Układ krwionośny tworzy zamknięty system naczyń krwionośnych, w których dzięki pracy serca nieustannie krąży krew. Naczynia krwionośne prowadzące krew z serca to tętnice, zaś naczynia przez które krew płynie do serca nazywamy żyłami. W miarę oddalania się od serca tętnice stają się coraz cieńsze, aż stopniowo przechodzą w najdrobniejsze naczynia krwionośne, zwane naczyniami włosowatymi. W naczyniach włosowatych odbywa się wymiana materii pomiędzy krwią i tkankami. Krew tętnicza ( o niewielkiej średnicy) dopływa do naczyń włosowatych i z sieci naczyń włosowatych odpływa do małych żył. Powstałe z naczyń włosowatych drobne żyłki zbierają krew z tkanek ciała i łączą się w coraz większe żyły prowadzące krew do serca.
Serce jest workiem mięśniowym o budowie jamistej, który w układzie krwionośnym odgrywa rolę pompy tłoczącej. Serce położone jest w obrębie klatki piersiowej pomiędzy płucami w śródpiersiu środkowym. 2/3 części serca znajduje się po lewej stronie klatki piersiowej. Jego kształt przypomina tępy stożek o wadze około 300 gramów. Normalna wielkość serca dorosłego człowieka w przybliżeniu odpowiada wielkości jego zaciśniętej pięści. Serce (i początkowe odcinki wielkich naczyń) pokryte jest workiem osierdziowym. Ściana serca składa się z trzech warstw. Warstwa wewnętrzna - wsierdzie (przechodzi w błonę wewnętrzną naczyń krwionośnych), warstwa środkowa - właściwy mięsień sercowy, od zewnątrz zaś serce spowite jest błoną surowiczą, która składa się z dwóch listków:- listek trzewny tzw. nasierdzie, pokrywa bezpośrednio mięsień sercowy- listek ścienny tzw. osierdzie, zamykające jamę osierdzia
Powstała pomiędzy listkami osierdzia szczelinowata przestrzeń - jama osierdzia, wypełniona jest niewielką ilością płynu surowiczego, który podczas pracy serca zapobiega wzajemnemu tarciu obu listków.
Jama serca składa się z przedsionka prawego i lewego oraz prawej i lewej komory. Od komór serca odchodzą naczynia tętnicze, zaś do przedsionków dochodzą żyły. Pomiędzy przedsionkami a komorami oraz komorami a tętnicami znajdują się zastawki. Zastawki przepuszczają krew w jednym kierunku, uniemożliwiając jej powrót do miejsca skąd siłą skurczu została wypchnięta. Rytmiczna praca serca przebiega w kolejności: 1-skurcz przedsionków, 2-skurcz komór, 3- faza spoczynku. Pod wpływem skurczów komór krew zostaje wepchnięta do naczyń tętniczych.
Aorta - tętnica główna, poprzez liczne odgałęzienia zaopatruje cały ustrój w bogatą w tlen krew. Aorta ma kształt laski. Biegnie ona z lewej komory serca ku górze (część wstępująca), następnie zagina się (łuk aorty) i schodzi w dół (część zstępująca). Aorta zstępująca w przebiegu przez klatkę piersiową nosi nazwę aorty piersiowej, zaś w przebiegu przez jamę brzuszną -aorty brzusznej.
Od łuku aorty odchodzą trzy tętnice:- tętnica bezimienna (dzieli się na tętnicę: podobojczykową prawą i szyjną wspólną prawą )- tętnica szyjna wspólna lewa- tętnica podobojczykowa lewa
Tętnica szyjna wspólna dzieli się na tętnicę szyjną zewnętrzną i wewnętrzną (doprowadza krew do mózgowia i oka).
Tętnica podobojczykowa - jej przedłużeniem jest tętnica ramienna, ta z kolei w okolicy łokcia dzieli się na tętnicą promieniową ( tu zazwyczaj badamy puls) i na tętnicę łokciową.Od aorty piersiowej odchodzą tętnice międzyżebrowe.
Zaopatrująca (poprzez swoje rozgałęzienia) w krew narządy jamy brzusznej aorta brzuszna, dzieli się ostatecznie na tętnice biodrową prawą i lewą. Natomiast każda z nich rozgałęzia się na tętnice biodrową wewnętrzną (zaopatruje w krew narządy miednicy) i zewnętrzną( przechodzi w tętnicę udową, a w okolicy podkolanowej w tętnicę piszczelową).
Żyła główna górna - zbiera krew z górnej części ciała. Uchodzą do niej dwie żyły bezimienne powstające z żyły szyjnej wewnętrznej i żyły podobojczykowej.
Żyła główna dolna (największa żyła ustroju)- jej rola polega na odprowadzaniu krwi z dolnej części ciała do serca (prawego przedsionka).
Skocz do: nawigacji, szukaj
Układ krwionośny człowieka
Układ krwionośny człowieka (łac. sistema sanguiferum hominis) jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew (łac. sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce (łac. cor) jest pompą, która wymusza nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem limfatycznym (łac. sistema lyphaticum) tworzą układ krążenia (łac. sistema circulatorium).
Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Dokonując klasycznych eksperymentów, Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie polegało następująco. Zakładał opaskę uciskową na czyjeś ramię i kiedy żyły nabrzmiały, naciskał je, by się przekonać, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca.
Naczynia (łac. vasa) to żyły (łac. venae), tętnice (łac. arteriae) oraz włosowate naczynia krwionośne . Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca do serca żyłami. Im dalej od serca tym ciśnienie krwi (łac. tensio sanguinis) jest mniejsze, a w żyłach nawet bliskie zeru.Ciśnienie wytwarzane przez pulsowanie serca nie wystarcza do przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg z powrotem do serca, zwłaszcza wtedy gdy krew musi przebywać drogę w górę. W trakcie przemieszczania się krwi serce wspomaga pulsowanie tętnic, wyposażonych we własna mięśniówkę. Cofaniu się krwi zapobiegają natomiast znajdujące się w żyłach zastawki.
Układ krwionośny składa się z:
· serca - pompa zalewowo–tłocząca. Posiada własny system dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe;
· naczyń krwionośnych:
o tętnice,
o żyły,
o sieć naczyń włosowatych.
·
Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na tętnice mniejszego kalibru, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.
Odtlenowana krew wypompowywana jest z prawej komory serca przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie, która rozgałęzia się w płucach (łac. pulmones) na sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne, tam dochodzi do wymiany gazowej. Utlenowana krew powraca żyłami płucnymi (to jedyne żyły, którymi płynie utlenowana krew) do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew wpływa do lewej komory serca.
Układ składa się z żyły wrotnej (łac. vena portae), a ona z żyły krezkowej górnej (jest to tak zwany układ wrotny żylno-żylny) i śledzionowej (do której dochodzi żyła krezkowa dolna). Zadaniem tego układu jest przekazanie do wątroby (łac. iecur, hepar) pobranych przez układ pokarmowy substancji (od substancji odżywczych po toksyny).
O krążeniu płodowym mówimy podczas rozwoju płodu w łonie matki, gdy nie jest ono zdolne do wymiany gazowej poprzez swoje płuca, a produkty metabolizmu muszą być dostarczane bezpośrednio z organizmu matki.
Krew żylna tętnicami pępkowymi dochodzi do łożyska. Dochodzi do jej natlenowania i uzupełnienia w produkty metabolizmu. Następnie żyłami pępkowymi przechodzi przez pierścień pępkowy i dąży ku wątrobie gdzie łączy się z lewą odnogą żyły wrotnej wątroby. Rozchodzi się na dwa strumienie:
· przewód żylny
· sieć naczyń zatokowych wątroby
Oba schodzą się w żyłę główną dolną, która biegnie do prawego przedsionka serca. Do prawego przedsionka wpada również krew z żyły głównej górnej (krew z kończyn górnych, szyi, głowy) i zatoki wieńcowej (unaczynienie serca). Wymieszana krew prawego przedsionka obiera dwie następujące drogi:
· Przez otwór owalny (foramen ovale) - większa część wymieszanej krwi prawego przedsionka przechodzi przez otwór owalny do lewego przedsionka, miesza się z krwią żylną dopływającą żyłami płucnymi z płuc i przez skurcz tego przedsionka dostaje się do lewej komory. Jej skurcz powoduje wyrzut krwi przez tętnicę główną (aortę) na krwiobieg wielki.
· Przez ujście przedsionkowo-komorowe prawe - mniejsza część krwi przedsionka prawego dostaję się do komory prawej, której skurcz powoduje wyrzut krwi pniem płucnym (truncus pulmonalis), przez tętnice płucne do płuc. Płuca płodu nie wykonują pracy służącej wymianie gazowej, która zaczyna się dopiero po porodzie. Stąd w przypadku ukrwienia płuc mowa tylko o unaczynieniu odżywczym narządu. Od pnia płucnego odchodzi także przewód tętniczy (przewód Botala, który zarasta po urodzeniu się dziecka), który uchodzi do wklęsłej części aorty. Krew pochodząca z prawej komory jest słabiej natlenowana, co w konsekwencji kierowania jej pniem płucnym, następnie przewodem tętniczym do aorty sprawia, iż części ciała, które zaopatrywane są przez odnogi aorty odchodzące od niej poniżej ujścia przewodu tętniczego są słabiej ukrwione i mniej rozwinięte. Tułów i kończyny dolne są słabiej rozwinięte od kończyn górnych i głowy.
Krew z krążenia wielkiego wraca poprzez tętnice biodrowe wspólne (a. illiaca communis dextra et sinistra), tętnicami biodrowymi wewnętrznymi (a. iliaca interna dextra et sinistra), tętnicami pępkowymi (aa. umbilicalia) do łożyska.
Choroby i schorzenia układu krwionośnego najczęściej powodują używki, brak wysiłku fizycznego i wady wrodzone (genetyczne). Często powodują śmierć, najczęściej związaną z martwicą mięśnia sercowego. Przykładami chorób układu krwionośnego są:
· kardiomiopatia,
· choroba niedokrwienna serca,
· miażdżyca,
· anemia,
· hemofilia.
Układ krwionośny
Układ krążenia
1. Żyła szyjna prawa, 2. Żyła podobojczykowa prawa,
3. Żyła główna górna, 4. Prawy przedsionek serca,
5. Prawa komora serca, 6. Żyła główna dolna,
7. Żyła wątrobowa, 8. Żyła wrotna, 9. Żyła udowa lewa,
10. Tętnica szyjna lewa, 11. T. podobojczykowa lewa,
12. Aorta, 13. T. płucna lewa, 14. Lewy przedsionek serca,
15. Pień płucny, 16. Lewa komora serca,
17. T. wątrobowa, 18. T. krezkowa, 19. T. biodrowa wspólna,
20. T. biodrowa wewnętrzna lewa,
21. T. biodrowa zewnętrzna lewa, 22. T. udowa lewa
Głównym zadaniem układu krążenia jest rozprowadzenie w obrębie ustroju tlenu i składników odżywczych oraz udział w wydalaniu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. Naczynia krwionośne dzielą się na tętnice, które odprowadzają krew z serca i żyły, doprowadzające krew do serca. Między systemem naczyń tętniczych i żylnych znajduje się gęsta sieć naczyń włosowatych. Układ krążenie podzielony jest na: a) krążenie małe (płucne) - jest ono odpowiedzialne za zaopatrzenie organizmu w tlen i wydalenie z ustroju dwutlenku węgla. Z serca tętnicami płucnymi przez naczynie włosowate do pęcherzyków płucnych. Stamtąd też pobierany jest tlen i transportowany wraz z krwią żyłami płucnymi do serca; b) krążenie duże (odżywcze) - jest ono odpowiedzialne za zaopatrzenie komórek organizmu w substancje odżywcze i tlen oraz za odebranie produktów przemiany materii. Krew bogata w tlen i składniki odżywcze poprzez system naczyń tętniczych doprowadzana jest do obszaru naczyń włosowatych, za pośrednictwem, których oddaje ona komórkom substancje niezbędne do życia, a zabiera CO2 i inne produkty przemiany materii. Krew ta powraca żyłami do serca, skąd ponownie dostaje się do krążenia płucnego. Serce jest samoczynnie i rytmicznie pracującą pompą mięśniową, która zapewnia stały przepływ krwi przez tętnice, naczynia włosowate i żyły. Za automatyzm serca jest odpowiedzialny układ bodźcowo-przewodzący serca, który znajduje się pomiędzy komórkami mięśnia sercowego. Jest on kontrolowany przez wyższe struktury mózgowe za pośrednictwem nerwu błędnego.
nauka877