Innowacje pedagogiczne inspirowane metodami.doc

Innowacje pedagogiczne inspirowane metodami:

M. Montesori, C. Freineta, R. Steinera

         Przybliżone polskiemu środowisku pedagogicznemu koncepcje innej edu­kacji, w większości przeniesione ze szkół zachodnich, cechuje najczęściej brak realnych ocen danego systemu edukacyjnemu. Dotyczy to M. Montessori, R. Steinera, szkoły Summerhill i innych.

          Niewątpliwie jednak nauczyciele – nowatorzy, którym nie wystarcza co­dzienność i tradycyjna dydaktyka, potrzebują prezentacji koncepcji innej szkoły, po to by z nowej teorii mieć możliwość ekstrapolacji własnej koncepcji.

          Nauczyciele czerpią z wielu tradycji, z tego co w nich najlepsze. Po zapo­znaniu się z innowacjami dydaktycznymi w świecie następuje ich ocena pod kątem przydatności dla własnej szkoły i ewentualne wprowadzenie do praktyki, czyli ich transformacja na własny użytek nowatorskich rozwiązań innych krajów w oparciu o dorobek dawnej i nowoczesnej myśli pedagogicznej (J. Grochulska, M.Kawka, W. Went, 1995, s. 83).

Stąd też krótka charakterystyka najbardziej znanych koncepcji w świecie i w Polsce.

          System wychowawczy M. Montessori, był jednym z tych systemów, który wyrósł na fali wzrastającej krytyki herbartowskiej ,,szkoły tradycyjnej”.

           M.. Montessori (1870-1952) była włoską lekarką i pedagogiem. Stwo­rzyła metodę wychowania opartą głównie na rozwijaniu wrażeń. Opracowała system na podstawie wielokierunkowych studiów teoretycznych (z zakresu me­dycyny, filozofii, psychologii) oraz bogatej wieloletniej praktyki pedagogicznej, jaką uzyskała pracując z dziećmi w różnym wieku, o różnym poziomie rozwoju, w różnego rodzaju szkołach (S. Guz, 1994, s.195).

          Autorka określiła wychowanie jako pomoc osobie ludzkiej w osiąganiu przez nią niezależności, jako pomoc dawaną dziecku od urodzenia w jego roz­woju psychicznym i duchowym.

          Podstawowym ,,duchowym pożywieniem”, którego dziecko potrzebuje do swego rozwoju, jest, jak to określiła M. Montessori: mleko i miłość. W tak wspieranym dziecku rośnie poczucie bezpieczeństwa. Miłość jako podstawowy wyznacznik relacji dorosłych z dziećmi prowadzi do osiągnięcia ,,dojrzałości nowego człowieka”(M. Miksza, 1994, s.267-268).

         Najważniejsze w wychowaniu i nauczaniu dziecka, według M. Montessori, są jego zainteresowania. Stanowią one oś, wokół której kręci się cały system oddziaływań wychowawczych. Poprzez naturalne zainteresowania rzeczami i zjawiskami dzieci poznają rzeczywistość i samych siebie, uczą się. Jeśli w oto­czeniu występują odpowiednie warunki umożliwiające różnorodną działalność, będzie to sprzyjało ich optymalnemu rozwojowi.

          W nowym otoczeniu należy stworzyć dziecku tę samą atmosferę i stoso­wać te same metody wychowawcze co w domu. Aby to osiągnąć, należy nawią­zać ścisłą współpracę z domem rodzinnym dziecka (J. Krasuski, 1985, s.164).  

          W procesie wychowania należy uwzględnić właściwości psychiczne wy­chowanka i umieszczenie go w odpowiednio zorganizowanym środowisku. Szczególnie starannie należy zadbać o środowisko społeczne i materialne dla najmłodszych dzieci. Powinno ono wychodzić naprzeciw rozwijającym się po­trzebom dziecka, z drugiej strony pozwalać mu te potrzeby realizować swobod­nie i bez przeszkód. Dziecko rozwija się na podstawie samomotywacji i może się rozwijać tylko w atmosferze wolności i swobody. Zasada swobody odnosi się do wyboru przedmiotu, miejsca i czasu pracy. Umożliwia to planowanie własnych czynności, ponoszenie odpowiedzialności za pracę wykonaną, prze­myślenie swoich czynności, zastanowienie się nad ich konsekwencjami dla sie­bie i innych, sprawdzenie siebie, odkrycie swoich umiejętności i słabostek.

          Otoczenie cechuje porządek. Wszystko w klasie ma swoje stałe miejsce. Porządek ukryty jest w każdym materiale dydaktycznym. Odnajdując go dziecko odkrywa sposób wykonania zadania. Porządek uczy zaufania do oto­czenia i współpracy z nim.

          Pomieszczenia szkolne winny być, według niej, tak zorganizowane, by zachęcały, prowokowały do swobodnego działania, eksperymentowania, a mate­riał do działania tam zgromadzony ma być ,,kluczem do świata”.

          Klasa szkolna jest wyposażona w takie materiały i sprzęty, aby umożli­wiała poznanie i opanowanie rzeczywistości. Znajdują się w niej umywalki, lo­dówki, kuchenki, naczynia, przybory do sprzątania, narzędzia do pracy w ogro­dzie.

          Wszystkie przedmioty są w jednym egzemplarzu. Dzięki temu dzieci uczą się cierpliwości, czekania, szacunku dla pracy innych. Dzieci są współtwórcami i współgospodarzami swojej klasy i szkoły (K. Baranowicz, 2000, s.139).    

          Otoczenie szkoły musi być estetyczne, rosną wokół kwiaty, rośliny, o które troszczą się dzieci. Dzieci pielęgnują także rośliny w klasie (każde dziecko jest odpowiedzialne za jedną roślinkę), prowadzą kącik przyrody, uprawy w ogrodzie. W ten sposób kształtuje się aktywna postawa wobec przyrody.

          Estetyka wnętrza, otoczenia wymaga, aby wszystko było doskonałej jako­ści, atrakcyjnie rozmieszczone.

          Cały materiał dydaktyczny podzieliła M. Montessori na cztery kategorie:

1. Materiał niezbędny do :

a)      ćwiczeń życia praktycznego,

b)     ćwiczeń związanych z troską o środowisko, o samego siebie,

c)      ćwiczeń dotyczących zwyczajów i form grzecznościowych w grupie,

d)     ćwiczeń związanych z pracami domowymi.

2. Materiał sensoryczny – służący wszechstronnemu kształceniu zmysłów oraz      pobudzeniu aktywności umysłowej.

3. Materiał ,,akademicki” – służący nauce języka, matematyki i innych dziedzin wiedzy.

4. Materiały artystyczne związane z ekspresją dziecka.

    Dzieci włącza się do poziomu a nie do klas.

I   poziom – 3-6 lat,

II  poziom – 6-9 lat,

III poziom – 9-12 lat.

          Każdą grupę wiekową prowadzi jeden nauczyciel, który jest niekiedy wspomagany przez zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin nauczycieli specjalistów oraz przez rodziców. Tak więc w ciągu 9 lat uczeń pracuje pod kie­runkiem 3 nauczycieli. Mieszając roczniki M. Montessori widziała szansę roz­woju dla każdego dziecka. Edukacja ma jednoznacznie charakter zindywiduali­zowany, dzieci pracują samodzielnie z wybranym przez siebie materiałem dy­daktycznym i tak długo, jak tylko zechcą i w tempie dostosowanym do siebie.

    Zadaniem nauczyciela jest głównie:

-          przygotowanie środowiska, 

-          stymulowanie aktywności i podtrzymywanie wewnętrznej motywacji do samo­dzielnego uczenia się,

-          ukazywanie sposobów wykorzystywania materiału.

          Ostatnie z wymienionych zadań realizuje nauczyciel poprzez udzielanie tak zwanych lekcji indywidualnych oraz w wyjątkowych sytuacjach grupowych i zbiorowych. Celem lekcji jest ukierunkowanie pracy z danym materiałem dy­daktycznym. Potem dziecko jest obserwowane, gdy znowu pojawiają się trudno­ści, nauczyciel wraca z pomocą do dziecka. Pracuje ono dotąd nad danym zada­niem, aż je wykona.

          Nauczyciel nie ingeruje w pracę indywidualną ucznia, chyba że on sam lub uczeń dostrzeże błąd w rozwiązywaniu zadania, wówczas koryguje błąd naj­częściej za pomocą nowego zestawu środków, bądź za pomocą fiszki autoko­rekcyjnej.

          Ponadto nauczyciel prowadzi systematyczną obserwację pracy uczniów i spostrzeżenia zapisuje w dzienniczkach obserwacyjnych. Jeżeli na przykład dany uczeń zajmował się tylko matematyką, to rola nauczyciela polega na zain­teresowaniu ucznia innymi przedmiotami.

          Nie stosuje się ocen wyrażonych stopniem. Ocena ma charakter opisowy. Jest przygotowywana kilka razy w roku na podstawie ciągłej i systematycznej obserwacji dotyczącej wszystkich sfer rozwoju dziecka.

          W starszych klasach używa się systemu punktowego. Stosowane są dwa razy w roku świadectwa opisowe (raporty), które otrzymują rodzice. Pomiar po­stępów w nauce dokonywany jest dwa razy w roku za pomocą testów we­wnątrzszkolnych.

          Po zakończeniu poziomu przechodzi do wyższego; program w poszcze­gólnych poziomach odpowiada wychowaniu przedszkolnemu, nauczaniu po­czątkowemu i trzem starszym klasom szkoły podstawowej. Dziecko nie radzące sobie może chodzić na wyższy poziom później. Może się zdarzyć sytuacja od­wrotna, to jest przejścia z grupy starszej do młodszej na jakiś czas, w celu uzu­pełnienia braków w swoim rozwoju.

         Tygodniowy wymiar wynosi 25 godzin. Praca dzieci w ciągu dnia odbywa się z dwoma przerwami, z których pierwsza – krótsza – przeznaczona jest na zjedzenie przyniesionego ze sobą śniadania, druga – półgodzinna – na pobyt na dworze. Nie ma dzwonków i związanych z nimi przerw międzylekcyjnych (I. Adamek, 1997, s.146-152).

          Stwarzają warunki dla optymalnego rozwoju każdego dziecka, jednakową wagę przykłada się do rozwoju wszystkich sfer osobowości, w których wycho­wankowie, mając możliwość zaspokojenia swoich potrzeb, wyrastają na jed­nostki samodzielne, aktywne, przejawiające inicjatywę, posiadające poczucie własnej wartości, odpowiedzialne, uspołecznione i tolerancyjne. Każdy uczeń sam wybiera sobie miejsce, w którym chce pracować. Swobodnie działające dziecko jest dzieckiem, które robi coś samo z siebie, z własnej potrzeby, dobro­wolnie, spontanicznie, bez przymusu, wolne od strachu i presji grupy. Radość z pracy, koncentracja na pewnej dziedzinie i ewentualne sukcesy będą przede wszystkim występować wtedy, kiedy dziecko odnajdzie rzeczywistość szkolną, która odpowiada jego potrzebom. To nie dziecko powinno dostosować się do szkoły, lecz szkoła musi nastawić się na znajdowanie się dziecka.

       C. Freinet (1896-1969) był  jednym z przedstawicieli kierunku New Age. Tworząc swoją  koncepcję  korzystał z dorobku wielu pedagogów,  takich  jak O. Decroly, J. Dewey, M. Montessori. Był przede wszystkim nauczycielem-  praktykiem. Dzieci w klasie freinetowskiej oddają się różnym formom twórczo­ści artystycznej, naukowej, technicznej nie tylko dlatego, by się wypowiedzieć, ale ich ekspresja ma zawsze charakter poznawczy i służy kontaktom społecz­nym. C. Freinet uczynił z ekspresji punkt wyjściowy przed obserwację i koja­rzenie twierdząc, że ekspresja dziecka może się stać w sprzyjających warunkach czynnikiem pobudzającym, intensyfikującym procesy poznawcze i kontakty społeczne, a jednocześnie stanowi najbardziej bezpośrednie źródło poznania wychowanków.

          Podstawowy cel wychowania został tu sprecyzowany jako ,,dążenie do najpełniejszego rozwoju osobowości dziecka w łonie rozumnie pojętej wspól­noty, której służy i która jemu służy”.

Podstawowymi elementami tej koncepcji są :

-          swobodna ekspresja,

-          metody naturalne,

-          wychowanie przez pracę,

-          spółdzielcza samorządność.

          Ekspresja słowna może występować w postaci swobodnego tekstu, poezji, samorodnego teatru, korespondencji międzyszkolnej czy książki życia. Twór­czość, której tworzywem jest słowo, uważał C. Freint za najskuteczniejszy śro­dek kształcenia czynnego języka uczniów i najlepszy sposób nawiązywania kontaktów międzyludzkich. Wprowadzona przez niego w 1926 roku drukarnia szkolna stanowi do dziś narzędzie utrwalania swobodnych tekstów dzieci.

Bardzo ważna jest również ekspresja plastyczna w jej różnorakich postaciach: malarstwo, grafika, rzeźba, ceramika, hafty, aplikacje. Ważna jest również twór­czość muzyczna, taniec, samorodny teatr, a także formy ekspresji technicznej, kompozycji przestrzennej, majsterkowanie, zarówno o charakterze dekoracyj­nym jak i użytkowym.

          Swobodna twórczość dziecka we wszystkich formach ekspresji, stoso­wana na co dzień (każdy dzień zaczyna się od tego typu zajęć), jest czynnikiem wyzwalającym zainteresowania, zaspakaja wiele potrzeb psychicznych dziecka, podnosi poczucie własnej wartości, pozwala na uzyskanie sukcesu każdemu dziecku, umożliwia zrealizowanie fantastycznych marzeń.

          Nowy sens nadaje C. Freinet wychowaniu przez prace. Istotą takiego wy­chowania jest umożliwienie dziecku zdobywania własnych doświadczeń w toku różnorodnej działalności oraz przeżyć wynikających z osobistego wysiłku, które pozwala mu zrozumieć sens i wartość pracy.

          Nowym i oryginalnym elementem pedagogicznym koncepcji C. Freineta było wprowadzenie do szkoły spółdzielczych form pracy wychowawczej. Spół­dzielnia klasowa stanowi autentyczny samorząd uczniów, jest tym ogniwem, które włącza dzieci do współdziałania z nauczycielem i całym zespołem rówie­śników. Nauczyciel zamiast narzucać swą wolę, musi wyzwalać twórczość ucznia i razem z nimi pracować, poszukiwać, doświadczać i przeżywać świat, okazując mu pełne zaufanie i szacunek.

          Wielkie znaczenie przywiązywał do dobrej organizacji pracy w klasie, wyposażenia uczniów w narzędzia, środki dydaktyczne, sprzęt audiowizualny i dokumentację źródłową należycie skatalogowaną. Dobra organizacja zależy przede wszystkim od prawidłowego planowania, które jest najskuteczniejszym środkiem łączenia swobodnej działalności dzieci z rzetelnym wysiłkiem, ko­niecznym, żeby osiągnąć zamierzone cele dydaktyczno – wychowawcze.

          Ogólny plan pracy rocznej bądź okresowej dla danej klasy przygotowuje nauczyciel. Jest to rejestr zadań przewidzianych w obowiązującym programie nauczania, warunki środowiskowe i kulturowe w kraju i w świecie.

          Na podstawie tego ogólnego planu przedłożonego uczniom przez nauczy­ciela, wybierają oni zadania, które pragną wykonać samodzielnie lub w małych zespołach i sporządzają swoje indywidualne plany pracy, w których znajdują się także swobodne teksty, listy, pewna ilość fiszek autokorektywnych, doświad­czenia, obserwacje.

          Uczniowie powinni mieć, pełną swobodę wyboru zadań, które chcą opra­cować. Gdy już wszyscy uczniowie wybiorą sobie zadania i wpiszą je do swoich planów pracy z terminem wykonania, nauczyciel wskaże im, gdzie można zna­leźć materiały źródłowe, a także uzgodni z nimi formę, w jakiej zaprezentują całej klasie wyniki swych poszukiwań, obserwacji, doświadczeń. 

          Obok samodzielnej pracy uczniów lub zespołów roboczych, nauczyciel prowadzi też pewną liczbę lekcji zbiorowych. Będą to lekcje wprowadzające jakieś nowe wiadomości lub pojęcia, albo też lekcje systematyzujące, uzupeł­niające i pogłębiające wiedzę zdobytą przez dzieci w trakcie ich pracy indywi­dualnej.

          Naturalnym następstwem realizacji planów pracy jest kontrola i ocena w klasach freinetowskich; uczniowie biorą czynny udział zarówno w kontroli, jak i ocenie wykonanych zadań nakreślonych w planie pracy, a odbywa się to na bie­żąco, w trakcie realizacji planu. Przedmiotem kontroli są wykonane prace, a ocena dotyczy ich jakości, formy realizacji i końcowego efektu; obejmuje ona zarówno wysiłek, jaki uczeń włożył w swą pracę, jak i wyniki, które uzyskał.

        W miejsce tradycyjnego nauczania podręcznikowego wprowadzono nowe, oryginalne ,,techniki Freineta”. Podstawowymi technikami są:

- swobodne teksty połączone z gazetką klasową,

-          doświadczenia poszukujące, jako podstawa do samodzielnej pracy,

-          planowanie pracy indywidualnej i zbiorowej przez uczniów pod kierunkiem                                             nauczyciela oraz nowe formy oceny poprzez oceny poprzez samokontrolę i samoocenę,

-          różnorodne formy ekspresji twórczej,

-          referaty i sprawności jako środek rozwijania zainteresowań uczniów,

-          korespondencja i wymiana międzyszkolna jako środek organizowania szero­kich kontaktów społecznych,

-          spółdzielnia klasowa jako naturalna forma samorządności.

          Popularną techniką są fiszki autokontrolne. Są to zadania z poleceniem różnego typu i z różnych ciekawych dziedzin. Uczniowie na lekcjach, w wol­nych chwilach sami wybierają sobie fiszkę i w specjalnie zrobionym notesiku samodzielnie wykonują zadania oraz notują rozwiązania. Następnie sięgają po kartę odpowiedzi do danej fiszki i korygują błędy oraz oceniają poziom swoich wiadomości i umiejętności. Rozwija się tym sposobem uczciwość uczniów, ich pełne zrozumienie dla celowości ćwiczeń, naucza krytycznej oceny własnej pracy i poprawy swoich błędów. Uczniowie pracują według swojego tempa, własnych możliwości i wykonują to, co sami zaplanowali (I. Adamek, 1997 s.130-136).

          R. Steiner (1861-1925) -  pedagogika jego jest efektem stworzonej przez niego antropozofii, która jest wiedzą ujmującą we wzajemnych związkach to, co wewnętrzne i to co zewnętrzne, istotę i zjawisko, ideę i rzeczywistość, ducha i materię, myślenie i egzystencję. Jego zdaniem człowiek rodzi się trzy razy: jak się rodzi wyodrębnia się jego ciało fizyczne; w wieku 7 lat wyzwala się jego ciało eteryczne, inaczej ciało życia; do trzech narodzin dochodzi w wieku 14 lat, gdy wyzwala się jego ciało astralne – dzięki niemu człowiek jest zdolny do ,,świadomego działania”.

          Wychowanie, zdaniem R. Steinera, powinno sprzyjać temu, aby to indy­widualne ,,ja” mogło się w pełni rozwinąć. Musi jednak uwzględnić znamienne dla każdego okresu jego rozwoju i wychowania trwające około 7 lat. W I fazie, trwającej do 7 roku życia, zabawa dziecka jest najczęściej naśladowaniem życia dorosłych. II faza rozwoju i wychowania obejmuje okres między 7 a 14 rokiem życia; jest to okres trwający do dojrzałości płciowej. III faza to 14 rok życia – gdy w młodym człowieku wyzwala się ciało astralne. Są to trzecie narodziny, jego duszy.

          Szkoła waldorfowska jest wolnym zrzeszeniem opartym na współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów. Jest instytucją samorządną, pozbawioną dy­rektora i struktury hierarchicznej, zarządzaną przez kolegium nauczycielskie (radę pedagogiczną).

          W planie kształcenia są przedmioty:

główne – język ojczysty, matematyka, historia, biologia, geografia, fizyka, che­mia;

artystyczne – plastyka, muzyka, eurytmia, zaś w klasach starszych historia sztuki, różne formy działalności teatralnej;

praktyczne – szycie, gotowanie, stolarstwo, garncarstwo, oprawa książek, wi­kliniarstwo, kamieniarstwo, kowalstwo, ogrodnictwo.

          Wymienione grupy przedmiotów uzupełniają występujące we wszystkich klasach: gimnastyka, religia, dwa nowożytne języki obce – najczęściej francuski i niemiecki.

          Od klasy I do VIII wszystkie przedmioty główne nauczane są przez jed­nego nauczyciela. Musi to być ktoś wszechstronnie wykształcony oraz oczywi­ście mieć także odpowiednie umiejętności artystyczno – praktyczne.

         Wiedzę z zakresu przedmiotów głównych przekazuje się w tzw. ,,epokach”. Organizacja nauczania ,,epokowego” polega na tym, że w okresie od dwóch do czterech tygodni każdego dnia w czasie dwóch godzin uczy się jed­nego tylko przedmiotu głównego. Po tym okresie rozpoczyna się następna ,,epoka” obejmująca kolejny przedmiot główny. Cały materiał nauczania prze­widziany do realizacji w ciągu roku szkolnego zostaje opracowany w jednym lub w dwóch ,,epokach”.

          W nauczaniu wszystkich przedmiotów nie używa się podręczników. Rolę podręcznika pełnią ,,zeszyty epokowe”, które w młodszych klasach tworzą dzieci za pomocą rysunków uzupełnionych notatką przy pomocy nauczycieli, zaś w klasach starszych coraz częściej samodzielnie.

          Program składa się z trzech typów zajęć: ogólnokształcących, artystycz­nych i praktycznych, powiązanych ze sobą wzajemnie oraz realizowanych w postaci łagodnego przechodzenia od dziecięcej zabawy do aktywności typowej dla człowieka dorosłego.

          Dzień rozpoczyna się od bloków lekcji głównych, mających na celu przede wszystkim rozwój myślenia oraz nabywanie wiedzy ogólnej, po nim na­stępują zajęcia rozwijające wrażliwość i ekspresję artystyczną, a pod koniec rozwija się umiejętności praktyczne związane z pracą fizyczną. W klasach wyż­szych wprowadza się zajęcia przygotowujące do zawodu. Ponadto przewiduje się 2-3 tygodniową wycieczkę, której celem jest pogłębienie wiedzy z zakresu różnych przedmiotów. Klasy są liczne (35-40 uczniów), stąd też tylko religia i przedmioty główne są realizowane ze wszystkimi, pozostałe zaś w 2-3 grupach. Podział na grupy nie jest stały, wpływa na to specyfika przedmiotów oraz zain­teresowania poszczególnych uczniów. W szkole nie stosuje się żadnej selekcji, czyli nie stawia się stopni i nie zostawia na drugi rok w tej samej klasie. Dla na­uczyciela uczniów w młodszym wieku szkolnym może być przyczynkiem do pełniejszej obserwacji rozwoju dziecka, widzenia tego rozwoju w szerokim aspekcie, pozwala wykluczyć czystą intelektualizację procesu dydaktycznego, uczy stwarzania warunków do samorozwoju dziecka ((I. Adamek, 1997 s.137-146).

          Szkoły waldorfowskie są współtworzone przez rodziców, którzy wspie­rają je finansowo. Nauczyciele regularnie składają wizyty rodzicom, organizują wieczorne spotkania służące pedagogizacji, informują o tym, czego i w jaki spo­sób uczą się dzieci, zachęcają do pomagania uczniom poprzez organizowanie w domu takich sytuacji, jakie rozwijają wyobraźnię. Warto zauważyć, że zarówno w szkołach montessoriańskich, jak i steinerowskich, bardzo mocno podkreśla się konieczność świadomego i czynnego uczestnictwa  rodziców w procesie szkol­nej edukacji dziecka, a nawiązanie dobrego kontaktu szkoły i domu jest ważnym zadaniem nauczycielskim. 

          Próba wykorzystania elementów pedagogiki M. Montessori w praktyce nauczania początkowego. Pani G. Badura-Strzelczyk podjęła eksperyment, ma­jący na celu wykorzystanie elementów pedagogiki M. Montessori w nauczaniu początkowym.

          W klasie zostały wydzielone kąciki zainteresowań, np. ,,Kącik czytelni­czy” z mini biblioteczką, w których znajduje się wygodna wersalka. Każdy uczeń ma możliwość poświecenia się w ciszy i w skupieniu wybranej lekturze. Inny kącik to ,,Kącik złotej rączki”. W tym kąciku uczniowie mogą realizować swoje pomysły plastyczne oraz techniczne. W kąciku tym mieści się również gazetka ścienna, na której zawieszone są aktualne propozycje do wykonania. ,,Kącik informatyczny” to przykład innego kącika mieszczącego się w klasie. Jest on wyposażony w cztery komputery, gry dydaktyczne, obejmujące zakres materiału od klasy I-IV oraz literaturę informatyczną rozszerzającą horyzonty wiedzy dziecka w tej dziedzinie.

          W klasie tej dziecko nie jest ograniczone ławką. Każdy uczeń sam wy­biera sobie miejsce, w którym chce pracować. Do dyspozycji uczniów jest także duży dywan, gdzie można usiąść i zająć się swoją pracą. Każde dziecko dyspo­nuje swoim własnym  małym dywanikiem, który może rozłożyć w dowolnie wybranym miejscu sali lekcyjnej. Uczniowie mogą pracować samodzielnie, pa­rami bądź grupowo, jednakże w każdym przypadku wszystkich obowiązuje ab­solutna cisza. Nauczyciel powinien pomóc dziecku, jeśli ono go o to poprosi. W żadnym jednak wypadku nauczyciel nie może podpowiadać dziecku gotowych rozwiązań. Dziecko musi potrafić rozwinąć w sobie zdolność wolnego wyboru. Jednak decydowania i wyboru muszą się dzieci wpierw nauczyć i w wieloraki sposób ćwiczyć. Przesłanką u dziecka jest zaciekawienie oraz potrzeba nauki. Dla dzieci wolny wybór jest drogą do samopoznania, drogą do odkrycia wła­snych potrzeb i zdolności. Elementem pedagogiki M. Montessori jest ,,Tygodniowy plan pracy”. Zadania domowe nie są zadawane z dnia na dzień, lecz daje się dzieciom do ręki w poniedziałek ,,Tygodniowy plan pracy”, który zawiera zadania domowe na cały tydzień. ,,Tygodniowy plan pracy” umożliwia dzieciom tak rozłożyć zadania domowe, jak sobie tego życzą. Ten system uczy dzieci samodzielnie dzielić i planować własną pracę. G. Badura-Strzelczyk w prowadzonym przez nią eksperymencie zupełnie zrezygnowała z tradycyjnych ocen cyfrowych na rzecz oceny opisowej (K. Baranowicz, 2000, s.138-140).

...