PÓŹNA DOROSŁOŚĆ

Wg Eriksona jest to etap VIII . Późna dorosłość (pow. 65  r. ż.)

„Zjawisko siwienia społeczeństw” – efekt „baby boom”

Nic bardziej nie postarza człowieka niż częste myślenie o tym, że się starzeje

Georg Christoph Lichtenberg

GERONTOLOGIA

Nauka o starzeniu się organizmu, zajmująca się badaniem zmian

wstecznych, procesów starzenia się komórek, tkanek i narządów, zaburzeń korelacji czynnościowej między nimi, jak też ustalaniem sposobów leczenia chorób wieku podeszłego.

GERIATRIA

Dział gerontologii, zajmujący się profilaktyką i leczeniem chorób

występujących u osób w podeszłym wieku, m.in. miażdżycy tętnic,

raka, cukrzycy, choroby nadciśnieniowej, rozedmy płuc itp..

PSYCHOGERIATRIA

n                    Dziedzina psychologii, badająca psychiczne i biologiczne procesy towarzyszące starzeniu się.

n                    Psychologia starości ma z zadanie rozpoznać obszary potencjałów
i zagrożeń dla ludzi starszych, szukać możliwości terapeutycznego wpływania na proces starzenia, kształtować odpowiednie otoczenie przez edukację, profilaktykę , programy społeczne.

Gerontolodzy wyróżniają:

n                    młodszych starszych – 60 – 75 lat;

n                    starszych starszych – 75 – 85 lat;

n                    najstarszych starszych – pow. 85 lat.

AGEIZM

n                    Negatywne postawy wobec starszych oparte na negatywnych stereotypach starości.

n                    Starszym przypisuje się: brzydotę, aseksualność, bezsilność, choroby itp.. W efekcie osoby po 30-tce traktuje się jako te mające „ z górki”.

n                    Starszym nie wypada już wielu rzeczy robić.

STARSI W ROLI AUTORYTETÓW (?)

n                     Kultura postfiguratywna- dziadkowie to autorytety, rodzice podążają za wartościami przekazanymi przez starszych, dzieci nie mają głosu;

n                     Kultura kofiguratywna – dziadkowie strzegą tradycji, ale raczej przez wyznaczanie dopuszczalnych granic, schodzą na dalszy plan, rodzice zachowują tylko  zewnętrzną formę tradycji, wytyczają swoje normy, są dla dzieci autorytetem; dzieci wychowywane przed telewizorem, mają niejasność norm i wartości;

n                     Kultura prefiguratywna – starsi uczą się od młodszych, którym najlepiej udaje się przystosować do nowej rzeczywistości, ale którzy gubią się w świecie norm i wartości.

Specyfika starzenia się:
 

n                    Dla różnych kategorii zachowań przebieg rozwoju jest różny.

n                    Bardzo ważna jest rola osobistego wpływu jednostki.

n                    Obserwuje się trend sekularny polegający na opóźnieniu procesu starzenia o około 10 lat w XX wieku.

Czasem wyróżnia się w przypadku człowieka starego trzy kategorie wieku:

wiek biologiczny, wiek chronologiczny, wiek psychologiczny.

Teorie starzenia się

n                    Naprawa materiału genetycznego

n                    Łączenie krzyżowe

n                    Wolne rodniki

n                    Granice genetyczne –biolog Leonard Hayflick.

n                    Teoria tempa życia – Raymond Pearl

Układ nerwowy

n                    redukcja masy mózgu;

n                    utrata istoty szarej;

n                    przerzedzenie sieci dendrytów – w środkowej i późnej dorosłości ogromne;

n                    spowolnienie przewodzenia synaptycznego.

n                    traci się plastyczność procesów nerwowych.

INNE ZMIANY

n                    Wzrok

n                    Słuch

n                    Smak

n                    Węch

n                    Sen

n                    Upośledzenie w zakresie samoobsługi

n                    Aktywność seksualna

n                    Funkcjonowanie poznawcze

Otępienie starcze (demencja)

n                     Choroba Alzheimera (gen ApoE4);

n                     Porażenia (zawały mózgu);

n                     Depresja;

n                     Zaburzenia metaboliczne;

n                     Parkinson;

n                     Niedoczynność tarczycy;

n                     Wielokrotne urazy głowy;

n                     Nowotwory;

n                     Niedobory witaminy B12;

n                     Anemia;

n                     Choroba alkoholowa.

MNOGA PATOLOGIA

n                    Po 65 roku życia wzrasta prawdopodobieństwo występowania wielu chorób naraz

Teorie adaptacji do starości.
 

n                    Teoria aktywności.

n                    Teoria wycofania. Styl życia wynikający z tej potrzeby nazwano stylem bujanego fotela (rocking chair style).

n                    Teoria stresu starości.

Konieczne jest:

n                    optymalizacja funkcji psychicznych;

n                    podejmowanie działań kompensacyjnych;

n                    utrzymywanie optymizmu niezależnie od kosztów starzenia się.

EGO

n                    Erikson – integracja ego – rozpacz. Poczucie harmonii i sensu.

n                    Robert Butler – wspomnienia i bilans życia (przegląd życia).

n                    Buhler – dwa etapy:

Pierwszy etap (od 65 – 80 r. ż.) - samospełnienie,

Drugi etap - regres i koncentracja na zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych.

Integralność - spójność

n                    Integralność to zdolność umysłu do doświadczania ładu, harmonii i sensu otaczającego świata, ludzi i siebie samego.

n                    Rozpacz to niemożność pogodzenia się z faktem, że na tym jednym życiu, już przeżytym, kończy się cała egzystencja.

Integralność – umiłowanie życia

n                    Wyzwolenie od zależności od doraźnych emocji, żądz, ambicji, obsesji. Dzięki temu odkrywa się nowy wymiar życia.

n                    Rozpacz to żal za straconymi szansami, lęk, że zostało tak mało czasu, że na wszystko jest za późno.