KARTOGRAFIA ( Konspekt ) SEM. 3
LITERATURA
Wprowadzenie do Kartografii i Topografii
Redakcja naukowa Jacek Pasławski Wydawnictwo Nowa Era, Wrocław 2006
Podstawy Kartografii
A. Robinson, R. Sale, J. Morisson Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1988
Kartografia Ogólna
K. A. Saliszczew Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1984
DEFINICJA KARTOGRAFII
Zadaniem nauk geograficznych jest kartograficzne przedstawienie Ziemi.
Kartografia jest dyscypliną naukową oraz dziedziną działalności praktycznej, zajmującą się opracowywaniem, produkcją i użytkowaniem map.
Organizowanie i przekazywanie informacji geograficznie odniesionej w postaci graficznej bądź cyfrowej.
PODZIAŁ KARTOGRAFII I ZADANIA KARTOGRAFII JAKO NAUKI
Mapoznawstwo - zajmuje się badaniem map jako takich, a w szczególności – badaniem
procesu ich rozwoju, badaniem treści, form graficznych oraz typów
map, jak również sposobów ich wykorzystania.
Kartografia matematyczna - zajmuje się badaniem podstaw matematycznych opracowania
map oraz badaniem podstaw teoretycznych pomiarów na mapach.
Redakcja i opracowanie map - zajmuje się badaniem metod opracowania oryginałów
redakcyjnych i wydawniczych map odpowiednio do ich treści,
przeznaczenia i skali, mając na względzie uzyskanie jak najlepszych
efektów zakresie grafiki, estetyki i komunikatywności map.
Technologia wydania map - obejmuje badania procesów zmierzających do uzyskania
z oryginałów wydawniczych map, żądanej ilości odbitek
odpowiadających ustalonym warunkom graficznym i technicznym.
PODZIAŁ TEMATYCZNY
topograficzna - zajmująca się kartograficznym
przedstawieniem powierzchni Ziemi
Kartografia ziemska
tematyczna - zbiorczy dział ( wszystkie rodzaje map
przyrodniczych i społeczno – gospodarczych)
Kartografia kosmiczna zajmująca się kartograficznym przedstawieniem powierzchni
planet
ZWIĄZKI KARTOGRAFII Z INNYMI NAUKAMI
Z geodezją - badającą kształt, wymiary i pole grawitacyjne Ziemi, a także metody
pomiarów na jej powierzchni. Dostarcza dokładne dane o kształcie
i wymiarach Ziemi, współrzędne punktów sieci geodezyjnej
- jeden z ważniejszych elementów treści map topograficznych.
Z fotogrametrią - zajmującą się pomiarami obiektów terenowych na podstawie zdjęć
fotograficznych ( określenie ich rozmiarów, kształtów i położenia ).
Z topografią - opracowującą metody wykonywania map topograficznych na podstawie
pomiarów i wywiadu terenowego oraz zdjęć lotniczych. Mapy
topograficzne stanowią wyjściową osnowę wszystkich map geograficznych.
Z teledetekcją - opracowującą metody pozyskiwania, przetwarzania danych i analizy
danych o powierzchni Ziemi na podstawie zdjęć satelitarnych.
Z geografią - wyposaża kartografa w niezbędną wiedzę o terytorialnych kompleksach
przyrodniczych i produkcyjnych ( geosystemach ) oraz ich składowych.
Z matematyką - daje podstawy kartografii ( kartografia matematyczna ) .
Z chemią i fizyką - wykorzystanie w trakcie procesu wydawniczego ( fotografia
sporządzanie form drukarskich ).
Z informatyką - zajmującą się badaniem metod gromadzenia, przetwarzania,
przechowywania, przekazywania i rozpowszechniania informacji.
ROZWÓJ KARTOGRAFII TOPOGRAFICZNEJ
Ściśle związany z postępem nauki i techniki.
Szczególne znaczenie miało wynalezienie:
- teodolitu,
- stolika mierniczego,
- fotografii,
- reprodukcji map.
OBECNY STAN KARTOGRAFII
Cywilne edycje map topograficznych.
Mapy tematyczne - hydrograficzna, sozologiczna.
Wielobarwne mapy satelitarne i ortofotomapy.
Inne opracowania kartograficzne.
„Rewolucja technologiczna” - rozwój informatyki (bazy danych).
CYWILNE EDYCJE MAP TOPOGRAFICZNYCH
Mapy topograficzne w skali 1:10 000
- układ „1965” (1976),
- układ „1942” (1993),
- układ „1992” (1995).
Mapy topograficzne w skali 1:25 000
- układ „1965” (1977).
Mapy topograficzne w skali 1:50 000
- układ „1965” (1977),
- układ „1942” (1995),
Mapa topograficzna w skali 1:100 000
- układ „GUGiK-80” (1978).
Mapa topograficzna w skali 1:200 000
- układ „1942” (1990).
SYSTEMY INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ
GIS jest systemem cyfrowych danych geograficznych,
ujętym w bazę danych z użyciem odpowiedniego sprzętu
i oprogramowań w celu zarządzania informacjami
geograficznymi.
Zalety GIS –u :
- szeroki zakres informacji o terenie,
- szybka aktualizacja,
- zwiększona częstotliwość wznowień map,
- możliwość opracowywania różnego rodzaju syntez,
- dogodny materiał do śledzenia i przewidywania zmian,
- mapy w czasie rzeczywistym,
- skrócony czas opracowania i wydania map,
- opracowanie map w postaci szkieletowej,
- łatwość gromadzenia map,
- elastyczne możliwości wykorzystania mapy,
Wady :
- koszty.
POJĘCIE MAPY
Mapa - płaski, matematycznie określony, uogólniony obraz całości lub części powierz-
chni Ziemi, innego ciała niebieskiego lub obszaru nieba, przedstawiający
w zmniejszeniu, za pomocą ustalonych znaków, rozmieszczenie i cechy
występujących na danym obszarze obiektów i zjawisk, wybranych i scharaktery-
zowanych zgodnie z przeznaczeniem danej mapy.
Podstawowe cechy mapy:
- płaskość obrazu kartograficznego,
- określony zasięg terytorialny,
- matematyczna konstrukcja obrazu kartograficznego,
- ustalony zakres treści,
- stosowanie znaków kartograficznych,
- generalizacja obrazu kartograficznego.
Płaskość obrazu kartograficznego - jest cechą większości map.
Zasięg terytorialny - wiąże się z zakresem treści i przeznaczeniem mapy.
Matematyczna konstrukcja obrazu kartograficznego - jest realizowana przez dobór
powierzchni odniesienia i określenie zasad jej odwzorowania na płaszczyznę
w przyjętej skali.
Zakres treści mapy - ustalony zgodnie z prezentowanym na niej tematem, zależy od
skali i przeznaczenia.
Stosowanie znaków kartograficznych - pozwala na:
- duże pomniejszenie przedstawianego obszaru,
- przedstawienie rzeźby terenu,
- eksponowanie wybranych cech zjawisk,
- przedstawienie na mapie obiektów i zjawisk, niedostępnych dla
bezpośredniej obserwacji.
Generalizacja obrazu kartograficznego - jest efektem celowego doboru i uogólnienia
przedstawianych na mapie obiektów i zjawisk.
KLASYFIKACJA MAP GEOGRAFICZNYCH
Kryteria klasyfikacji map:
- treści,
- odniesienia treści w czasie,
- zasięgu terytorialnego,
- skali,
- metod przedstawienia,
- przeznaczenia,
- czasu i miejsca opracowania,
- nośnika obrazu kartograficznego.
PODZIAŁ MAP WEDŁUG KRYTERIUM TREŚCI
Mapy geograficzne
Mapy ogólnogeograficzne Mapy tematyczne
Mapy ogólnogeograficzne dają możliwie pełną charakterystykę geograficzną
przedstawianego obszaru. Cechą charakterystyczną tych map jest równorzędne
traktowanie wszystkich elementów tworzących krajobraz geograficzny ( rzeźba
terenu, hydrografia, roślinność i grunty, osiedla, obiekty gospodarcze, drogi
i koleje ). Do szczegółowych map ogólnogeograficznych zalicza się mapy
topograficzne i geodezyjne mapy sytuacyjno-wysokościowe. Mapy ogólno-
geograficzne nie przedstawiające treści w sposób szczegółowy nazywa się
mapami przeglądowymi.
Mapy tematyczne przedstawiają wybrane obiekty i zjawiska przyrodnicze, społeczne lub
gospodarcze na tle odpowiednio dobranej treści ogólnogeograficznej.
Mapy tematyczne
Mapy przyrodnicze Mapy społeczno-gospodarcze
Mapy Mapy Mapy Mapy
geofizyczne środowiska gospodarcze społeczne
geograficznego
Mapy Mapy
fizjograficzne sozologiczne
Mapy przyrodnicze - odnoszą się do naturalnych elementów przyrody.
Mapy geofizyczne - przedstawiające zjawiska i procesy fizyczne zachodzące we
wnętrzu Ziemi, skorupie ziemskiej, hydrosferze oraz atmosferze.
Mapy fizjograficzne - charakteryzujące warunki naturalne środowiska geograficznego.
Mapy sozologiczne - dotyczące zagrożenia i degradacji środowiska geograficznego oraz
jego ochrony
...
aneciakurczaczek