Transport kombinowany
J
ednym z elementów mających na celu zmniejszenia szkodliwych skutków środowiskowych wynikających z transportu ładunków drobnicowych jest skojarzenie transportu drogowego i kolejowego.
Każdy z tych rodzajów transportu ma swoje zalety i wady.
Do zalet transportu kolejowego należy zaliczyć:
Ø mniejszą szkodliwość oddziaływania na środowisko naturalne w stosunku do innych środków transportu,
Ø większą szybkość transportu na dalekich trasach,
Ø zdolność jednorazowego pokonywania długich dystansów, co ma szczególne znaczenie przy przewożeniu towarów o dużych masach,
Ø większe bezpieczeństwo transportu.
Podstawowe zalety transportu drogowego to:
v elastyczność transportu polegająca na dostarczeniu towaru w dowolne miejsce o każdej porze doby,
v konkurencyjność ceny w szczególności przy przewożeniu drobnicy na małych odległościach.
Każdy z tych rodzajów transportu ma też i swoje wady, które z reguły są odwrotnością zalet przeciwnego środka transportu.
Transport kombinowany jest pewnego rodzaju kompromisem między zaletami i wadami powyższych środków transportu.
Przez transport kombinowany rozumie się taki przewóz towarów gdzie samochód ciężarowy, przyczepa, naczepa z lub bez jednostki ciągnącej, nadwozie wymienne lub kontener w początkowym i końcowym odcinku podróży korzysta z transportu drogowego, a na pozostałym odcinku o długości powyżej 100 km z transportu kolejowego.
W krajach o największym udziale transportu kombinowanego w przewozach ładunków przyjęto minimalną odległość między terminalami w wysokości 500 km, a odległość na trasach dowozowo-odwozowych winna się mieścić w granicach 50-75 km.
Po raz pierwszy transport kombinowany został wprowadzony w Szwajcarii, która znamienna jest tym, że przechodzą przez nią liczne europejskie drogi tranzytowe. Uciążliwość tego tranzytu była dla Szwajcarii szczególnie dotkliwa ze względu na zagrożenia dla jej walorów przyrodniczych i turystycznych.
W ostatnich latach daje się zauważyć tendencje wzrostową dotyczącą tranzytowego transportu towarowego realizowanego z reguły za pomocą drogowych środków komunikacji, które nie należą do najbardziej ekonomicznych ( przewiezienie tego samego ładunku koleją wymaga ok. 10x mniej energii niż „tirem”) i ekologicznych (zanieczyszczenia transportowe stanowią 30%, a w miastach nawet 70% wszystkich zanieczyszczeń).
Z tego powodu uważa się, że rozwój nowych form transportu, a w szczególności transportu kombinowanego stwarza szansę zbudowania zrównoważonego systemu komunikacyjnego i sprawia , że zajmuje on priorytetowe miejsce w krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Obecnie w Europie transport kombinowany stanowi 10 – 15% ogólnych przewozów kolejowych. Transport ten korzystnie wpływa na zmniejszenie tłoku na europejskich drogach, odciąża drogowe przejścia graniczne, chroni środowisko naturalne i zwiększa bezpieczeństwo ruchu.
Terminal poza czynnościami przeładunkowymi może być również ważnym centrum logistycznym i ośrodkiem dystrybucji towarów.
Transport kombinowany umożliwia skrócenie czasu przewozów i podniesienie punktualności dostaw, przyczynia się do ochrony dróg jezdnych przed ich mechanicznym zużyciem i niszczeniem nawierzchni (jeden 40-tonowy „tir” niszczy nawierzchnię drogi tak jak 164.840 samochodów osobowych).
Realizacja transportu kombinowanego najczęściej następuje w tzw. systemie Ro-La, polegającym na tym, że na niskopodłogowy wagon wjeżdża samochód ciężarowy lub cały zestaw drogowy.
Z innych systemów należy wymienić system Pigg Back i bimodalny.
W systemie Pigg Back naczepy siodłowe lub całe nadwozia ładowane są dźwigiem na wagon, natomiast w systemie bimodalnym naczepa siodłowa o specjalnej konstrukcji spoczywa na szynowych wózkach jezdnych stając się pojazdem szynowym.
Najwięcej zalet z powyższych systemów ma system bimodalny. Wymaga on jednak stworzenia zespołu konstrukcyjnego obejmującego zunifikowane wózki kolejowe, adaptery oraz zunifikowane naczepy czy kontenery.
W czynnościach związanych z przemianą pojazdu w wagon może także współuczestniczyć odpowiednio przeszkolony kierowca ciężarówki.
Zaletą transportu kombinowanego jest możliwość jego stopniowego wprowadzania.
W Polsce system przewozów kombinowanych stanowi obecnie ok. 1% przewozów na PKP, podczas gdy potrzeby przewozowe szacuje się na 10%.
Jest to wynikiem niskiej jakości naszych usług kolejowych, braku niezbędnych środków finansowych i złego stanu technicznego torów.
W planach zakłada się, że udział transportu kombinowanego w Polsce będzie w roku 2013 wynosił 6%, a woku 2015 będzie przystosowanych do tego typu przewozów ok. 2700 wagonów.
Na początku lat 90. mały miejsce pierwsze zorganizowane formy transportu kombinowanego. Została założona spółka POLZUG-Polen Hamburg Transport GmBH, która była jednym z pierwszych operatorów transportu kombinowanego.
W roku 1992 powołano Towarzystwo Transportu Kombinowanego POLKOMBI mające status operatora transportu kombinowanego o znaczeniu europejskim.
Kolejny operator transportu kombinowanego SPEDCONT utrzymuje stałe relacje przewozowe z portu morskiego Gdynia do m.inn. Warszawy, Łodzi, Wrocławia, Krakowa.
Ostatnie lata przyniosły w Polsce znaczne usprawnienie przewozów kombinowanych. Obecnie istniejące terminale spełniają zasadniczą rolę w międzynarodowym transporcie kombinowanym.
eres68