw. Chjeno-Piast), w grudniu tego samego roku podał się do dymisji.

W maju 1926 utworzył rząd obalony przez J. Piłsudskiego (przewrót majowy).

Przeciwny rządom sanacji, współtwórca Centrolewu (1929). Więziony 1930 w Brześciu nad

Bugiem i sądzony w procesie brzeskim, otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o

jego wyjeździe na emigrację do Czechosłowacji (1933-1939). Mimo to pozostawał członkiem

władz SL: 1931-1935 przewodniczącym Rady Naczelnej, 1935-1939 prezesem Naczelnego

Komitetu Wykonawczego.

Współpracował z emigracyjnym ugrupowaniem antysanacyjnym Front Morges (1936). W

marcu 1939 powrócił do kraju, we wrześniu 1939 uwięziony przez Niemców i nakłaniany do

utworzenia rządu kolaboracyjnego, odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941,

przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo. 1945 wybrany na prezydenta

Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do

wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu

Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 prezes PSL.