PARANOJA
Definicja
Jest to psychoza złożona o wyraźnie usystematyzowanych urojeniach różnej treści, przebiegająca bez rozpadu osobowości (w szczególności bez schizofrenicznych zaburzeń afektu).
Podział:
1. Paranoja endogenna (konstytucyjna)
2. Paranoja reaktywna
Etiologia
Nie znana. Wg konstytucjonistów istnieje triada paranoiczna:
1. szczególna struktura osobowości
2. przeżycia wczesnodziecięce
3. czynniki środowiskowe
Epidemiologia
Około 1% chorych hospitalizowanych. Paranoja przewlekła występuje rzadko, częściej rozpoznawane są reakcje paranoiczne. Początek choroby – zwykle po 40 r.ż. Częściej chorują kobiety.
Przebieg
Przebieg choroby jest powolny, początek często niedostrzegalny (ale może to być np. próba samobójcza lub zabójstwo).
Obraz kliniczny
1. Usystematyzowane urojenia
2. Ilościowe zaburzenia emocjonalne
a. utrzymujące się długo napięcie afektywne (jakościowo dostosowane do treści urojeń)
b. zaleganie afektu
c. drażliwość, nietrzymanie afektu
d. nieufność, podejrzliwość
e. dysforia
3. Chory jest zainteresowany wyłącznie sprawami dotyczącymi treści urojeń
4. Trudności w skupianiu uwagi, katatymiczny (wybiórczy, selektywny) stosunek do rzeczywistości → zafałszowania pamięci. Mogą też wystąpić zjawiska hipermnestyczne, urojenia retrospektywne i omamy pamięciowe.
5. Nie występują omamy zmysłowe
6. Struktura osobowości nie zostaje naruszona
7. Nie ma zaburzeń uczuciowości wyższej (zabójstwo jest spowodowane nie jej zanikiem, ale emocjonalnym zabarwieniem przeżyć psychicznych przez objawy psychotyczne)
Postacie
1. PARANOJA PRAWDZIWA (PARANOIA VERA)
§ czysto endogenna
§ postacie (różniące się treścią urojeń):
a. OBŁĘD KSOBNY (PARANOIA SENSITIVA)
b. OBŁĘD PRZEŚLADOWCZY (PARANOIA PERSECUTORIA)
§ powyższe postacie mogą przechodzić jedna w drugą
2. REAKCJE PARANOICZNE
a. OBŁĘD PRZEŚLADOWCZY GŁUCHYCH I GŁUCHONIEMYCH
b. OBŁĘD PIENIACZY (PARANOIA QUERULATORIA)
c. OBŁĘD UDZIELONY (PARANOIA SUGGESTA)
d. OBŁĘD ZAZDROŚCI (PARANOIA INVIDIVA)
e. OBŁĘD POSŁANNICTWA RELIGIJNEGO
f. OBŁĘD REFORMATORSKI (PARANOIA REFORMATORIA)
g. OBŁED WYNALACZY (PARANOIA INVENTORIA)
h. OBŁED ODKRYWCZY
i. OBŁĘD GENEALOGICZNY
j. OBŁĘD EROTYCZNY (PARANOIA EROTICA)
k. OBŁĘD UROJONEJ CHOROBY (PARANOIA HYPOCHONDRIACA)
l. OBŁĘD SYTUACYJNY – np. ułaskawienia u więźniów skazanych na wieloletnie więzienie
Rokowanie
Jest to psychoza trudna do wyleczenia. Neuroleptyki pomagają zmniejszyć urojenia, napięcie afektywne, przywrócić zdolność do krytycznego wglądu we własne zachowanie, ale trudno jest chorego nakłonić do leczenia.
Nie należy podejmować działań terapeutycznych podstępem lub siłą, wszelkie decyzje powinny być z chorym konsultowane – pomaga to zdobyć zaufanie pacjenta.
Różnicowanie
1. Schizofrenia paranoidalna – omamy, rozpad osobowości, upośledzenie intelektu
2. Człowiek zdrowy – czasem realne przeżycia mogą być podobne do treści chorobowych
2/2
marcelin13