P R O G R A M  
(autorski)
Klubu Małych Matematyków
dla uczniów klas I-III

Wstęp

           Zainteresowania i skłonności do rozwiązywania zadań matematycznych pojawiają się bardzo wcześnie w życiu niektórych dzieci. Występuje u nich wysoka wydajność pracy w dziedzinie matematyki oraz mała podatność na zmęczenie w czasie wykonywania zadań. Mózg dzieci uzdolnionych matematycznie ukierunkowany jest na wyodrębnianie z otaczającego świata bodźców o charakterze stosunków przestrzennych, liczbowych oraz symboli matematycznych. W skutek oddziaływania bodźców o charakterze matematycznym powstają łatwo i szybko skojarzenia nie wymagające dużego wysiłku i starań. Matematyczny typ umysłowości wg B. Hornowskiego charakteryzuje się:

Ø    szybkim pojmowaniem struktury zadania i spostrzeganiem materiału matematycznego,

Ø    szybką przeróbką informacji matematycznej, w tym myśleniem logicznym na materiale liczbowym, przestrzennym oraz symboli matematycznych,

Ø    zdolnością szybkiego i szerokiego uogólniania stosunków i działań matematycznych,

Ø    długotrwałym przechowywaniem informacji matematycznych: typowych, charakterystycznych schematów, rozumowań i dowodów, metod i zasad rozwiązywania zadań.

          Nie wystarczy jednak dostrzec szczególne uzdolnienia dziecka, trzeba je umieć rozwijać. Dzieci zdolne wymagają szczególnej opieki. Potrzebują wsparcia i dbałości o rozwój ich wspaniałych możliwości, bo cóż gorszego można dziecku wyrządzić, jak zaprzepaścić jego talent?

Wszystkie dzieci w klasie uczą się tego samego, w tym samym czasie i w taki sam sposób. Jeden nauczyciel wystarcza do kierowania procesem nauczania wielu uczniów. Programy nauczania są opracowane z myślą o przeciętnych możliwościach poznawczych i wykonawczych uczniów. Nauczyciel dobiera metody nauczania, tak aby większość dzieci mogła opanować to, co jest celem lekcji.

W małym tylko stopniu może uwzględnić potrzeby dzieci wolniej rozwijających się, a także tych o wyraźnie przyspieszonym rozwoju umysłowym. Jeżeli nauczyciel przeznaczy na lekcji więcej czasu jednemu dziecku, tracą na tym pozostałe. W takim systemie nauczania wymaga się, aby dzieci zajmowały się przez czas dłuższy tym, co nauczyciel uznał za wartościowe i słuszne. Jeżeli dziecko ma dobrze funkcjonować, musi się do tego dostosować w sposób bezkrytyczny. Oznacza to także, że ma umieć poskromić swą ciekawość i ruchliwość intelektualną, aby w narzuconym rytmie wykonać to, co polecił nauczyciel. Dziecko zdolne, ale silne emocjonalnie jakoś sobie poradzi. Jeżeli zaś jest zdolne i wrażliwe - szybko się zniechęca do pracy, ponieważ to, co się dzieje na lekcji jest dla niego łatwe i nudne. Dlatego tak trudno jest dobrze kierować losem tych dzieci.

W rozwijaniu potencjału twórczego i rozszerzaniu możliwości umysłowych dziecka ogromną rolę pełnią gry oraz rozrywki umysłowe.
dzięki nim umacniana jest dodatkowo odporność emocjonalna oraz rozwijane są umiejętności interpersonalne. Trudności, przeszkody, uzgadnianie
i respektowanie reguł w zabawach i grach będą okazją do wzmocnienia odporności emocjonalnej oraz zdobywania umiejętności współpracy
z rówieśnikami i dorosłymi. Gry dydaktyczne silnie pobudzają aktywność uczniów, wyzwalają stan napięcia i zaciekawienia przebiegiem gry, skłaniają
do racjonalnego i przemyślanego działania, wytwarzają pozytywną motywację do nauki. W grach wystawione są na próbę zdolności intelektualne, odwaga, intuicja. Gry zaspokajają potrzebę kontaktu, wspólnego działania, przynależności do grupy, uznania i ekspresji. Co najmniej jeden raz w tygodniu uczeń powinien mieć możliwość korzystania z gier dydaktycznych na zajęciach w szkole.

Cele edukacyjne

Celem działalności Klubu Małych Matematyków jest:

Ø    rozbudzenie zainteresowań matematyką,

Ø    rozbudzanie naturalnej ciekawości dzieci i chęci rozumienia, co osiągnąć można proponując im sytuacje, w których czynności do wykonania wspierają się na dostępnym im modelu matematycznym,

Ø    poszerzanie wiedzy zdobywanej na lekcjach,

Ø    doskonalenie umiejętności posługiwania się językiem matematycznym,

Ø    doskonalenie umiejętności korzystania z tekstu matematycznego,

Ø     rozwijanie umiejętności analizowania danych, porównywania, uogólniania.

Ø    kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, pobudzanie ciekawości poznawczej.

Ø    zostawienie dzieciom możliwości rozwijania ich własnych strategii badawczych,

Ø    umożliwienie każdemu dziecku odnoszenia sukcesów, aby zachęcić je
do dalszych badań,

Ø    pobudzanie uczniów do mobilizowania swoich dawnych wiadomości
i znajomości matematyki dla badania nowych sytuacji,

Ø    zachęcanie dzieci, aby same proponowały tematy zajęć,

Ø    wdrażanie do zespołowej twórczości uczniów, przygotowywanie do współpracy i współdziałania,

Ø    zapoznanie z różnorodnością zabaw i gier matematycznych,

Ø    przygotowywanie uczestników Klubu do organizowanych, różnorodnych konkursów matematycznych,

Ø     zapoznanie uczniów z możliwością wykorzystania komputera
w rozwijaniu umiejętności matematycznych.

Formy pracy na zajęciach Klubu Małego Matematyka

W zajęciach Klubu Małych Matematyków udział biorą zainteresowani uczniowie z klas I-III. Podczas zajęć rozwiązujemy zadania z różnych poziomów trudności, nietypowe, ale ciekawe i oparte na wiadomościach uczniów zdobytych na lekcjach.

Praca z uczniem uzdolnionym matematycznie wymaga od nauczyciela również stosowania wielu zróżnicowanych form:

Ø     praca w grupach.

W grupach o zróżnicowanym składzie uczniowskim uczeń zdolny ma ważną rolę, która wymaga wielu umiejętności.

Ø     praca indywidualna

    Jest to najczęściej stosowana forma pracy. Należą do niej rozmowy ucznia
    z nauczycielem, zadawanie prac dodatkowych, asystowanie nauczycielowi.

Ø     konkurs

     Funkcję kapitana w drużynie powierza się uczniom zdolnym.

Ø     turniej (mecz matematyczny)

To szczególna forma pracy Klubu Małego Matematyka.

Ø     liga zadaniowa

    To cotygodniowa lista zadań do samodzielnego rozwiązania i omówienia.

Ø     projekt

    To dłuższa forma umożliwiająca przeprowadzenie badań, obliczeń i analizy    
    ciekawego zagadnienia.

Ø     krótki wykład

     Jest  najczęściej  przygotowywany  przez uczniów  w oparciu  o podaną przez           
    nauczyciela  literaturę.

Ø     konkurs zadaniowy

    Za rozwiązanie zadań uczniowie otrzymują punkty, nagrody i dyplomy.

Ø     konsultacje

    Nauczyciel ustala dla uczniów zdolnych stały termin, w którym uzyskują oni  
    dodatkowe informacje oraz odpowiedzi na nurtujące ich pytania.

Ø     gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem stosownego oprogramowania

komputerowego.

      Umiejętne prowadzenie pracy z uczniem uzdolnionym matematycznie wymaga dużego doświadczenia oraz zaangażowania ze strony nauczyciela. Oczywiście musi on mieć odpowiedni warsztat pracy: komputer ze stosownym oprogramowaniem, środki dydaktyczne, literaturę fachową i oczywiście zbiory zadań, tak bardzo potrzebne w pracy z uczniami najzdolniejszymi.

Bogatym źródłem różnorodnych zadań i rozrywek umysłowych są czasopisma dla dzieci. Rolą nauczyciela jest dokonanie ich wyboru
i przekonanie rodziców, by chcieli kupować je dzieciom.
Doskonałym źródłem dodatkowych zadań matematycznych dla uczniów zdolnych są również dodatkowe zeszyty ćwiczeń dla poszczególnych klas. Na uwagę zasługują tu dwie propozycje WSiP: "Zadania na szóstkę" Jadwigi Hanisz i "Matematyka z uśmiechem" J. Brzózki i A. Jasiochy. Wymienione ćwiczenia uzupełniające zachęcają ucznia do samodzielnego działania. Umożliwiają samokontrolę i samoocenę.

Zadaniem nauczyciela jest takie organizowanie zajęć Klubu Małych Matematyków, by każdy ich uczestnik dostrzegał sens swojego członkostwa
w Klubie, miał satysfakcję z podejmowanych działań oraz chętnie zachęcał do udziału w nim swoich kolegów i koleżanek.

Tematyka zajęć