leptospiroza_kretkowica.pdf

Choroba w wodzie, czyli leptospiroza

artykuł lek. med. Marcina Pustkowskiego, lekarza rodzinnego

Bakterie zwane leptospirami przez Ļ luzówki oczu, ust, przewodu pokarmowego oraz przez

uszkodzon Ģ skór ħ dostaj Ģ si ħ do organizmu człowieka, wywołuj Ģ c leptospiroz ħ . Mo Ň na si ħ ni Ģ

zarazi ę tak Ň e w Polsce.

Leptospiroz ħ uwa Ň a si ħ za jedn Ģ z najbardziej rozpowszechnionych na Ļ wiecie chorób

odzwierz ħ cych. Wywołuje u ludzi wiele powa Ň nych objawów, cho ę u niektórych zara Ň onych osób

symptomy mog Ģ si ħ nie ujawni ę . Nie leczona leptospiroza mo Ň e doprowadzi ę do powa Ň nych

powikła ı , a w konsekwencji do Ļ mierci.

Niebezpieczne " Ļ ruby"

Leptospiry to bakterie nazywane kr ħ tkami. Nazwa wzi ħ ła si ħ od ich kształtu przypominaj Ģ cego

Ļ rub ħ i charakterystycznych skr ħ tnych ruchów tych drobnoustrojów. Istnieje kilkana Ļ cie gatunków

leptospir, w tym ponad 200 typów, które mog Ģ zara Ň a ę człowieka lub zwierz ħ ta. Ta ró Ň norodno Ļę

sprawia, Ň e wykrywanie zaka Ň e ı leptospirami jest trudne.

Bakterie te Ň yj Ģ na całym Ļ wiecie, głównie w krajach o klimacie umiarkowanym i tropikalnym.

Mo Ň na je spotka ę (i zarazi ę si ħ ) równie Ň w Polsce. Ich "zbiornikiem" w przyrodzie (fachowo

mówimy - rezerwuarem) s Ģ domowe i dzikie zwierz ħ ta, przede wszystkim gryzonie i bydło, ale

równie Ň Ļ winie, konie i psy. Z moczem tych zwierz Ģ t zarazki dostaj Ģ si ħ do wody, któr Ģ sobie

szczególnie upodobały i do gleby. St Ģ d poprzez Ļ luzówki (przewód pokarmowy, oczy, nos) i

uszkodzon Ģ skór ħ mog Ģ si ħ dosta ę do człowieka. Istnieje tak Ň e mo Ň liwo Ļę zaka Ň enia poprzez

nienaruszon Ģ skór ħ , na przykład podczas chodzenia boso po podmokłym terenie.

Na szcz ħĻ cie choroba nie przenosi si ħ mi ħ dzy zaka Ň onymi a zdrowymi osobami. Szczególnie

nara Ň eni na zachorowanie na leptospiroz ħ s Ģ ludzie maj Ģ cy styczno Ļę z wod Ģ i ze zwierz ħ tami.

Dotyczy to weterynarzy, pracowników przemysłu przetwórczego, rolników, pracowników zakładów

oczyszczania miasta (kontakt ze Ļ ciekami). Zarazi ę mog Ģ si ħ równie Ň tury Ļ ci, pływaj Ģ c wpław lub

na tratwie albo kajakiem, czy te Ň brodz Ģ c w zaka Ň onej rzece albo jeziorze. Obserwuje si ħ tak Ň e

wzrost cz ħ sto Ļ ci zachorowa ı w Ļ ród dzieci w mie Ļ cie. W krajach tropikalnych choroba dotyczy

rolników uprawiaj Ģ cych ry Ň oraz trzcin ħ cukrow Ģ .

Droga kr ħ tków

Poprzez krew i chłonk ħ kr ħ tki dochodz Ģ do tkanek w całym ustroju. Szczególnie korzystne warunki

do dalszego rozwoju znajduj Ģ w tzw. układzie siateczkowo- Ļ ródbłonkowym, zwłaszcza w w Ģ trobie.

Tutaj ma miejsce faza namna Ň ania si ħ kr ħ tków. W przeciwie ı stwie do wielu innych chorób, w

których zarazek wnika przez błony Ļ luzowe lub skór ħ , w leptospirozie w miejscu takiego

wtargni ħ cia nie obserwuje si ħ Ň adnych zmian. To jeszcze bardziej komplikuje wła Ļ ciw Ģ diagnoz ħ .

Po okresie namna Ň ania si ħ kr ħ tki wysiewaj Ģ si ħ do krwi. Objawem tego jest pierwszy rzut gor Ģ czki.

Pó Ņ niej w ħ druj Ģ do ró Ň nych tkanek i narz Ģ dów. Kiedy ju Ň si ħ tam umiejscowi Ģ , pojawia si ħ drugi

rzut podwy Ň szonej temperatury. Leptospiry szczególnie upodobały sobie nerki, w Ģ trob ħ , o Ļ rodkowy

układ nerwowy (zwłaszcza opony mózgowo-rdzeniowe), mi ħĻ nie szkieletowe, płuca, serce i narz Ģ d

wzroku.

Czas pomi ħ dzy nara Ň eniem na zaka Ň enie (czyli ekspozycj Ģ ) a rozwojem choroby i pojawieniem si ħ

objawów jest zmienny i wynosi od 2 dni do 4 tygodni.

Nie tylko Ň ółtaczka

Choroba zaczyna si ħ zwykle ostro - wysok Ģ gor Ģ czk Ģ i dreszczami. Pó Ņ niej doł Ģ czaj Ģ : bóle głowy,

bóle mi ħĻ ni (szczególnie nóg), wymioty lub biegunka. U niektórych chorych pojawia si ħ wysypka

przypominaj Ģ ca odr ħ lub ró Ň yczk ħ oraz (rzadziej) wybroczyny na skórze. Jest to pierwsza faza

leptospirozy, trwaj Ģ ca około tygodnia. Po niej mo Ň e, cho ę nie musi, nast Ģ pi ę faza druga,

przedzielona od pierwszej kilkudniowym okresem bez Ň adnych objawów.

W fazie drugiej znowu pojawia si ħ gor Ģ czka, która jest wyrazem umiejscawiania si ħ zarazków w

ró Ň nych tkankach i narz Ģ dach naszego organizmu: m.in. w nerkach, oponach mózgowo-

rdzeniowych, w mi ħĻ niach szkieletowych, w płucach, mi ħĻ niu sercowym i w oczach. Objawy

pojawiaj Ģ ce si ħ w tej fazie zale ŇĢ od miejsca, w którym bakterie si ħ osiedliły.

Jednym z takich objawów jest Ň ółtaczka. Posta ę Ň ółtaczkow Ģ leptospirozy nazywa si ħ chorob Ģ

Weila, ma ona cz ħ sto ci ħŇ ki przebieg i jest obarczona ró Ň nymi powikłaniami. Posta ę bez Ň ółtaczki

(bez Ň ółtaczkowa) jest zwykle mniej gro Ņ na.

Do wspomnianych powikła ı nale Ň y niewydolno Ļę nerek (mocznica), wstrz Ģ s oraz skaza

krwotoczna.

Bardzo rzadko zdarza si ħ , Ň e po drugim rzucie gor Ģ czki nast ħ puje trzeci. Choroba trwa zwykle od

kilku dni do trzech tygodni. Bez leczenia okres zdrowienia wynosi kilka miesi ħ cy.

Podejrzane - leptospiry

W rozpoznaniu tej choroby bardzo du Ň e znaczenie ma sama Ļ wiadomo Ļę jej istnienia, a dotyczy to

zarówno pacjentów, jak i lekarzy.

W chorobach odzwierz ħ cych wa Ň ny jest tzw. wywiad epidemiologiczny. Polega on w tym

przypadku na ustaleniu, czy chory - podejrzany o zara Ň enie si ħ leptospiroz Ģ - miał mo Ň liwo Ļę

zetkni ħ cia si ħ z moczem zwierz Ģ t (przede wszystkim gryzoni).

W ħ ród głównych objawów nasuwaj Ģ cych podejrzenie leptospirozy s Ģ : nagła gor Ģ czka z dreszczami,

bóle mi ħĻ niowe (szczególnie nóg), bóle głowy i nudno Ļ ci, wybroczyny na skórze oraz objawy ze

strony w Ģ troby i nerek.

Zmiany obejmuj Ģ tak Ň e płyny ustrojowe. We krwi stwierdza si ħ wzrost liczby białych krwinek oraz

OB. W moczu pojawia si ħ białko, wałeczki, wzrasta liczba krwinek białych i czerwonych. Cz ħ sto

podnosi si ħ st ħŇ enie mocznika w surowicy krwi, a w chorobie Weila równie Ň bilirubiny (wzrost

st ħŇ enia wła Ļ nie tej substancji jest przyczyn Ģ Ň ółtaczki).

Je Ļ li zaatakowane s Ģ opony mózgowo-rdzeniowe, to zmiany dotycz Ģ tak Ň e płynu mózgowo-

rdzeniowego.

W celu potwierdzenia rozpoznania wykonuje si ħ badania serologiczne, w których szuka si ħ

przeciwciał wytworzonych przez organizm na skutek kontaktu z drobnoustrojami. Przeciwciała s Ģ

po Ļ rednim dowodem na obecno Ļę zaka Ň enia. U Ň ywane dotychczas testy były drogie i

skomplikowane. Mało laboratoriów (dotyczy to wi ħ kszo Ļ ci krajów) dysponuje potrzebnym

kompletem wszystkich wymaganych składników. Dlatego od kilku lat trwaj Ģ prace nad

stworzeniem szybkiego i ta ı szego testu. Wymaga to jednak dalszych bada ı .

Trzeba podkre Ļ li ę , Ň e problemem w rozpoznaniu leptospirozy jest tak Ň e mnogo Ļę objawów oraz ich

podobie ı stwo do wielu innych chorób z gor Ģ czk Ģ (szczególnie z gor Ģ czk Ģ nagle si ħ pojawiaj Ģ c Ģ ).

S Ģ to na przykład o wiele cz ħĻ ciej ni Ň leptospiroza wyst ħ puj Ģ ce: grypa, posocznice, kolagenozy.

Je Ļ li pojawia si ħ Ň ółtaczka, to wa Ň ne jest rozró Ň nienie mi ħ dzy ró Ň nymi jej typami: Ň ółtaczk Ģ

wywołan Ģ przez wirusy, Ň ółtaczk Ģ hemolityczn Ģ i mechaniczn Ģ . Gdy wyst ħ puj Ģ objawy ze strony

opon mózgowo-rdzeniowych, nale Ň y wzi Ģę pod uwag ħ inne przyczyny ich zapalenia oraz guzy

mózgu.

Im wcze Ļ niej, tym lepiej

Leptospiroz ħ leczy si ħ tak jak inne choroby bakteryjne - za pomoc Ģ antybiotyków. Skuteczne s Ģ

mi ħ dzy innymi penicylina i doksycyklina. Aby zadziałały w pełni, powinny by ę jednak podane we

wczesnej fazie choroby. Problem polega na tym, Ň e cz ħ sto lekarze nie podejrzewaj Ģ istnienia

leptospirozy u pacjenta i ten najlepszy dla skutecznego leczenia okres mija bezpowrotnie. Dlatego

osoby pracuj Ģ ce w wymienionych wcze Ļ niej zawodach, u których pojawiły si ħ objawy sugeruj Ģ ce

wyst Ģ pienie leptospirozy, powinny jak najszybciej zgłosi ę si ħ do lekarza.

W przypadkach z nasilonymi objawami antybiotyki trzeba podawa ę do Ň ylnie.

Je Ļ li pojawiaj Ģ si ħ objawy zwi Ģ zane z zaj ħ ciem konkretnych narz Ģ dów, to w post ħ powaniu powinno

si ħ uwzgl ħ dni ę równie Ň inne elementy. Na przykład w niewydolno Ļ ci nerek potrzebna mo Ň e by ę

dializa, w przypadku wstrz Ģ su odpowiednie post ħ powanie antywstrz Ģ sowe.

Jak nie zachorowa ę ?

- Ryzyko zara Ň enia si ħ leptospiroz Ģ mo Ň na zmniejszy ę dzi ħ ki powstrzymaniu si ħ od pływania i

brodzenia w wodzie podejrzanej o zaka Ň enie moczem zwierz Ģ t (szczególnie gryzoni).

- Konieczne jest noszenie ochronnej odzie Ň y i obuwia, zwłaszcza przez osoby zawodowo nara Ň one

na zaka Ň enie leptospirami b Ģ d Ņ przez turystów pływaj Ģ cych lub brodz Ģ cych w wodzie, w której

mog Ģ by ę leptospiry.

- Nale Ň y te Ň pami ħ ta ę , Ň e człowiek mo Ň e zarazi ę si ħ leptospiroz Ģ w czasie kontaktu z wod Ģ z

kanałów i Ļ cieków, a tak Ň e na podmokłych ł Ģ kach podczas sianokosów, jak i w zakładach

przemysłu spo Ň ywczego. Wsz ħ dzie tam nale Ň y zachowa ę odpowiednie Ļ rodki ostro Ň no Ļ ci (nosi ę

obuwie i r ħ kawice ochronne).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: