PSZCZOŁA MIODNA jest wysoko cenionym owadem, znana jest na całymświecie i występuje wszędzie tam gdzie rosną rośliny kwitnące, żyje w rojach, żywi sięnektarem, pyłkiem, spadzią.Pszczoły robotnice osiągają długość 15mm i żyją od 4 do 24 tygodni, trutnie 20mm i żyjąod czterech do pięciu tygodni a matka 22mm i żyje nawet do 7 lat. Pszczoły zaopatrzone są w "trąbkę", czyli aparat gębowy, dwie pary skrzydeł i aparat żądłowy.Do wyprodukowania jednego kilograma miodu pszczoły potrzebują około trzech kilogramów nektaru, co oznacza około sześćdziesięciu tysięcy wylotów z ula.
cechy charakterystyczne pszczoły miodnej
różnice morfologiczne między osobnikami rodziny pszczelej
Afrykańska górska (Apis mellifera monticola Smith) - podgatunek pszczołymiodnej z grupy afrykańskiej, występujący w siedliskach wysokogórskich(powyżej 2000m n.p.m.) wschodniej Afryki (Etiopia, Kenia, Tanzania).Robotnice są stosunkowo duże, ciemno ubarwione, długość języczka średnio 6,06mm.Jest przystosowana do chłodnego klimatu, mało rojliwa i łagodna.Afrykańska właściwa (Apis mellifera adansonii) - podgatunek pszczoły miodnej zgrupy afrykańskiej, zasiedlający zachodnią Afrykę od Senegalu po rzekę Kongo.Robotnice mają na ciele intensywne żółte pasy, są średniej wielkości i mają krótkijęzyczek 5,69mm. Tworzą rodziny bardzo żywotne, agresywne o wybitnej skłonności dorojenia się i migracji.Algierska (pszczoła telska) (Apis mellifera intermissa) - podgatunek pszczołymiodnej z grupy afrykańsko-europejskiej, występujący w Afryce na północ od Sahary:od Libanu do marokańskiego wybrzeża atlantyckiego. Jest podobna do pszczoły iberyjskiej,także ciemno ubarwiona, lecz trochę mniejsza, ma dość długi języczek 6,38mm.Dobrze znosi okresy suszy, roi się bardzo intensywnie i zakłada dużo mateczników(ponad 100), obficie kituje. W rodzinach bezmatecznych szybko pojawiają się trutówki.Na terenie występowania jest dość zróżnicowana, wyróżnia się zwłaszcza populacjawystępująca na obszarze Maroka, zwana często pszczołą marokańską(nazwa używana niekiedy jako synonim pszczoły algierskiej). Jest ona jaśniejsza i ma dłuższyjęzyczek do 6,54mm. W górach Maroka występuje populacja lokalna określana także jakoodrębny podgatunek. Robotnice z tej populacji dorównują wielkością pszczole iberyjskiej,mają bardzo długie języczki 7,04mm. i kilka żółtych pasków na odwłoku.Anatolska (Apis mellifera anatolica) - podgatunek pszczoły miodnej, obejmującysłabo dotychczas poznane populacje zamieszkujące Azję Mniejszą, różniące się między sobąubarwieniem robotnic: od ciemnego (pobrzeże Morza Czarnego na wschód od Synopu) dojasnożółtego i pomarańczowożółtego (w głębi Anatolii i na wybrzeżu Morza Śródziemnego).Różnią się one także intensywnością rozwoju rodzin i rojliwością. Ma dobrze rozwiniętyzmysł orientacyjny, jest raczej łagodna, ale bywa pobudliwa zwłaszcza w okresachochłodzenia, dobrze zimuje.Armeńska (Apis mellifera armenica) - populacja coraz częściej traktowana jakopodgatunek kaukaskiej grupy pszczoły miodnej. Występuje w Armenii, na wysokości600-1300 m n.p.m. Jest podobna do pszczoły kaukaskiej nizinnej i do pszczoły perskiej.Robotnice mają dużo żółtej barwy na odwłoku, są łagodne i spokojne, umiarkowanie rojliwe,sklepią miód głównie na mokro. Matki bardzo wydajnie czerwią.Augustowska - miejscowa populacja pszczoły leśnej występująca w rejonie Augustowa,objęta ochroną przed zmieszańcowaniem, utrzymywana w tak zwanym zamkniętym rejoniehodowli utworzonym w 1976r.Banacka (Apis mellifera banatica) - populacja odkryta na terenie Banatu (Jugosławia)w obrębie terenu występowania pszczoły kraińskiej. Różni się od niej jasnym ubarwieniemrobotnic i stąd zaklasyfikowano ją jako odrębny podgatunek. Nie została dotąd bliżejpoznana i nie wyjaśniono jeszcze jej stanowiska systematycznego.Niektórzy badacze uważają ją za nizinną odmianę pszczoły kraińskiej.Baszkirska bartna - populacja miejscowa pszczoły leśnej, żyjąca w stanie dzikim wlasach górzystej części Baszkirii. Jest objęta ochroną i rozprowadzana w pasiekach.Chińska (Apis cerana sinensis) - grupa ras i populacji pszczoły wschodniej,zamieszkująca obszar Chin, dość silnie zróżnicowana pod względem morfologicznym ibiologicznym: od południowych form tropikalnych (jasne ubarwienie, mniejsze rozmiary ciała)do północnych (ciemne ubarwienie, większe rozmiary ciała), przystosowanych do surowegoklimatu kontynentalnego (spadek temperatury do -30°C). Jest dość rojliwa, skłonna doopuszczania gniazda, raczej łagodna, słabo się broni przed szkodnikami, pracuje wtemperaturze 4-40°C. W Chinach ceniona i chętnie utrzymywana, na ogół w prymitywnychwarunkach. Jej znaczenie gospodarcze nie maleje, mimo popularności importowanej ihodowanej pszczoły miodnej, głównie włoskiej (od1913 do 1925r.) i kaukaskiej.Cypryjska (Apis mellifera cypria) - podgatunek pszczoły miodnej z grupy orientalnej,zasiedlający Cypr, podobny do pszczoły syryjskiej. U robotnic pierwsze trzy tergityodwłokowe są jasne, tarczka żółta. Rodziny rozwijają się intensywnie (wysoka wydajnośćczerwienia matek), są rojliwe, pracowite, nie błądzą, zimują dobrze. Odznaczają się dużąpobudliwością, niepokojone silnie żądlą. Na przełomie XIX i XX wieku chętnieimportowano do różnych krajów, głównie ze względu na ładne ubarwienie.Dalekowschodnia - populacja pszczoły miodnej zadomowiona od niedawna naDalekim Wschodzie w dorzeczu Amuru i Ussuri, przystosowana do bardzo obfitychpożytków, przede wszystkim z lipowych lasów. Jest podobna do pszczoły ukraińskiej,która była jej głównym protoplastą. Jest ona także w znacznym stopniu spokrewniona zpszczołą leśna oraz, mniej z pszczołą kaukaską i pszczołą włoską.Charakteryzuje się dużą zmiennością cech, ubarwienie ma szare lub szarożółte.Egipska (Apis mellifera lamarckii) - podgatunek pszczoły miodnej z grupy orientalnej,zamieszkujący dolinę Nilu. Robotnice maja szaro-białe paski na odwłoku, którego pierwszetrzy segmenty są żółtopomarańczowe, trutnie zdarzają się ciemne.Odznacza się wybitną rojliwością, odciąga wiele mateczników (do 400). Na plastrachzachowuje się spokojnie, jest niezbyt agresywna. Nie używa kitu.Iberyjska - rasa lokalna pszczoły miodnej właściwej, zamieszkująca Półwysep Iberyjski.Ma ciało średniej wielkości, ciemno ubarwione, jest agresywna.Zachowała się dotychczas w stosunkowo czystej postaci.Indochińska (Apis cerana socialis) - populacje pszczoły wschodniej zasiedlającePółwysep Indochiński. Żyje dziko, ale jest także utrzymywana przez ludność tubylczą jakotak zwana pszczoła miejscowa, ostatnio wypierana przez importowana pszczołę miodną,głównie włoską i kaukaską.Indonezyjska (Apis cerana insularis) - grupa ras i populacji pszczoły wschodniej,występująca na wyspach Indonezji w różnych odmianach żyjących dziko i hodowanych.Pod względem systematycznym jest zupełnie nieuporządkowana, wymieniana w literaturzetakże pod innymi nazwami (pszczoła jawajska, pszczoła sumatrzańska).Indyjska (Apis cerana indica) - podgatunek pszczoły wschodniej zamieszkującyPółwysep Indyjski, na zachód i północ sięgający Afganistanu i Himalajów.Od dawna jest utrzymywana i hodowana w prymitywnych warunkach (w garnkach glinianych,kłodach, we wnękach budynków), obecnie dość skutecznie zastępowana pszczołą miodną.Znane są odmiany żyjące dziko. Na obszarze występowania jest dość silnie zróżnicowana(lokalne rasy i populacje) i częściowo tylko poznana pod względem systematycznym.Ostatnio na terenie Indii opisano szczegółowo dwie jej rasy ekologiczne: nizinną i górską,na podgórzu występują formy przejściowe.Japońska (Apis cerana japonica) - grupa populacji pszczoły wschodniej zasiedlającapierwotnie Japonię oraz prawdopodobnie pobrzeże kontynentu (Korea), jedną z populacjiokreśla się jako pszczołę ussuryjską. W Japonii spotyka się obecnie rzadko i jedynie w staniedzikim, chociaż tamtejsi pszczelarze uważają tak zwaną pszczołę miejscową za jej mieszańcaz pszczołą miodną. Badania zaprzeczają jednak możliwości krzyżowania się tych dwóchgatunków. Robotnice są trochę większe od południowych form tego samego gatunku,budują także większe komórki plastra. Są bardzo łagodne, rzadko żądlą, lecz skuteczniebronią się przed szkodnikami, np. szerszeniami. Pszczoła japońska nie ma gospodarczegoznaczenia. W Japonii produkcję pszczelarską opiera się głównie na pszczole włoskiej,po raz pierwszy przywiezionej na wyspy w 1877r.Jemeńska (Apis mellifera yementica) - podgatunek pszczoły miodnej występujący wsuchej strefie centralnej i wschodniej Afryki (Czad, Sudan, Kenia) oraz w południowej częściPółwyspu Arabskiego (Jemen, Oman). Robotnice są najmniejsze i najjaśniej ubarwione zpodgatunków afrykańskich, mają też najkrótszy języczek (5,39mm.).Są stosunkowo łagodne, ale pobudliwe.Kampinoska - miejscowa populacja pszczoły środkowoeuropejskiej występująca wrejonie Puszczy Kampinoskiej i objęta ochroną przed zmieszańcowaniem, utrzymywana w takzwanym zamkniętym rejonie hodowli powstałym w 1980r.Karłowata (Apis florea) - gatunek z rodzaju (Apis) występujący w Azji Południowej,w strefie klimatu tropikalnego. Żyje na wolnym powietrzu, przeważnie w zaroślach,przytwierdzając do gałęzi drzew lub krzewów pojedynczy plaster o powierzchni około 5dm2.W centralnej części plastra znajdują się komórki pszczele (głębokość 3,5mm.),u dołu większe trutowe, mateczniki zaś (12-15szt.) są zakładane na dolnej krawędzi plastra.Miód jest gromadzony w głębokich komórkach silnie rozbudowanej górnej części plastra,służącej również za poziomą platformę do tańców werbunkowych.Robotnice są jaskrawo ubarwione, przeciętnie dwa razy mniejsze od pszczoły miodnej,matki i trutnie są dość duże. Pszczoły te są łagodne i bojaźliwe, latają bardzo szybko, lecz naniewielką odległość, a atakując wydają charakterystyczne dźwięki. Ich gniazda są dobrzeukryte, trudne do odnalezienia. Zabezpieczają je przed mrówkami, pokrywając gałęzie lepkimkitem. Odbywają sezonowe wędrówki w poszukiwaniu odpowiednich miejsc dogniazdowania (w zimie nasłonecznionych, latem zacienionych) i dobrego pożytku.Gromadzą stosunkowo niewiele (do 1kg.) aromatycznego miodu używanego jako leku wmedycynie ludowej. Nie maja znaczenia gospodarczego, chociaż tubylcy próbują jąudomowić (np. w Omanie). W obrębie tego gatunku występuje zróżnicowanie geograficzne:pszczoły żyjące na terenach położonych bardziej na północ są większe od występujących napołudniu (liczba komórek pszczelich na1dm2 plastra na południu Indii - 1560,w Pendżabie - 1190).Karpacka - rasa lokalna pszczoły kraińskiej, zasiedlająca wschodnie i południoweKarpaty oraz Wyżynę Siedmiogrodzką. Zalicza się do pszczół górskich.Na obszarze swego występowania jest dość silnie zróżnicowana, znane są głównie jejpopulacje z Rusi Zakarpackiej i z Rumunii. Pod względem morfologicznym jest bardzozbliżona do pszczoły kraińskiej populacji alpejskiej. Ma szaro ubarwione ciało średniejwielkości i dość długi języczek (około 6,65mm.). Odznacza się łagodnością, umiarkowanieintensywnym rozwojem rodzin i stosunkowo małą rojliwością.Zimuje dobrze, sklepi miód na sucho.Kaukaska abchaska - populacja pszczoły kaukaskiej występująca w pasiekach naterenie Abchazji. Wyróżnia się dość intensywnym rozwojem rodzin. Siedlisko graniczybezpośrednio z siedliskami kolorowej pszczoły kaukaskiej nizinnej.Kaukaska nizinna - rasa lokalna pszczoły kaukaskiej szerokołapej występująca naobszarze Gruzji i Azerbejdżanu, w dolinach między Wielkim i Małym Kaukazem.Wyróżnia się żółtą barwą na odwłoku robotnic, jest łagodna, lecz rojliwa i skłonna dorabunku. Najlepiej poznana została w Abchazji. W wyższych partiach gór (do 1200m.)obszar jej występowania graniczy z siedliskami szarej pszczoły kaukaskiej.Między tymi dwoma podgatunkami istnieją liczne formy przejściowe rozróżniane przedewszystkim na podstawie ubarwienia.Kaukaska szerokołapa (pszczoła kaukaska kolorowa, pszczoła kaukaska żółta)(Apis mellifera remipes) - podgatunek zasiedlający niziny i zbocza gór (do 1200m.)Wielkiego Kaukazu, od Morza Czarnego i Azowskiego do Kaspijskiego, na południeprawdopodobnie do Małego Kaukazu. Ubarwienie jest jaskrawożółte, w wyższych partiachgór ciemniejsze. Języczek robotnic długi, a pierwszy człon stopy tylnej nogi znacznierozszerzony. Jest bardzo łagodna i spokojna, wybitnie rojliwa, zakłada dużo mateczników(do 300). Dobrze znosi gorące lata, jest też przystosowana do częstych oblotów zimowych.W obrębie pszczoły kaukaskiej szerokołapej wyodrębniono liczne populacje miejscowe.Kaukaska (Apis mellifera caucasica) - podgatunek pszczoły miodnej występujący wwyższych partiach gór Wielkiego i Małego Kaukazu (1200-1600m n.p.m.). Żyje tam wielemiejscowych populacji, wśród których wyodrębniono dotychczas mingrelską, kartalińską,kachetyńską, imieretyńską, ziemnoswanetską, guryjską i kabachtepińską, poddawaneobecnie intensywnej pracy hodowlanej. Niekiedy określana jest nazwą: pszczoła szaragórska (wysokogórska) kaukaska, podkreślającą jej odrębność ekologiczną.Pszczoły kaukaskie są najmniejsze spośród hodowanych w Polsce podgatunków, ale mająnajdłuższy języczek (około 7,00mm.). Są szare lub ciemnoszare, o jasnym, szarobiaławymowłosieniu, odwłok trutni ciemny, matki brązowawy. Odznaczają się łagodnością,spokojnym zachowaniem się na plastrze podczas przeglądów, są nierojliwe, ale mają silnąskłonność do rabunku. Wydajność matki w czerwieniu jest niewielka, rodziny nie osiągajązbyt dużej siły. Robotnice są bardzo pracowite i mają wyjątkowe zdolności do wyszukiwaniai zbierania wziątku, dobrze zapylają koniczynę czerwoną. Sklepią miód na mokro, bardzosilnie kitują gniazdo. Są wrażliwe na choroby.Kraińska (krainka) (Apis mellifera carnica) - podgatunek pszczoły miodnej zasiedlającypierwotnie znaczną część Europy na wschód od Alp i Karpat Zachodnich, oraz na południeod strefy lasostepów aż do Morza Czarnego, Egejskiego i Adriatyku.Jest obecnie powszechnie znany i rozpowszechniony poza naturalnym zasięgiem.Robotnice są szare, średniej wielkości o szczupłym ciele wysoko osadzonym na odnóżach idość długim języczku (około 6,50mm.). Są łagodne, spokojne, dobrze trzymają się plastrów.Wyróżniają się pracowitością i dużą lotną aktywnością. Mają dobrze rozwinięty zmysłorientacyjny, są żywotne i dobrze znoszą kaprysy pogody. Sklepią miód przeważnie nasucho. Używają mało kitu, gniazda utrzymują czysto. Są odporne na choroby.Rodziny wiosną rozwijają się na ogół bardzo intensywnie, po wyczerpaniu się pożytkuszybko tracą aktywność. Są przeważnie bardzo rojliwe niż pszczoły innych podgatunków.Rozróżnia się odmianę górską i stepową, a w ich obrębie wiele ras i populacji lokalnych,różniących się temperamentem, intensywnością rozwoju i rojliwością. W praktycepszczelarskiej nazwą tego podgatunku określa się przeważnie tylko jego populację alpejską,najlepiej poznaną i intensywnie hodowaną. Poza tym rozróżnia się jeszcze populacjępanońską i macedońską oraz rasy lokalne: karpacką i ukraińską.Kraińska alpejska - populacja miejscowa górskiej odmiany pszczoły kraińskiej,zasiedlająca Alpy Wschodnie i Zachodnia Jugosławię. Rodziny charakteryzują się bardzointensywnym rozwojem wiosennym i dużą rojliwością, zwłaszcza w populacjachnieselekcjonowanych.Kraińska macedońska - populacje górskiej odmiany pszczoły kraińskiej zasiedlająceprawie cały Półwysep Bałkański. Jest silnie zróżnicowana biologicznie, odznacza się dobrymrozwojem rodzin, umiarkowaną rojliwością i zaznaczającą się czasami agresywnością.Robotnice mają dość jasne ubarwienie (często z żółtymi paskami), zwłaszcza w populacjachna południu Grecji.Kraińska panońska - populacja lokalna odmiany stepowej pszczoły kraińskiej,zasiedlająca nizinne obszary dorzecza środkowego Dunaju. Odznacza się niezbytintensywnym, ale równomiernym rozwojem rodzin i umiarkowaną rojliwością.Kreteńska (Apis mellifera adamii) - podgatunek pszczoły miodnej z grupy orientalnej,zasiedlający Kretę, bardzo zbliżony do pszczoły anatolskiej. Robotnice mają żółte pasy nadwóch przednich tergitach odwłokowych, ale o różnej powierzchni i nasileniu barwy.Dobrze trzyma się plastrów i w zasadzie nie jest agresywna, choć łatwo mobilizuje się domasowego ataku. Jest wybitnie rojliwa i zakłada wiele mateczników (do 200), miód sklepina mokro, używa bardzo mało kitu.Krymska (Apis mellifera taurica) - populacja pszczoły miodnej występująca napołudniowym pobrzeżu Krymu, wydzielona jako odrębny podgatunek z grupy kaukaskiej.Pod względem morfologicznym zajmuje pośrednie miejsce między pszczołą kaukaską ipszczołą armeńską. Nie ma gospodarczego znaczenia.Lenkorańska - populacja lokalna występująca na Nizinie Lenkorańskiej i nad MorzemKaspijskim w klimacie subtropikalnym, zaliczana do podgatunku pszczoły perskiej, choćrozgraniczenia taksonomiczne między tym podgatunkiem a dochodzącą w tym rejonie odpółnocy pszczołą kaukaską szerokołapą nie są jeszcze ostatecznie określone.Ubarwienie jest żółte, niekiedy jasnopomarańczowe.Leśna - rasa lokalna pszczoły miodnej właściw...
eff88