Chorał Gregoriański
1. Definicja chorału gregoriańskiego.
2. Pochodzenie nazwy:
1 “Chorał”- miejsce w kościele, w którym stali śpiewacy
2 “Gregoriański”- od papieża Grzegorza I Wielkiego, za którego panowania zebrano śpiewy chorałowe i stworzono Antyfonarz. (VI- VII w.)
3. Główne ośrodki rozwoju chorału:
1 Włochy (Mediolan, Rzym)
2 Klasztory: Sankt Gallen, Reichenau, Limoges, Monte Cassino
4. Cechy chorału
1 jednogłosowy
2 oparty na diatonicznych skalach kościelnych
3 wykonywany a cappella przez mężczyzn
4 teksty z Pisma Świętego lub liturgiczne
5 swobodny rytmicznie
5. Skale kościelne (modalne) (siedmiostopniowe; powstały w średniowieczu, ale swoje nazwy wzięły od skal greckich.)
Autentyczne:
dorycka, frygijska, lidyjska, miksolidyjska
Plagalne:
hypodorycka, hypofrygijska, hypolidyjska, hypomiksolidyjska
6. Klasyfikacja chorału
Ze względu na:
Stosunek tekstu do melodii
Sposób wykonywania
- styl sylabiczny (1 sylaba- 1 dźw.)
- styl melizmatyczny (1 sylaba- wiele dźw.)
- styl antyfonalny (2 chуry naprzemiennie)
- styl responsorialny (solista+chór)
7. Rodzaje śpiewów chorałowych
1 accentus- kapłan recytuje tekst, często oparte na 2,3 dźw. (np. psalmy)
2 contentus- rozbudowany melodycznie, muzyka chóralna
8. Obrzędy religijne z wykorzystaniem chorału
1 msza
2 officium- nabożeństwa dla kapłanów o określonych porach dnia (jutrznia, chwalba, nieszpory..)
9. Formy chorału gregoriańskiego:
1 psalm - z Księgi Psalmów, śpiewna recytacja
2 hymn- wierszowany, sławi Boga, budowa zwrotkowa
3 tropy- rodzaj wstawki melodii z tekstem pomiędzy słowa istniejącego tekstu lit.
4 sekwencje- liryczne teksty liturgiczne, bez rymu (po Soborze Trydenckim w XV w można było wykonywać tylko 5 sekwencji)
10. Notacja chorałowa – neumatyczna w kilku postaciach:
1 cheironomiczna - określała tylko kierunek melodii, nie wskazywała czasu trwania dźwięku i jego wysokości,
2 diastematyczna (liniowa) - określała wysokość dźwięku (ale nadal nie precyzowała rytmu).
Zakończenie:
11. Wraz z rozkwitem muzyki wielogłosowej, chorał przestał być komponowany, jednak ciągle był wykorzystywany jako cantus firmus (melodia podstawowa) w wielogłosowej muzyce religijnej (w renesansie)
12. W połowie XIX w. Benedyktyni z Solesmes rozpoczęli pracę nad rekonstrukcją tradycji chorałowych, szczególną uwagę poświęcili rytmice chorału.
13. W ostatnich dekadach nastąpił wzrost zainteresowania muzyką chorałową.
Przygotowała Marta Potulska 2011; spr. J.Krzyżak
KaC2009