Empatia.pdf

emocje i motywacje/Ěwiczenia

empatia

testy:

1. Kwestionariusz Rozumienia Empatycznego (KRE) [Wħgliıski]*

2. Kwestionariusz do Mierzenia Empatii [Epstein]

3. Skala Empatii Emocjonalnej (TOE) [Mehrabian & Epstein]*

4. Interpersonalny Indeks ReaktywnoĻci (IRI) [Davis]*

5. ImpulsywnoĻę Ryzyko Empatia (IVE) [S. & H. Eysenck]*

6. extra: Test WraŇliwoĻci Empatycznej [H. Borke]

lektura:

Siek, S. (1993). Wybrane metody badania osobowoĻci. Warszawa: Wydawnictwo ATK.

Empatia w teorii

Empatia to dosþownie wczuwanie siħ w drugĢ osobħ Î odrŇniajmy od sympatii, ktra jest

wspþodczuwaniem z (drugĢ osobĢ).

Psychoanaliza Î empatia to sposb postrzegania, droga zastħpczego doĻwiadczania

psychologicznego stanu drugiej osoby. ZdolnoĻę do empatii ma siħ wiĢzaę z prewerbalnymi

interakcjami matki z niemowlħciem. W tych interakcjach mamy zgodnoĻę potrzeb, pragnieı i reakcji

obojga.

W takim razie empatia osoby dojrzaþej jest czasowĢ i odwracalnĢ regresjĢ ego (w sþuŇbie komunikacji

rzec by moŇna). Empatia jest przedĻwiadoma, bezsþowna i automatyczna.

Empatia ma uþatwiaę tworzenie dojrzaþych relacji miħdzyludzkich bez obawy o zachowanie poczucia

wþasnej toŇsamoĻci (patrz: lħk przed pochþoniħciem).

Psychologia poznawcza Î empatia to umiejħtnoĻę przyjmowania roli innej osoby i jej perspektywy

(czyli wejĻcie w czyjeĻ buty). Z takiej umiejħtnoĻci mamy poŇytki Î rozumienie uczuę i moŇliwoĻę

przewidywania jej przyszþych zachowaı. ZnaczĢce: przebieg procesw poznawczych Î a w

szczeglnoĻci zdolnoĻę do percepcji fizycznej odrħbnoĻci innej osoby i uĻwiadomienie sobie innoĻci

przyjmowanych przez niĢ perspektyw.

Psychologia humanistyczna Î istotna jest umiejħtnoĻę obserwowania Ļwiata z perspektywy innej

osoby.

TRZY GRUPY DEFINICJI EMPATII

1. koncepcja emocjonalna Î tradycyjne definiowanie empatii: wspþbrzmienie,

wspþprzeŇywanie, emocjonalne odpowiadanie na przeŇycia drugiej osoby. Zakþada siħ, Ňe

empatia stanowi emocjonalne doĻwiadczenie takich samych stanw afektywnych w danej

sytuacji (ja przeŇywam takie same stany co osoba, z ktrĢ empatyzujħ). Zwolennicy takiego

ujħcia: E. Stotland, K. Roe, L. Hoffman, T. Gawriþowa, A. Mehrabian i N. Epstein, W.

Szewczuk, A. Wħgliıski, A. Mazurkiewicz.

W. Szewczuk (PL) Î empatia to wczuwanie siħ w stany szczeglnie uczuciowe innych osb,

przechodzĢce niekiedy w rzeczywiste zestrojenie wþasnych stanw emocjonalnych ze stanami

innych osb (tzn. Ňe jeĻli jesteĻ empatyczny Î lepiej trzymaj siħ z daleka od depresyjnych

osobnikw).

2. koncepcja poznawcza Î kognitywny charakter empatii wiĢŇe siħ z z umiejħtnoĻciĢ

postrzegania i rozumienia przeŇyę innej osoby, jak rwnieŇ z moŇliwoĻciĢ trafnego

przewidywania jej uczuę, wyobraŇeı i reakcji. Zwolennicy: R. Hogan, C. B. Truax, G. H. Mead,

R. Carkhuff, R. Dymond.

R. Hogan Î empatia to intelektualne lub pojħciowe rozumienie stanu innego czþowieka bez

rzeczywistego przeŇywania jego uczuę. Poznawcze ujħcie empatii wymaga konstruowania

wyobraŇeı i fantazji o tym, co dana osoba przeŇywa, czego pragnie, w jaki sposb ocenia i

spostrzega Ļwiat oraz samĢ siebie.

3. koncepcja emocjonalno-poznawcza Î procesy poznawcze peþniĢ funkcjħ poĻredniczĢcĢ w

powstawaniu emocjonalnego pobudzenia. Prawidþowa interpretacja znaczeı spostrzeganej

sytuacji uruchamia reakcjħ emocjonalnĢ wyznaczona przyjħciem perspektywy drugiego

czþowieka. Zwolennicy: J. Reykowski, R. Iannotti, A. FrĢczek, H. Eliasz. Istotne swego rodzaju

rwnouprawnienie percepcji i emocji Î istota empatii jest reakcja emocjonalna uruchamiana

przez procesy poznawcze (percepcja lub wyobraŇenie okreĻlonej sytuacji).

Rembowski: empatia to emocjonalno-poznawcza reakcje, ktra zawiera komponent

wykonawczy stanowiĢcy przejaw komunikacji interpersonalnej. Takie rozumienie empatii jest

procesem porozumiewania siħ ludzi na temat ich aktualnych przeŇyę.

Empatia zmienia siħ z wiekiem?

RŇne stanowiska:

1. empatia jako funkcja wieku Î z wiekiem zwiħksza siħ liczba i zakres kontaktw spoþecznych ,

w wyniku czego przyjmowane sĢ coraz to nowe role Î innymi sþowy empatia wymaga

doĻwiadczenia.

2. z drugiej strony z wiekiem czþowiek staje siħ mniej podatny na zmiany Î rwnieŇ zmiany rl,

co wyjaĻniaþoby koniec nastħpnego punktu.

3. pomiħdzy empatiĢ a wiekiem jest zaleŇnoĻę krzywoliniowa Î poziom empatii roĻnie od

poczĢtku ontogenezy czþowieka (po naszemu: od urodzenia), w okresie dojrzaþoĻci osiĢga

maksymalny poziom iÈ spada aŇ do egocentrycznych, zrzħdliwych staruszkw.

4. albo teŇ nie ma zwiĢzku miħdzy empatiĢ a wiekiem.

ZaleŇnoĻę krzywoliniowa bardzo przekonujĢca (zwþaszcza w Ļwietle dowodw) Î dzieci rzeczywiĻcie

rozwijajĢ empatiħ (jak wszystko zresztĢ), ze staruszkami bywa rŇnie. Rembowski jest zdania, Ňe

wzrost empatii z wiekiem wynika z nabywaniem doĻwiadczeı i, co za tym idzie, pewnej wraŇliwoĻci

emocjonalnej. (pytanie do rozwaŇenia Î porwnaj empatiħ do IE)

ýatwiej empatyzowaę ze swoimi

1. Empatia wzrasta gdy osobnik jest podobny pod wzglħdem pþci, rasy, wiekuÈ

2. oraz gdy jest bliski (fizycznie albo psychicznie).

Emocje i motywacje/ęwiczenia/EMPATIA [skrypt by marekjaros2007] 2/5

Metody badania empatii

1. Metody eksperymentalne Î zapoczĢtkowaþ E. Scotland. Tu istotna byþa duŇa rola reakcji

fizjologicznych na rŇne sytuacje wywoþujĢce uczucia.

2. Techniki kwestionariuszowe oraz skale pomiaru empatii pojawiþy siħ w latach piħędziesiĢtych

XX wieku (mamy XXI wiek jakby ktoĻ nie zauwaŇyþ:) Prekursorka badaı Î R. Dymond. R.

Hogan z kolei zbudowaþ kwestionariusz do badania siþy i poziomu empatii (Hogan Empathy

Scale) Î pierwowzr dla skali Mehrabiana i Epsteina (1972) Emotional Empathy Scale. W 1983

roku Davis opracowaþ Interpersonal Reactivity Index (IRI) obejmujĢcy emocjonalne i

poznawcze skþadniki empatii.

3. Skojarzenia i projekcje Î czħsto wykorzystywane do badania empatii. WymagajĢ od badanego

skonstruowania opowiadania jako odpowiedŅ na bodziec, ktrym moŇe byę obrazek, rysunek,

fotografia. Inny nurt w badaniu empatii to wykorzystanie technik projekcyjnych jak TAT.

Narzħdzia pomiaru empatii Î charakterystyki wybranych testw

1. Interpersonalny Indeks ReaktywnoĻci M. H. Davisa (IRI)

Skonstruowany w 1980 roku w wyniku wieloletnich badaı. ZaþoŇenie: aspekt poznawczy I

emocjonalny w empatii sĢ ĻciĻle powiĢzane. W IRI Davis wykorzystaþ wczesniej istniejĢce skale.

IRI ma wysokĢ trafnoĻę i rzetelnoĻę.

IRI skþada siħ z 28 twierdzeı tworzĢcych 4 podskale (7 pozycji w skali):

Skala 1 (PT Î Perspective Taking/PP Î Przyjmowania Perspektywy) Î dotyczy umiejħtnoĻci

podejmowania perspektywy innych osb, czyli spontanicznego przyjmowania cudzego punktu

widzenia.

Skala 2 (F Î Fantasy/F - Fantazji) Î mierzy zdolnoĻę rozumienia uczuę postaci fikcyjnych poprzez

wyobraŇanie sobie siebie w uczuciach i zachowaniach tychŇe postaci (Jak to jest byę Pinokiem, gdy

wydþuŇa ci siħ nosÈ?)

Skala 3 (EC - Emphatic Concern/ET:) Î Empatycznej Troski) Î ocenia poziom tendencji do

empatyzowania, czyli doĻwiadczenia uczuę ciepþa, sympatii i wspþczucia w kontaktach z innymi

ludŅmi oraz stosunek osoby badanej do nieszczħĻcia innych.

Skala 4 (PD Î Personal Distress/OP Î Osobistej PrzykroĻci) Î ocenia typowe reakcje emocjonalne,

w tym lħkowe, zwiĢzane z dyskomfortem w konfrontacji z negatywnymi emocjami odczuwanymi przez

innych.

IRI opiera siħ na samoocenie badanego (perspektywa podmiotu jak pamiħtamy) w odniesieniu do

niektrych cech osobowoĻci, zachowaı i postaw takich jak: altruizm, zdolnoĻę percepowania uczuę

innych ludzi I doĻwiadczania ich na sobie, samooceny oraz umiejħtnoĻę nawiĢzywania kontaktw

interpersonalnych.

Emocje i motywacje/ęwiczenia/EMPATIA [skrypt by marekjaros2007] 3/5

2. Kwestionariusz Rozumienia Empatycznego A. Wħgliıskiego (KRE)

Przepis na test.

Pozycje do kwestionariusza Wħgliıski zaczerpnĢþ z dziennikw mþodzieŇy dorastajĢcej :) - 200

twierdzeı poddaþ ocenie 8 sħdziw kompetentnych (psychologowi i pedagogowie 4/4). 80% wskazaı

kwalifikowaþo pozycjħ do wstħpnej wersji (50 stwierdzeı). W wyniku badania (200 osb 14/19 lat)

przyjħto 33 stwierdzenia dla ktrych wartoĻę wspþczynnika korelacji byþa statystycznie istotna na

poziomie nie mniejszym niŇ 0,01.

KRE opublikowany zostaþ ostatecznie w 1983 roku.

3. Skala Empatii Emocjonalnej A. Mehrabiana i N. Epsteina (Kwestionariusz Reakcji i

Upodobaı) TOE

ýatwo siħ pogubię, wiħc kilka wyjaĻnieı:

Oryginalna nazwa brzmi Emotional Empathy Scale (EES), w jħzyku polskim przyjħþo siħ okreĻlenie Test

Ocen (TOE), natomiast kwestionariusz nosi tytuþ Kwestionariusz Reakcji i Upodobaı Î Ňeby badany za

szybko siħ nie zorientowaþ o co chodzi).

TOE cechuje siħ bardzo wysokĢ trafnoĻciĢ I rzetelnoĻciĢ. WskaŅniki interkorelacji dla poszczeglnych

skal przekraczajĢ 0,30 I sĢ istotne na poziomie ufnoĻci 0,01.

Skala TOE powstaþa w oparciu (jak to zwykle bywa) o inne skale (Dymond 1984, Hogan 1969, etcÈ).

W jej skþad wchodzi 30(albo 33 Î w zaleznoĻci od wersji, nowsza Î eksperymentalna jest krtsza)

stwierdzeı tworzĢce 7 podskal (2 twierdzenia na skalħ, 16 twierdzeı sþuŇy jako wypeþniacz (fachowo:

majĢ charakter buforowy).

Skale w TOE:

1. emocjonalna wraŇliwoĻę na otoczenie (10,20)

2. rozumienie uczuę osb nieznanych (15,28)

3. ekstremalna wraŇliwoĻę emocjonalna (8,23)

4. tendencja do wzruszania siħ w odpowiedzi na reakcje emocjonalne pozytywne (14,22)

5. tendencja do wzruszania siħ w odpowiedzi na reakcje emocjonalne negatywne (16,30)

6. tendencja do wspþczucia (26,33)

7. gotowoĻę do kontaktu z osobami majĢcymi problemy (12,21)

4. ImpulsywnoĻę, Ryzyko, Empatia S. & H. Eysenck (czyli Impulsiveness, Venturesomeness,

Empathy Î IVE)

Oparty na czynnikowej koncepcji osobowoĻci Î trjwymiarowa struktura osobowoĻci: Introwersja |

Ekstrawersja | Neurotyzm.

Opracowanie kwestionariusza poprzedzone badaniami nad psychotyzmem Î uznanym za jeszcze jeden

nadczynnik osobowoĻci (czwarty). Psychotyzm wg EysenckÓw jest drugĢ naturĢ ekstrawersji.

Istotnym skþadnikiem ekstrawersji jest impulsywnoĻę speþniajĢca w funkcjonowaniu jednostki rolħ

regulacyjnĢ Î od nasilenia tej cechy zaleŇy czy podejmujesz jakieĻ dziaþania czy nie Î np. o

charakterze przestħpczym (Pospiszyl, 1985).

ImpulsywnoĻę tak jak ekstrawersja ma zþoŇonĢ strukturħ Î Eysenckowie nazywajĢ dwie grupy cech

jako impulsywnoĻę i ryzyko. ImpulsywnoĻę oznacza spontanicznoĻę, ŇywioþowoĻę, niechħę do

planowania i stabilizacji. Ryzyko Î dĢŇenie do przeŇywania przygd, potrzebħ silnej stymulacji,

szukanie mocnych wraŇeı (Eysenck & Eysenck, 1987)

Emocje i motywacje/ęwiczenia/EMPATIA [skrypt by marekjaros2007] 4/5

I tak dochodzimy do empatii:) Jest to trzecia skala IVE. Znalazþa siħ w IVE po trosze dla ozdoby Î

jako urozmaicenie kwestionariusza pytaniami buforowymi. Drugi powd jest taki, Ňe okazaþo siħ

istotne okreĻlenie zwiĢzkw empatii z wyŇej opisanymi czynnikami.

Ciekawostka: Jedyna dodatnia korelacja empatii dotyczy neurotycznoĻci, ktra z kolei wykazuje

zaleŇnoĻę pozytywnĢ w odniesieniu do impulsywnoĻci a negatywnĢ do ryzyka (Eysenck, Pearson i In.,

1985)

IVE skþada siħ z 63 pozycji (pytaı) tworzĢcych trzy podskale:

1. ImpulsywnoĻę (24 pozycje)

2. Ryzyko (18 pozycji)

3. Empatia (21 pozycji)

Walidacja IVE wykazaþa jej wysokĢ rzetelnoĻę i trafnoĻę. Howgh.

Emocje i motywacje/ęwiczenia/EMPATIA [skrypt by marekjaros2007] 5/5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: