POZYTYWIZM- to nazwa kolejnej epoki po romantyzmie epoki literackiej trwającej w latach1864- 1890. Światopogląd pozytywistów daleki był od romantycznej idei walki zbrojnej- wpływ na to miała klęska dwóch powstań listopadowego i styczniowego. MYŚLENIE POZYTYWISTÓW OPARTE BYŁO NA: A) racjonalizmie i empiryzmie B) SCJENTZMIE- kult pochwały nauki i wiara, że jej rozwój służy rozwojowi cywilizacji i dobru społecznemu. C) EWOLUCJONIZM- koncepcja Karola Darwina zakładająca ciągły i stopniowy rozwój PODSTAWOWE CHASŁA POZYTYWISTÓW- A) PRACA U PODSTAW- zmniejszenie zacofania i poprawa warunków bytowych najuboższych warstw społecznych. B) PRACA ORGANICZNA- troska o rozwój gospodarczy i kulturalny kraju, traktowanego jako jeden organizm w którym gospodarka, przemysł, szkolnictwo współpracują ze sobą. Dziedziny te tworzyły tgz. Organizm społeczny. ROLA PISARZA POZYTYWISTY- naukowiec, socjolog, bystry obserwator, realista realizujący hasła pozytywistyczne i przedstawiający ważne problemy społeczne. TENDENCYJNOŚĆ LITERATURY- pozytywistycznej polega na uświadamianiu problemów społecznych, postulowaniu- przedstawianiu możliwości rozwiązań. Literatura tendencyjna spełnia funkcję dydaktyczną (wychowuje społeczeństwo) i utylitarną (służy dobru społecznemu). Problematyka utworów jest typowa, dotyczy braku oświaty na wsi, krzywdy społecznej, dyskryminacji żydów, krzywdy dzieci. KIERUNKI W SZTUCE POZYTYWISTYCZNEJ- A) REALIZM- naśladowanie rzeczywistości- kopiowanie jej, dokładny opis miejsc ale także opis psychologii postaci. Przeżycia wewnętrzne postaci, pisarz ma obowiązek rzetelnie naśladować rzeczywistość. B) NATURALIZM- pesymistyczny obraz rzeczywistości, przedstawienie jej brzydoty poprzez drastyczne i szokujące szczegóły ukazujące szpetotę świata, przedstawienie miłości jako instrumentu, a człowieka w sytuacji walki o byt (słabszy ulega silniejszemu). Przedstawienie środowisk patologicznych- nędzarzy, złodziei, chorych psychicznie. CECHY GATUNKOWE NOWELI- A) jest to krótki utwór epicki B) jednowątkowy (wątek- zdarzenie związane z jedną postacią) C) chronologia zdarzeń D) prostota kompozycji E) ważny rekwizyt PROBLEMATYKA NOWELI POZYTYWISTYCZNEJ- A) problem krzywdy wiejskich dzieci, problem braku szkół na wsi rozwijający talent dzieci chłopskich. B) realizacja hasła pracy u podstaw C)problem nietolerancji wobec żydów- ich odmienności narodowej, religijnej, kulturowej oraz problem antysemityzmu- wrogości, nienawiści do żydów. MENDEL GDAŃSKI- ma 67 lat pochodzi z Gdańska, mieszka w Warszawie, wychowuje swojego wnuka. CHŁOPCY Z SĄSIEDZTWA- wyśmiewanie, pogarda, nietolerancja. ZEGARMISTRZ- sąsiad Mędla, krytykuje i żle odnosi się do mniejszości żydowskiej, zacofanie i bezmyślne powtarzanie cudzych opinii. STARY PROBOSZCZ- jest tolerancyjny, nie przeszkadzają mu ludzie odmiennej wiary. STUDENT- jest miły wobec Mędla, szanuje go, nie kpi z niego. SZKICE WĘGLEM- ZOŁZIKIEWICZ- młody pisarz gminy, intrygant, zadufany w sobie, kobieciarz. FRANCISZEK BURAK- wójt wsi. PAN SKORABIERSKI- stary miejscowy dziedzic. WAWRZYNIEC RZEPA- główny poszkodowany, gospodarz, kochający mąż i ojciec, odważny, porywczy. CHARAKLTERYSTYKA ZOŁZIKIEWICZA- Zołzikiewicz jest bezczelny, perfidny, gardzi chłopstwem, widać jego nieuctwo, głupotę i prostactwo. Wszyscy ludzie go lekceważą. WYGLĄD- Zielona czapka, ma zadarty nos i kozią bródkę, nosił korty i nankiny. Czytywał książki wydawnictwa pana Bresleauera. Do Rzepowej i Rzepy odnosi się z pogardą, myśli tylko o swoich korzyściach. Przekupny, zachłanny, bogaci się na nieszczęściu innych. Beznadziejnie zakochany w Jadwidze. Typ marzyciela, romantyka. SATYRA W „SZKICACH WĘGLEM”- krytykowanie bohatera poprzez ośmieszenie (Zołzikiewicz). Wprowadzanie satyrycznych nazwisk i nazw wskazujących na zacofanie i tępotę umysłową bohaterów np. wójt Burak, wieś Barania Głowa, powiat Osłowice. Ironia narratora. LALKA NATLE POWIEŚCI EUROPEJSKIEJ- literatura rosyjska: Lew Tołstoj „Wojna i Pokój”, „Anna Karenina”. F. Dostojewski „Zbrodnia i kara”, „Biesy” –literatura francuska: G. Flaubert „Pani Bovary”. DWA RODZAJE NARRACJI W LALCE- A)narrator przedstawiający zdarzenia z lat 1878- 1879, charakteryzujący bohaterów i Warszawę drugiej połowy XIX w. B)narrator stary subiekt sięga do zdarzeń z przeszłości- czasów Napoleońskich, Wiosna Ludów w 1848 oraz powstanie styczniowe z1863r. STANISŁAW WOKULSKI- pochodził zubożałej rodziny szlacheckiej. Na początku pracował w piwiarni pana Hopfera. Skończył szkołę przygotowawczą, a następnie szkołę główną. Został zesłany do Irkucka ponieważ brał udział w powstaniu styczniowym. W Irkucku poznał Suzina. SUZIN- przyjaciel i partner w interesach Wokulskiego. SZUMAN- żyd, lekarz, przyjaciel. PROFESOR GEIST- wynalazł metal 2 razy cięższy od platyny, szkło posiadające właściwości metali i metal lżejszy od powietrza. WOKULSKI- ROMANTYK- miłość idealna, pojedynek z Kraszewskim w obawie o honor Łęckich, idealizacja kobiety, udział w powstaniu styczniowym. POZYTYWISTA- zainteresowanie, umiejętność prowadzenia interesów, pomoc potrzebującym i biednym, pomoc finansowa wobec upadłej kobiety, bezinteresowna pomoc pani Stawskiej. TRZY POKOLENIA IDEALISTÓW: IGNACY RZECKI- romantyk walczący o wolność żołnierz, marzyciel wierzący w odrodzenie Polski przy udziale Napoleona 3, pracownik w sklepie Mincla i Wokulskiego. Narażony na kpiny młodszych subiektów, pozostawał człowiekiem skrytym. Rzecki ulega wyobraźni politycznej np. wizytę pana Kollinsa, WYJAZD Wokulskiego do Paryża traktuje jako dowód udziału Wokulskiego w wielkiej polityce. Jest to typ idealisty politycznego, który ciągle jeszcze wierzy, że sytuacjia polityczna w Europie może zmieniając się mieć wpływ na odrodzenie Polski. STANISŁAW WOKULSKI- młodszy od Rzeckigo, reprezentuje innee pokolenie idealistów. Idealista wierzący w idealną miłość, postęp naukowy i sens walki zbrojnej, jest to jednak postać ambitnego pozytywisty. JULIAM OCHOCKI- idealista naukowy, wynalazca, człowiek nauki, fizyk, chemik, technolog, zajmował się doskonaleniem wynalazków np. mikroskop, ogniwo Volty, lampa. Pierwowzorem postaci jest naukowiec o nazwisku Ochorowicz, który opatentował trzy modele aparatu telefonicznego. Ochocki to typ marzyciela, który za dużo myśli, a za mało robi. Marzy o machinie latającej.
apd61