6
Co to jest konstytucja drużyny?
Konstytucja jest najważniejszym dokumentem, jaki powstaje w drużynie wędrowniczej. Dokument ten zawiera zasady funkcjonowania drużyny i umożliwia jej sprawne i racjonalne funkcjonowanie. Jest również elementem budującym tożsamość zespołu.
Dlaczego uchwalamy w drużynie konstytucję?
Konstytucja ma usprawnić organizację pracy w drużynie i pomóc uregulować stałe elementy realizowane w drużynie. W każdym zespole funkcjonują przecież pewne normy - konstytucja jest próbą ich skodyfikowania. Przy okazji daje możliwość powtórnego zastanowienia się nad ich zasadnością.
· Konstytucja może pomóc rozwiązywać różne problemy, które występują w drużynie. Zarówno drażliwe, jak np. wywiązywanie się z obowiązków członka drużyny czy złamanie norm obowiązujących w drużynie, jak i o charakterze zasadniczym – np. wybór drużynowego.
· W odróżnieniu od drużyny harcerskiej i starszoharcerskiej rada drużyny - organ demokracji drużyny wędrowniczej - sam ustala swoje kompetencje. Powoduje to konieczność dokładnego uregulowania kwestii wzajemnych relacji między radą i drużynowym.
· Konstytucja wzmacnia demokrację w drużynie. Wędrownicy przez jej uchwalenie biorą odpowiedzialność za wspólnotę, jaką jest drużyna. Podpisując się pod tym dokumentem nie tylko akceptują prawa i obowiązki, ale równocześnie stają się realnymi współgospodarzami drużyny.
· Konstytucja wreszcie jest źródłem informacji o tym, jak pracuje drużyna, dla osób z zewnątrz, zainteresowanych działaniem drużyny (komenda hufca, rodzice, osoby zainteresowane przystąpieniem do drużyny).
Konieczność posiadania przez drużynę wędrowniczą konstytucji określa Instrukcja drużyny wędrowniczej. Warunkiem pozytywnego zamknięcia okresu próbnego jest bowiem w wypadku drużyny wędrowniczej przedstawienie właściwej komendzie konstytucji drużyny. Drużyny, które już istnieją, a nie mają jeszcze konstytucji, powinny ją uchwalić do 31 grudnia 2003 roku.
Jak napisać konstytucję?
Za sformułowaniem „napisać konstytucję” kryje się osobny problem. Nie tworzy jej sam drużynowy czy nawet drużynowy wraz z przybocznymi. Nad tym najważniejszym dokumentem drużyny pracuje cała wspólnota, ponieważ będzie on obowiązywał wszystkich jej członków.
Pisanie konstytucji to dla wędrowników nauka brania odpowiedzialności za zespół i samorządności. Samorządności, której domagają się młodzi ludzie, chcąc decydować o tym, jak ma wyglądać ich otoczenie i co mają robić. Jednak często na „chceniu” się kończy. Gdy przychodzi do konkretnej pracy i wysiłku, pojawia się oczekiwanie, by to przełożeni „coś” zrobili, zorganizowali, przygotowali, a chęć samostanowienia ogranicza się do akceptacji wysiłków kadry lub ich krytyki czy odrzucenia. Samostanowienie i samorządność ogranicza się wtedy do oceny cudzej pracy. Lekcja samorządności, jaką jest praca nad konstytucją, polega na tym, że wędrownicy sami będą określają swoje obowiązki wobec drużyny i swoich przyjaciół, swoje prawa i sami zobowiązują się do ich przestrzegania. Sami będą się z tego rozliczać i pilnować. Sami wypracują i sformalizują zasady pracy drużyny, czyli obowiązujące w niej normy.
Tryb tworzenia konstytucji może wyglądać inaczej w różnych drużynach. Piszemy ją na zbiórce konstytucyjnej lub pracujemy w zastępach, a potem sumujemy wyniki naszej pracy na zbiórce drużyny. Albo rada drużyny tworzy zręby tego dokumentu i przedstawia swoje propozycje pod dyskusję całej drużynie. Jednak jest podstawowa zasada: wszyscy członkowie drużyny biorą udział w tym procesie, każdemu musimy stworzyć szansę wpływu na jej zawartość i każdy członek wspólnoty wędrowniczej, której się tyczy ten dokument, podpisuje ją, zobowiązując się tym samym do jej przestrzegania. To tyle z „technicznego” punktu widzenia.
Pamiętajmy, że konstytucja jest tylko naszym wewnętrznym prawem i musi być zgodna z przepisami.
Co powinna zawierać konstytucja?
Na początku zaczynamy od określenia, czym jest nasza drużyna, czyli opisujemy jej tożsamość - numer i pełną nazwę, barwy i godło, bohatera i miejsce działania. Może warto w tym miejscu wspomnieć, co przyświecało wam w wyborze takiej a nie innej nazwy czy barw, co symbolizuje wasze godło. Tu znajdzie się miejsce na wasz okrzyk czy piosenkę - hymn drużyny, symbole drużyny - proporce, sztandary, itp. Choć informacje te można umieścić w osobnym rozdziale dotyczącym obrzędowości.
Potem przystępujemy do określenia terenu działania drużyny - czy jest to szkoła, czy kilka szkół średnich naszego miasta, a może osiedle. Po co to robimy? Myślę, że pozwoli to drużynowemu i radzie drużyny na lepszą charakterystykę młodzieży, z którą pracują, i tym samym ułatwi zaproponowanie optymalnego programu. Wiemy, w jakim środowisku działamy, z kim pracujemy, a to pomoże nam zaplanować pracę na kilka lat. Wskaże również listę instytucji i osób, z którymi musimy współpracować (spółdzielnie mieszkaniowe, dyrekcje szkół itp.).
Kolejny krok to spisanie celów działania drużyny. Oczywiście, co roku rozpisujemy cele w planie pracy drużyny. Jednak przy pisaniu konstytucji chodzi o próbę odpowiedzi na pytanie i jednoczesne uświadomienie sobie (wszystkim członkom drużyny), „po co jesteśmy”, „dlaczego chcemy razem przebywać i pracować”. To trochę egzystencjalne pytania, ale ważne dla drużyny wędrowniczej.
Kolejnym krokiem będzie ustalenie i opisanie władz drużyny i funkcyjnych w niej działających. Tutaj musimy określić kompetencje drużynowego i rady drużyny oraz kryteria doboru funkcyjnych. Zastanówcie się, czy wybieracie swojego „szefa” raz na rok czy po wyborze pełni on funkcję aż do momentu rezygnacji. Warto również pomyśleć o wyborze wędrownika, którego zadaniem będzie czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji w drużynie. Różnie się on nazywa w różnych drużynach: strażnik konstytucji, strażnik praw.
Stawiamy następny krok a razem z nim określamy system pracy (działania drużyny). W tym rozdziale piszemy, jak nasza drużyna działa, czy są to zastępy, czy może patrole. Jak dokonaliśmy podział na zastępy, kogo skupiają one w swoich szeregach.
Członkostwo w drużynie. Kto i kiedy zostaje lub może zostać członkiem drużyny. Może trzeba określić wiek? Czy przechodzi jakiś okres próbny i kto decyduje o przyjęciu? Dobrze jest wyjaśnić tutaj wszystkie sprawy dotyczące członków drużyny „na pół etatu”, czyli członków korespondentów, akademików itp. osoby, które ze względu na odległe miejsce zamieszkania lub nauki nie mogą w pełni brać udział w pracach drużyny.
Prawa i obowiązki członka drużyny. System nagród i kar. Tu niezbędna jest ostrożność. Spokojnie przemyślcie, jakie prawa ma członek drużyny, czyli jakie „profity” czerpie z faktu działania w naszej drużynie. Prawo do noszenia barw drużyny, do plakietki, prawo do udziału w działaniach drużyny, czyli możliwość uczestniczenia w rajdach, obozach czy wreszcie prawo do pełnienia funkcji.
A jeżeli mamy prawa, to musimy mieć obowiązki. Obowiązki względem Związku, drużyny i nas samych, czyli kolegów oraz każdy wobec siebie samego. Obowiązek rozwoju przez zdobywanie stopni i sprawności. Za dobre wywiązywanie się z obowiązków czekają nagrody. Ale oprócz nagród są też kary. Na początek zajrzyjcie do Statutu i przypomnijcie sobie, jakie daje nam on możliwości nagradzania i karania. Opracowując system kar i nagród w drużynie, trzeba zachować zdrowy rozsądek. Drużynowi i sami wędrownicy są mistrzami w wymyślaniu kar, ale musimy pamiętać, że konstytucja nie jest kodeksem karnym ani poradniczkiem - podpowiadaczkiem w dziedzinie kar. Pamiętajmy, by nagród było dużo, a kar mało - i to najlepiej stosowanych tylko wtedy, gdy to jest naprawdę konieczne.
Na koniec jeszcze jedna uwaga. Warto zapisać w konstytucji, kto i kiedy może wędrowników rozliczać z ich pracy i wywiązywania się z obowiązków. To bardzo ważny bodziec wychowawczy – wzajemne oddziaływanie na siebie. Pamiętajmy, że konstytucja będzie zbędnym dokumentem, jeżeli nikt nie będzie brał go na serio i nie będzie rozliczał się z tego, co konstytucja na niego nakłada, a do czego sam się zobowiązał, podpisując ją. Umieszczenie w konstytucji zapisu o rozliczaniu członków drużyny z ich pracy pozwoli uniknąć sytuacji, że ten dokument będzie martwy.
Jak funkcjonować z konstytucją?
Co robić, by konstytucja nie była tylko martwym zapisem straszącym wędrowników w zakurzonym kącie harcówki, gdzie wisi zapomniana przez drużynę? Można powołać strażnika konstytucji, który będzie dbał o jej przestrzeganie. Dbał o to, by były zwoływane zbiórki konstytucyjne, przewodniczył wyborom na funkcyjnych drużyny (w tym na drużynowego). Dbał, by wszelkie działania drużyny były zgodne z konstytucją.
Jednak ten dokument ma nam przede wszystkim usprawnić działanie drużyny. Czyli ma być podporą dla drużyny w różnych sytuacjach. I najlepszym wykorzystaniem konstytucji będzie stosowanie jej w codziennych pracach drużyny - przy rozliczaniu członków drużyny z ich pracy i poczynań, przy wyborach funkcyjnych. Nie szukajmy sztucznych sytuacji do podtrzymania przy życiu konstytucji. To ona ma być kroplówką dla ciała drużyny, a nie my mamy szukać kroplówki dla niej, by jeszcze pozostawała przy życiu przez kilka dni czy miesięcy.
7 przykazań dla drużynowego o konstytucji drużyny
1. Nigdy nie pisz sam konstytucji. Do pracy nad konstytucją wciągnij jak największą grupę wędrowników.
2. Pamiętaj, że instrukcja stanowi o tym, że konstytucję zatwierdza cała drużyna.
3. Jeżeli konstytucja istnieje od dawna, pamiętaj, by choć raz w roku zastanowić się nad jej zawartością.
4. Pamiętaj, że zgodnie z Instrukcją drużyny wędrowniczej konstytucja określa skład, kompetencje oraz sposób pracy rady drużyny wędrowniczej.
5. Pomyśl, czy w drużynie nie powinna funkcjonować osoba w szczególny sposób opiekująca się konstytucją - „strażnik konstytucji”.
6. Każdy członek drużyny, który podpisał konstytucję, powinien dostać jeden jej egzemplarz na własność.
7. Nigdy świadomie nie łam konstytucji – nawet, jeśli wiesz, że nie spotka się to ze sprzeciwem!
hm. Ewa Polaszewska
z-ca komendanta Hufca Gniezno
ds. programowych
_____________________
I. Postanowienia ogólne
1. Drużyna Starszoharcerska działa przy XIII LO w Łodzi.
2. Drużyna Starszoharcerska ma numer 51.
3. Drużyna Starszoharcerska ma bohatera „Władysława Wagnera".
4. Drużyna Starszoharcerska ma nazwę „ZJAWA".
5. Drużyna Starszoharcerska jest specjalności wodnej i używa skrótu ŁWDSH (co oznacza Łódzką Wodną Drużynę Starszoharcerską).
6. Drużyna Starszoharcerska ma własny proporzec (wg wzoru).
7. Drużyna Starszoharcerska ma własną plakietkę (wg wzoru).
8. Drużyna Starszoharcerska działa na podstawie Statutu ZHP i konstytucji drużyny oraz innych dokumentów i instrukcji Związku Harcerstwa Polskiego.
9. Drużyna Starszoharcerska może mieć wachty (zastępy) o różnych specjalnościach wodnych (np. szkutnicza) i własnej obrzędowości.
II. Cele i zadania drużyny
1. Głównym celem działania drużyny starszoharcerskiej jest zrzeszanie młodzieży w wieku od 15 roku życia o zainteresowaniach wodnych i nie tylko.
2. Cele dla drużyny na dany rok harcerski określa rada drużyny.
3. Zadania dla drużyny na dany rok harcerski określa rada drużyny.
III. Członkowie
1. Członkiem drużyny starszoharcerskiej może zostać każdy młody człowiek lub harcerz starszy, który wyrazi chęć uczestniczenia w pracy drużyny, po przejściu okresu próbnego.
2. Próba trwa 3 miesiące, a kandydat w okresie próbnym:
- Czynnie uczestniczyć w życiu drużyny,
- Opłaca składki harcerskie.
3. O zakończeniu okresu próbnego decyduje rada drużyny.
4. Członkostwo w drużynie wygasa na skutek:
- rezygnacji z członkostwa,
- wykluczenia z ZHP,
- nieopłacania składek harcerskich,
- nieprzestrzegania obowiązków członka drużyny.
5. Członkowie na okresie próbnym noszą białe sznurki na mundurze.
IV. Władze i struktura drużyny
6. Władze drużyny pochodzą z wyboru.
7. Władze drużyny tworzą:
- zjazd drużyny,
- drużynowy,
- rada drużyny,
- przyboczni,
- skarbnik,
- kronikarz,
- bosman (kwatermistrz).
8. Zjazd drużyny jest najwyższą władzą drużyny starszoharcerskiej.
9. Może być zwołany nadzwyczajny zjazd drużyny.
10. Skład rady drużyny tworzą funkcyjni drużyny.
11. Funkcyjni drużyny:
- bosman.
12. Zbiórki rady drużyny zwoływane są raz w miesiącu.
13. Co 2 lata w rocznicę powstania drużyny jest zwoływany zjazd drużyny, na którym:
- wybierany jest drużynowy,
- dokonane są zmiany w zapisie konstytucji drużyny,
- uchwalane są główne kierunki działalności drużyny na przyszłe 2 lata.
14. Drużynowy decyduje o bieżących sprawach drużyny, wydaje rozkazy.
15. Drużynowy mianuje rozkazem minimum dwóch przybocznych.
16. Przyboczni pomagają drużynowemu w prowadzeniu drużyny.
17. Skarbnik odpowiada za składki członkowskie oraz za gospodarkę finansową drużyny.
18. Kronikarz dokumentuje życie drużyny.
19. Bosman (kwatermistrz) odpowiada za sprzęt drużyny.
V. Próba szlaku i próba ZHP
1. Próba szlaku jest dla harcerzy starszych w stopniu ćwika bądź samarytanki, którzy otworzyli sobie próbę na stopień HO lub wędrowniczki.
2. Próba polega na zorganizowaniu wyjazdu, na którym będzie pływanie jachtem przez 24 godziny bez dobijania do brzegu.
3. Próba ZHP polega na:
- otwarciu próby na stopień harcerski,
- byciu pełnoprawnym członkiem drużyny,
4. Oznaką odbywania próby ZHP jest lilijka żeglarska umieszczona w miejscu Krzyża Harcerskiego.
VI. Mundury
1. Na mundur każdego członka drużyny składa się:
- tradycyjny mundur żeglarski,
- białe koszulki,
- ciemne obuwie,
- nakryciem głowy harcerza, harcerki jest czarny beret typu baskijskiego,
- dla harcerzy i harcerek długie spodnie czarne.
2. Na mundur instruktora składa się:
- biała koszula z czarnymi naramiennikami (każdy instruktor ponadto posiada prawo noszenia munduru żeglarskiego),
- nakryciem głowy instruktora jest czapka marynarska lub czarny beret typu baskijskiego,
- dla instruktorów długie spodnie czarne, a dla instruktorek spódnice czarne,
3. Na mundur galowy składa się:
- dla harcerzy i harcerek tradycyjny mundur,
- dla harcerzy białe spodnie, a dla harcerek biała spódnica,
- nakrycie głowy jest takie same jak wyżej wymienione, odpowiednio dla harcerzy, harcerek i instruktorów,
- dla instruktorów i instruktorek czarna, dwurzędowa marynarka. Dla instruktorów czarne spodnie (bądź białe latem), dla instruktorek czarna spódnica (biała latem).
4. Dopuszcza się noszenie koszulek drużyny lub "retmana-tek".
5. Oznakowanie stopni żeglarskich na beretach, tzn. opaski na sznurkach z tyłu beretu. Długość sznurka ok. 20 cm, a długość opaski 5 cm.
Pierwszy sznurek:
- bez opaski - bez stopnia,
- opaska żółta - żeglarz jachtowy,
- opaska błękitna - sternik jachtowy,
- opaska zielona - jachtowy sternik morski,
- opaska czerwona - kapitan jachtowy.
...
marasss90