Ojcowski Park Narodowy - wycieczka.doc

Ojcowski Park Narodowy, utworzony w 1956, jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce. Leży w strefie podmiejskiej Krakowa, na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Ojcowskim Parku Narodowym wyznaczonych jest kilka szlaków

turystycznych o łącznej długość 35 km.

    Przez Chełmową Górę prowadzi ścieżka dydaktyczna o tej samej nazwie.
Jej symbolem jest stylizowany liść buka, który umieszczony jest na tablicach, przy przystankach wzdłuż trasy. Wszystkie obiekty, znajdujące się na jej trasie oznaczone są takim właśnie symbolem. Trasa ścieżki poznawczej wiedzie od ruin zamku w Ojcowie, przez  Ojców, skałę Jonaszówka, drogą "Nad Styr", Jaskinię Łokietka, wąwozy Ciasne Skałki i Za Krakowską Bramą do Bramy Krakowskiej.

Do najbardziej znanych obiektów na terenie OPN należą:

·         Zamek w Ojcowie,

·         Zamek Pieskowej Skale,

·         Jaskinia Łokietka,

·         Jaskinia Ciemna,

·         Muzeum Przyrodnicze im. prof. Wł. Szafera,

·         Muzeum Regionalne miejscowego Oddziału PTKK,

·         Zespół Sakralny Pustelni błogosławionej Salomei w Grodzisku,

·         Prywatna Galeria Rzeźby Tadeusza Ostaszewskiego w Prądniku Korzkiewskim,

·         Chata Pustelnika w pobliżu skały Łaskawiec.  

Zamek w Ojcowie

    Powstanie zamku związane jest z działalnością fortyfikacyjną króla Kazimierza Wielkiego w 2 połowie XIV w.

   Ze średniowiecznej warowni pozostała dzisiaj tylko malownicza ruina, na którą składają się zachowane resztki murów obronnych i budynków mieszkalnych, budynek bramy wjazdowej, ośmioboczna wieża-słup stojąca na skale Stopka, a także kuta w skale studnia o głębokości prawie 20 m (pierwotnie 48 m), przykryta kratą. W salce nad bramą wjazdową znajduje się wystawa dotycząca historii zamku ojcowskiego. Na uwagę zasługuje makieta pokazująca zamek z przełomu XV i XVI w. Urządzane są tu również wystawy czasowe.

    Z ruin zamku można obejrzeć ładną panoramę Doliny Prądnika. W głębi widać Chełmową Górę (w kier. pd.), a u podnóża Góry Zamkowej Park Zamkowy i dawne budynki pouzdrowiskowe: "Pod Kazimierzem" i "Pod Łokietkiem".

   Opuszczając ruiny zamku zauważamy po prawej stronie figurę Matki Boskiej pochodzącą wg miejscowej tradycji z 1863 r., a ustawioną tutaj przez Jana Zawiszę, właściciela Ojcowa.

Zamek w Pieskowej Skale

    Zamek po raz pierwszy wzmiankowana jest jako Peskenstein w dokumencie wydanym w 1315 r. przez Władysława Łokietka. W I poł. XIV wieku Kazimierz III Wielki wybudował tu zamek, element łańcucha obronnych "Orlich Gniazd", składający się z dwóch części: górnej
i dolnej. Górna, niezachowana, wzniesiona była na niedostępnej skale zwanej "Dorotką".

    Dziś zamek posiada ogólny renesansowy wygląd
z elementami manierystycznymi i stanowi jeden
z najpiękniejszych zabytków tej epoki w Polsce. Dzięki malowniczemu położeniu na wyniosłej platformie skalnej w Dolinie Prądnika oraz dużym walorom architektonicznym nazywany jest "perłą renesansu" mimo, że jego obecny stan jest wynikiem licznych przebudów a w szczególności gruntownej rekonstrukcji wyglądu zamku z czasów jego świetności dokonanej w latach 1948-1965.

   Obecnie w zamku mieści się biblioteka Sapiehów z Krasiczyna oraz muzeum - Oddział Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, prezentujące przemiany stylowe zachodzące w sztuce polskiej i europejskiej od XV w. do poł. XIX w. (malarstwo, rzeźba, wyroby ceramiczne, przemysł artystyczny).

    Do zamku przylega park krajobrazowy, w którym stoi drewniana altana neogotycka z XIX w. U jego stóp, w dolinie leży kilka stawów z XVI w. Między nimi, przy ścieżce prowadzącej z zamku znajduje się tablica pamiątkowa z okresu Powstania Styczniowego, poświęcona poległym pod Wielmożą i Skałą.

    Na zamku kręcono sceny do wielu filmów i seriali, m.in. "Janosik" i "Stawka większa niż życie".

   Kilkadziesiąt metrów na południe od tego miejsca stoi najbardziej znana skałka Ojcowskiego Parku Narodowego, Maczuga Herkulesa.

Z nazwą zamku wiąże się legenda o Dorotce z rodu Toporzyków:

    W zamierzchłych, średniowiecznych czasach piękna i młoda Dorotka z rodu Toporczyków wyszła za mąż za starego Szafrańca. Dziewczyna miała rzecz jasna swego ukochanego, wysokiego i pełnego uroku młodego rycerza. Był on jednak biedny, więc rodzina wydała Dorotkę za starca z Pieskowej Skały. Młody rycerz przyjechał na zamek w przebraniu lutnisty. Stary Szafraniec wpuścił go do swej młodej żony, która lubiła słuchać muzyki,
a sam wybrał się na polowanie. Wrócił jednak wcześniej niż młodzi się go spodziewali
i koncert który zastał przeszedł jego najśmielsze oczekiwania. Polecił więc rycerza-lutnistę rozciągnąć końmi, a z niewierną żoną obszedł się jeszcze okrutniej wtrącając ją do głodowego lochu. Dorotka przeżyła tam jednak swego męża dzięki pomocy swego wiernego pieska, który przez szczelinę w murze dzielił się z nią swymi psimi smakołykami. Po śmierci okrutnego męża dziewczyna wyszła na wolność i nazwała zamek Pieskową Skałą ku czci swego najwierniejszego przyjaciela.

   Naukowe wytłumaczenie nazwy zamku jest inne. Skałą na której wzniesiono później warownię miała należeć do pewnego Piotra czyli Pieszki i miejsce to nazywano Skałą Pieszkową a z czasem Pieskową.

Maczuga Herkulesa

    Ta skał w kształcie pałki stoi na najniższej skalnej terasie zwanej Fortepianem o wysokości 8-12 m, wysokość samej maczugi wynosi około 25 metrów.

    Stanowi ona bardzo charakterystyczny element krajobrazu Doliny Prądnika. Powstała w wyniku krasowej działalności wód
i różnej odporności na wietrzenie wapieni.

   Pierwszy raz została zdobyta przez Leona Witka z Katowic
w 1933. Na jej szczycie znajduje się mały żelazny krzyż upamiętniający to wydarzenie. Później zdobyta została jeszcze w 1935 i 1936.

Nazwa Maczuga Herkulesa pochodzi od kształtu skały. W przeszłości była różnie nazywana, a z każdą nazwą wiązała się legenda.

·       Maczuga Kraka – W czasach panowania księcia Kraka jego kraj pustoszony był przez przerażającego smoka, który na obiad pożerał krowy, a o poranku dziewice. Księcia porwała złość tak wielka, że chwycił ogromną maczugę i uderzył nią w głowę smoka, zabijając go na miejscu. Następnie Krak umieścił swoją maczugę u wylotu doliny ojcowskiej ku przestrodze każdego, kto by do Krakowa chciał jechać w złych zamiarach.

·       Sokola Skała – Na szczycie wieży ojcowskiego zamku siedział niesprawiedliwie osadzony kmieć z pobliskiej Skały. Oskarżono go o zaniechanie pańszczyzny, której odrobić nie mógł wobec ciężkiego zranienia nogi sochą. Zmartwiony losem rodziny prosił strażników, aby go puścili wolno. Włodarz zamkowy wskazując mu na niemożność realizacji tej prośby powiedział, że jeżeli dostarczy mu pisklę sokole ze szczytu Maczugi Kraka to puści go wolno. Warunek był niemożliwy do zrealizowania. Więzień jednak myślał o tym przez kilka kolejnych dni, aż wreszcie zrezygnowany zasnął. Wtedy właśnie przez okno w wieży wleciał tuzin sokołów, które więźnia chwyciwszy w szpony zaniosły na szczyt skały, ofiarowując mu pisklę. Włodarz oczom swym nie wierzył, ale obietnicę spełnił.

·       Czarcia Skała – W czasach panowania ostatnich Jagiellonów żył czarnoksiężnik o nazwisku Twardowski. Podpisał on umowę z diabłem, według której po jego przyjeździe do Rzymu diabeł spełni jego trzy zadania, a w zamian Twardowski odda mu swą duszę. Po wielu latach diabeł spotyka Twardowskiego w karczmie "Rzym" w podkrakowskich Pychowicach. Wśród zadań, jakie czart musiał wykonać, było przeniesienie ogromnej skały do Doliny Prądnika i ustawienie jej cieńszym końcem do dołu. Diabeł wykonał to zadanie, a skała ta stoi do dnia dzisiejszego.

·       Skała Twardowskiego - jak opisuje S. Ciszewski w 1887 "satany przekrenciły, jak Twardowskiego nieśli, co godzinki skompanił. To jom przewróciły do góry serokom,
a na dół śpicem"

Jaskinia Łokietka

    Jaskinia Łokietka (Królewska), leżąca ok. 130 m. nad dnem Doliny Prądnika, na Chełmowej Górze jest największą i najpiękniejszą ze znanych jaskiń Ojcowskiego Parku Narodowego. Składa się z dwóch dużych komór oraz kilku korytarzy, ich łączna długość wynosi 320 m, rozciągłość pozioma: 115 m, głębokość: 7 m.

  Do wejścia prowadzi wąska szczelina skalna o długości 20 m (pozostałość korytarza, którego strop zawalił się). Korytarz zwany Głównym prowadzi do Sali Rycerskiej, z którego wychodzą dwa korytarze: schodami w dół do tzw. Sypialni oraz tzw. Kuchni, sali znajdującej się blisko powierzchni ziemi (ze stropu zwisają korzenie drzew). Sypialnia jest największą salą jaskini. W niej na uwagę zasługuje olbrzymi słup naciekowy zwany "Orłem" oraz "Łoże Łokietka", na którym wg legendy sypiał przyszły król Polski Władysław Łokietek. Otóż łoże to, wg  tradycji, ma moc spełniania życzeń. Wystarczy przyłożyć dłoń, pomyśleć życzenie i ... Szata naciekowa Jaskini Łokietka jest uboga, zachowała się tylko w niedostępnych miejscach.

    Obecnie jaskinia posiada oświetlenie elektryczne, a liczne grupy turystów zwiedzają jaskinię za biletami pod opieką przewodnika.  

    Z jaskinią wiąże się legenda o Władysławie Łokietku, który miał się w niej schronić po ucieczce z Krakowa przed wojskami czeskiego króla Wacława II. Życie uratował mu pająk, który zasłonił otwór jaskini pajęczyną, wprowadzając w błąd pościg. Pamiątką po tym wydarzeniu są nazwy jaskini oraz poszczególnych jej komór, a także brama w kształcie pajęczej sieci, zamykająca wejście.

   W czasie I wojny światowej jaskinia była czasowym schronieniem dla miejscowej ludności, głównie z pobliskich Czajowic.

Źródełko Miłości

Źródełko Miłości jest wywierzyskiem krasowym, którego woda o temperaturze ok. 7°C. Obudowany wypływ źródła znajduje się ok. 100 m na pd. ...