Anatomia
Anatomia – jest to nauka o makroskopowej budowie ciała
Histologia – jest to mikroskopowa nauka o komórce.
Anatomie możemy podzielić na:
1. Anatomie opisowa, przedstawiająca układ ciała według narządów.
2. Anatomie topograficzna, uwzględniająca podział narządów w stosunku do części ciała.
3. Anatomie plastyczna, zajmująca się kształtem ciała i jego proporcami, czyli różnicami i zależnościami miedzy układem kostnym i mięśniowym.
4. Anatomie czynnościową, opisuje budowę ciała z czynnościowego punktu widzenia. (Czynnością ustroju zajmuje się fizjologia)
Prawa Fizjologii czynnościowej – warunki, w jakich przebiega prawidłowa czynność jak również mechanizmy fizjologiczne, dzięki którym procesy życiowe odbywają się normalnie. Procesy, które wykraczają poza prawidłowe czynności organizmu określane SA mianem Patologii
Fizjologia nauka o czynnościach życiowych organizmu.
Stany, które wykraczają poza prawidłowe czynności organizmu określa się mianem Patologii.
Patologia:
Przejściowa
Trwała
Komórka jest to najmniejsza cześć organizmu zdolna do samodzielnego wykonywania zasadniczych funkcji życiowych. Kształt i wielkość komórek jest rożna (są widoczne pod mikroskopem) Wielkość u człowieka wynosi 10 – 25 nanometrów. Liczba komórek to około 10 do 13/14 potęgi
Główna masę komórki stanowi cytoplazma. W cytoplazmie zawieszone SA elementy i struktury potrzebne do funkcjonowania komórki, SA to struktury ziarniste lub włókniste.
W cytoplazmie znajdują się:
Siateczka trój plazmatyczna ziarnista, odpowiedzialna za produkcje białek dla potrzeb komórki.
Siateczka śród plazmowa gładka, odpowiedzialna za syntezę kwasów tłuszczowych w przemianie węglowodanowej.
Aparat Golgiego związany z działalnością wydzielnicza komórki.
Nitochondria, wytwarzanie energii w wyniku procesów utleniania biologicznego.
Centrosom, podział komórek
Jądro komórkowe, zawierające materiał genetyczny (kwas dezoksyrybonukleinowy inaczej DNA), DNA determinuje cechy specyficzne (morfologiczne i biochemiczne)
Cala komórka jest pokryta otoczona /14 błona komórkowa. Do przejawów życia komórki należą:
A) przemiana materii
B) pobudliwość
C) ruch
D) zdolność do podziału
Ad a) Pobieranie ciął odżywczych i ich przemiana i usuniecie zbędnych produktów poza komórkę.
Ad b) Zdolność jej reagowania na bodźce.
Ad c) Zdolność do ruchu biernego lub czynnego.
Ad d) 1. Bezpośredniego – amitoza (bez zmian morfologicznych w jądrze i cytoplazmie.
2. Posredniego – mitoza (ze zmianami)
3. Redukcyjnego – mejoza (z redukcja liczby chromosomów)
Czynności komórki
Wymiana ze środowiskiem zewnętrznym (płyn zewnątrz komórkowy) określany jako metabolizm.
Synteza (wymiana białek) w organizmie przy udziale kwasu rybonukleinowego – RNA i kwasu dezoksyrybonukleinowego DNA.
Synteza i przemiana, węglowodanów, czyli pobieranie glukozy poprzez polimeryzacje, tworzenie glikogenu. Proces ten jest związany z wytwarzaniem energii miedzy innymi do pracy mięsni. Czynność ta jest regulowana przez hormony: insulinę i glukagon.
Synteza i przemiana tłuszczów z kwasów tłuszczowych i węglowodanów. Powstają estry kwasów tłuszczowych magazynowanych w komórkach w postaci Lipidów
Metabolizm komórkowy komódki pobierają z otoczenia składniki odżywcze, czyli glukozę, aminokwasy i wolne kwasy tłuszczowe. Tworzenie i wyzwalanie energii polega na odłączaniu atomów wodoru w wyniku rozpadu tych produktów i przenoszeniu ich na atom tlenu. Jest to istota oddychania wewnętrznego.
Tkanka zespól komórek jednakowego pochodzenia i budowy spełniających tą sama czynność.
Wyróżniamy tkankę:
A) nabłonkową
B) łączną
C) mięśniową
D) nerwowa
E) krew
ad. a) wyściela światło naczyń krwionośnych, jam serca i naczyń limfatycznych, pokrywa błony surowicze jam ciała (kl. piersiowej, jama brzuszna, miednicy). Pokrywa błony śluzowe przewodów pokarmowego i oddechowego i moczowo-plciowego. Tworzy gruczoły wytwarzające wydzieliny oraz zewnętrzny naskórek.
ad. b) wyróżniamy w niej
tk. łączna galaretowata -> wody płodowe i pępowina.
tk. łączna siateczkowata -> śledziona, w szpiku kostnym, ukl. limfatycznym i gruczołach dokrewnych.
Komórki tej tkanki maja zdolność przekształcać się na komórki żerne, (makrofagi) posiadające zdolność ruchowa.
tk. łączna właściwa -> oprócz kom. siateczkowatych, czyli retikulocytów posiada fibrocyty, histiocyty, kom. tłuszczowe i elementy wlukniste. Można je spotkać wszędzie.
tk chrzestna łączna
szklista -> powierzchnie stawowe kości. (nie przenikają do niej naczynia krwionośne, odrzwia się poprzez ochszestna)
włóknista -> bierze udział w budowie krozkow międzykręgowych
Sprężysta -> bierze udział w budowie 4 małżowiny usznej, chszastki nosowej, nagłośni.
tk kostna -> jest tkanka twarda zbudowana z istot białkowej zwanej osseina. Komórki układają się równolegle w przebiegu kości długiej, w środku kanał Haversa, w którym znajdują się naczynia krwionośne i nerwy.
ad. c) wyróżniamy:
poprzeczne prążkowane typu szkieletowego tworzy mięsnie aparatu ruchu.
gładka typu trzewnego wchodząca w skład budowy narządów wewnętrznych. (SERCE -> środek m. gładki, zewnętrzny m. prążkowany).
Zbudowana jest z wlukien mięśniowych, układają się w wiązki, które otoczone są osłonką łącznotkankową, zwana Omiesna, tworzą mięsień.
ad. d) Podstawowa jednostka jest komórka morwowa – neurocyt. Jej cecha charakterystyczna jest wrażliwość na bodźce środowiska. zewnętrznego, zdolność ich odbierania i przetwarzania na zjawiska czynnościowe (reakcje).
Kom. nerwowa posiada na swoich końcówkach wypustki:
pojedyncze – neuryt
wielorakie – dendryty
Dendryty prowadza bodźce od narządów odbiorczych (zmysły, skora, oko, język) do rdzenia kręgowego lub wyższych pięter mózgowia.
Neuryt prowadzi bodziec od ciała komórki do narządów wykonawczych, czyli mięsni i gruczołów.
Wypustki kom. nerw. łącza się ze sobą na zasadzie neuryt jednej komórki z dendrytem drugiej tworząc synapsy
Wypustki na całym swoim przebiegu w połączeniu z synapsami tworzą włókna nerwowe. Mogą to być włókna nagie bezosłonkowe występujące w istocie/substancji szarej ośrodkowego układu nerwowego (OUN) oraz włókna substancji białej, które posiadają osłonkę mielinowa (rdzenna) istota biała OUN i osłonkę Schwanna w autonomicznym układzie nerwowym (cześć trzewna)
Kilka tkanek o ustalonym kształcie i budowie i czynności tworzą narząd. Narządy wykonujące te same czynności tworzą układ
ad. e) Krew jest rodzajem tkanki łącznej.
Płaszczyzny i osie ciała
Ciało człowieka zbudowane jest według figury dwubocznie symetrycznej, w której wyróżnić można trzy zasadnicze rodzaje płaszczyzn i osi.
Oś strzałkowa przebiega od przodu do tyłu ruch wykonywany jest w płaszczyźnie czołowej i jest to ruch odwodzenia, przywodzenia, skłonu i opadu bocznego. (np. ruchy w bok)
Oś czołowa przebiega od jednego boku do drugiego, ruch odbywa się w płaszczyźnie strzałkowej i jest to ruch zgięcia i opad.
Oś pionowa biegnąca z góry na duł, ruch odbywa się w płaszczyźnie poziomej, horyzontalnej i jest to ruch skręty (ruchy rotacyjne)
W wyniku połączenia płaszczyzn powstaje ruch w płaszczyźnie kombinowanej, czyli złożonej np. ruch okrężny (krążenie głową).
Każdy staw możemy określić pod względem ilości płaszczyzn i mamy stawy jednopłaszczyznowe np. Stawy między paliczkowe. Stawy dwupłaszczyznowe np. Staw łokciowy/kolanowy. Oraz stawy wielopłaszczyznowe np. Biodrowy i staw Ramienny.
Budowa Ciała
Określamy cechy postawy prawidłowej w skład, której wchodzą typ somatyczny, postawa, proporcje i symetrie.
Typy somatyczne (prawidłowe)
1 Typologia Kretschmera
a. Asteniczny: Wątła budowa z wąskimi barkami, długą wysoką i płaską klatką piersiową. Z widocznym zarysem żeber i cienką warstwą tłuszczu.
b. Atletyczny: Grube kości, szerokie barki, dobrze rozwinięta klatka piersiowa. Typ silnie umięśniony.
c. Pikniczny: Budowa tęga, duży brzuch, krótkie kończyny, krótka szyja.
2 Typologia Sheldona
a. Endomorficzny: Silny rozwój narządów wewnętrznych, gruba tkanka tłuszczowa, okrągłość kształtów, znaczna długość tułowia w stosunku do kończyn.
b. Mezomorficzny: Atletyczna budowa ciała z dobrze rozwiniętym układem mięśniowym.
c. Ektomorficzny: Wątła budowa ciała, płaska klatka piersiowa, długie szczupłe i słabo umięśnione kończyny.
3 Typologia Sigmonda
a. Oddechowy: Dobrze rozwinięta klatka piersiowa, ogólnie dobrze zbudowany.
b. Trawienny: Dobrze rozwinięta tkanka tłuszczowa, słabiej mięśnie, wydatny brzuch i krótkie kończyny.
c. Mózgowy: Wątła budowa ciała, słabo rozwinięte mięśnie. Przewaga części mózgowej czaszki nad częścią twarzową.
4 Typologia Wankego
a. Typ I: Szczupła sylwetka, długi tułów, wąskie barki i miednica.
b. Typ V: Krótki tułów, szerokie barki i wąska miednica.
c. Typ H: Krótki tułów, szerokie barki i szeroka miednica, głęboka klatka piersiowa.
d. Typ A: Długi tułów, wąskie barki i szeroka miednica, klatka piersiowa dobrze wysklepiona.
Postawa Ciała
W skład postawy pod względem jej poprawności patrząc od przodu i od tyłu, zwracamy uwagę na:
1. Ustawienie głowy i szyi
2. Ustawienie barków i łopatek
3. Przebiegu linii wyrostków kolczastych
4. Ustawienie konta talii
5. Linia bioder
6. Okolice krentaży większych
7. Ustawienie stup
W skład postawy pod względem jej poprawności patrząc od boku, zwracamy uwagę na:
1. Nachylenie głowy i szyi
2. Ustawienie barków i położenie łopatek
3. Ukształtowanie przednio tylnych krzywizn kręgosłupa
4. Pochylenie miednicy
5. Wysklepienie klatki i brzucha
6. Ustawienie kolan i stup
UKŁAD KOSTNO STAWOWO WIĘZADŁOWY
Tkanka kostna rozwija się z tkanki chrzęstnej i łącznej właściwej.
Zawiązek przyszłej kości pokrywa ochrzęstna (błona), w której znajdują się komórki kościotwórcze, kościogubne oraz bogata sieć naczyń krwionośnych odżywiających tkankę. Zadaniem komórek kościotwórczych jest budowa tkanki kostnej a komórek kościogubnych jest niszczenie tkanki chrzęstnej. Wśród kości wyróżniamy trzy rodzaje:
Kości krótkie: nadgarstka, kręgosłupa, kości stępu (stopa)
Kości długie: kończyn, obojczyki i żebra
Kości płaskie: czaszka, łopatki, miednica, mostek
Kość długa składa się z trzonu i dwóch zgrubiałych końców zwanych nasadami. Wyróżniamy nasadę bliższą (bliżej środka ciała) i nasadę dalszą.
Na nasadach znajdują się powierzchnie stawowe zestawiające się z powierzchniami stawowymi sąsiednich kości, tworząc staw. Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka szklista (ślizg stawowy). Powierzchnia zewnętrzna kości nie jest gładka. Pokrywają ją różnego rodzaju wyniosłości i zagłębienia, które są miejscem przyczepu mięśni i wiązadeł. Są to: grzebienie, guzki, kłykcie, doły i panewki. Każda z nasad zbudowana jest w ten sposób, aby przy połączeniach stawowych w zagłębienie jednej kości mogła wpasować się wyniosłość drugiej kości.
Stawy (połączenia kości) dzielimy na dwa typy:
Stawy pełne: połączenie kości ścisłe, nie występuje praktycznie ruch, nie ma ślizgu stawowego.
Stawy jamowe: połączenie kości wolne.
Stawy pełne charakteryzują się brakiem jamy stawowej i ograniczoną ruchomością. Kości łączą się za pomocą kościozrostu (kość krzyżowa i miednicowa), chrząstkozrostu (żebra z mostkiem, spojenie łonowe, krążki między kręgowe), oraz więzozrosty (wiązadła żółte w kręgosłupie i błona miedzy kostna przedramienia)
Stawy jamowe charakteryzują się posiadaniem jamy stawowej, staw ograniczony jest torebką stawową, składającą się z zewnętrznej błony włóknistej i wewnętrznej błony maziowej (kaletki maziowe), która wytwarza maź smarującą powierzchnie stawowe w trakcie wykonywanego ruchu.
Staw wzmacniany jest wiązadłami zapobiegającymi skutkom urazu oraz samoistnym nieprawidłowym ruchom w obrębie stawu???
Rodzaje stawu jamowego
Staw płaski (nadgarstkowy śródręcza)???
Staw zawiasowy (między paliczkowe palców)
Staw obrotowy (promieniowo łokciowy)
Staw śrubowy (szczytowo potyliczny kręgosłupa)
Staw owalny (promieniowo nadgarstkowy)
Staw siodełkowy (nadgarstkowo śródręczny kciuka)
Staw kulisty (ramienny i biodrowy)
Stawy jamowe mogą być jedno, dwu lub wieloosiowe. Każdy staw ma tak zwany fizjologiczny zakres ruchu, jest to wartość kontowa, jaką kości tworzące staw mogą wykonać względem siebie.
Kręgosłup
Kręgosłup jest częścią składową tułowia jest ruchoma osia położona posrodkowo po grzbietowej stronie ciała. Biegnie od podstawy czaszki do końca tułowia. Składa się z 33 – 34 kręgów kostnych. Kręgi układają się od góry ku dołowi, zespolone SA krążkami międzykręgowymi.
W kręgosłupie wyróżniamy 5 odcinków.
- Odcinek szyjny 7 kręgów
- Odcinek piersiowy 12 kręgów
- Odcinek Lędźwiowy 5 kręgów
- Odcinek Krzyżowy 5 kręgów
- Odcinek guziczny 4 – 5 kręgów
Kręgi w obrębie odcinka krzyżowego i guzicznego zrastają się ze sobą tworząc kość Krzyżową i kość Guziczna.
Każdy krąg zbudowany jest z trzonu dźwigającego ciężar ciała oraz luku otaczającego rdzeń kręgowy.
Luk kręgu z trzonem ograniczają otwór kręgowy. Otwory te na całej długości kręgosłupa tworzą kanał kręgowy.
Od luku odchodzi 7 wyrostków:
- Pojedynczy wyrostek kolczysty
- Poprzecznie do niego odchodzą wyrostki poprzeczne
- Pomiędzy wyrostkami poprzecznymi a wyrostkiem kolczystym znajdują się po 2 wyrostki stawowe, górne i dolne
Do wyrostków przyczepiają się mięsnie, które stabilizują kręgosłup.
Odcinek Szyjny
Dwa pierwsze kręgi maja nietypowa budowę, przystosowane SA do ruchów głowy.
Krąg pierwszy Szczytowy nie posiada trzonu, ma za to dwa luki kręgów. Na luku przednim znajduje się zagłębienie zwane dołkiem zębowym, w który wpasowuje się ząb drugiego kręgu Obrotowego. Tworząc staw Szczytowo obrotowy. Zamiast wyrostków stawowych górnych posiada dołki stawowe, w które wpasowują się kłykcie potyliczne tworząc staw szczytowo potyliczny.
Drugi krąg posiada wyrostek kostny, czyli ząb kręgu obrotowego wpasowujący się w dołek zębowy kręgu szczytowego. Na powierzchni tylnej znajduje się więzadło poprzeczne zapobiegające zbytniemu wychylenia się zęba do tylu.
Ostatni krąg tylny ma najdłuższy wyrostek kolczysty, zakończony guzkiem i jest nazywany kręgiem wystającym
Odcinek Piersiowy
Trzony kręgu kształtu walcowatego. Na brzegach trzonu znajdują się zagłębienia, czyli dołki żebrowe, górne i dolne, w które wpasowują się zebra.
Odcinek Lędźwiowy
Kręgi SA dosyć wysokie masywne kształtu nerkowatego, na wyrostkach poprzecznych są małe zgrubienia określane nazwa ...
Flecista89