Zagadnienia na zaliczenie z pedagogiki pracy:

1. Terminy:

SAMOKSZTAŁCENIE – to celowy, świadomy proces całożyciowy, swoista odmiana uczenia się; to proces przedłużonego i poszerzonego kształcenia prowadzący do wzbogacania intelektu       i osobowości jednostki zgodnie z jej potrzebami ideowymi, społecznymi, zawodowymi i indywidualnymi.

DOSKONALENIE – to proces systematycznego aktualizowania, poszerzania i pogłębiania wiadomości umiejętności oraz sprawności ogólnych i zawodowych.

Doskonalenie zawodowe jest najczęściej ściśle związane z zawodem wykonywanym lub pokrewnym, umożliwiającym stopniowe dochodzenie do mistrzostwa.

DOKSZTAŁCANIE – to proces podwyższania kwalifikacji formalnych w formach szkolnych,     a szczególnie proces teoretycznego dopełniania kwalifikacji zawodowych kończących się uzyskaniem odpowiedniego świadectwa, dyplomu lub certyfikatu.
(W przypadku ludzi nie pracujących - głównie bezrobotnych - jest szansą na zdobycie nowego zawodu, gwarantuje uzyskanie zatrudnienia.

Dokształcanie realizowane jest najczęściej drogą kształcenia kursowego lub w szkołach zaocznych i wieczorowych).

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE – obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego (gł. w szkole zawodowej i w zakładzie pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych i warunkujące dobrą przydatność zawodową, wysoką wydajność pracy i zadowolenie z jej wykonywania.

W sferze tej mieści się cała struktura treści dydaktycznych: cele, treści i programy kształcenia         i wychowania zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia, w tym zagadnienia powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów szkół zawodowych oraz losów przydatności zawodowej absolwentów, wreszcie poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i w świecie, jak również szeroko rozumiana problematyka wychowawcza szkoły zawodowej.

Kształcenie zawodowe można rozpatrywać w dwóch znaczeniach:
• jako określony stan wiedzy
• jako proces

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE jako określony stan wiedzy – to układ pojęć, twierdzeń            i prawidłowości dotyczących organizacji procesu i wyników kształcenia zawodowego, realizowanego     w różnych warunkach społeczno-historycznych oraz przy różnych rozwiązaniach organizacyjno-programowych.

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE jako proces – to ogół celowo organizowanych czynności          i procesów umożliwiających przygotowanie do zawodu, a zwłaszcza do pracy zawodowej             w określonej gałęzi gospodarki narodowej i na określonym stanowisku pracy.

3 poziomy kształcenia zawodowego:

- poziom zasadniczy - odpowiadający zasadniczej szkole zawodowej (tytuł robotnika  wykwalifikowanego),
- poziom średni - realizowany w technikach i liceach zawodowych (tytuł technika)
- poziom wyższy - realizowany w szkołach wyższych (tytuł inżyniera, licencjata).

Cele kształcenia zawodowego:

- cele poznawcze – dotyczące dochodzenia przez uczniów do coraz lepszego poznania świata,

- cele kształcące – polegające na rozwoju sprawności psychicznych i fizycznych uczniów, ich zainteresowań i zdolności,

- cele wychowawcze – związane z kształceniem wszechstronnie rozwiniętej osobowości.

KSZTAŁCENIE PERMANENTNE – ogół procesów oświatowo-wychowawczych, występujących w całym okresie życia człowieka, a zatem procesów całożyciowych, prowadzonych we wszelkich możliwych formach organizacyjno-programowych i we wszystkich sytuacjach kontaktów międzyludzkich.

4 nurty kształcenia permanentnego:

- wychowanie naturalne – realizowane w domu rodzinnym, w środowisku lokalnym oraz w miejscu zorganizowanej pracy zawodowej

- kształcenie i wychowanie szkolne – realizowane w kolejnych ogniwach systemu szkolnego, począwszy od przedszkola aż po szkołę wyższą

- kształcenie i wychowanie równoległe – realizowane głównie w pozaszkolnych formach organizacyjno-programowych

- kształcenie ustawiczne – traktowane najczęściej jako kształcenie poszkolne lub kształcenie ustawiczne dorosłych (samokształcenie, dokształcanie, doskonalenie, kształcenie bezinteresowne). 

2. Zawód:

Jan Szczepański wyróżnia 3 znaczenia terminu ZAWÓD:

a)      jako wewnętrznie spójny system czynności, stanowiących dla jednostki źródło utrzymania          i określających jej pozycję społeczną

b)     jako stałe wykonywanie pewnych czynności bez względu na kwalifikacje

c)      jako populację tych, którzy wykonują te same czynności

ZAWÓD wg T. Nowackiego – to wykonywanie zespołu czynności społecznie użytecznych, wyodrębnionych na skutek społecznego podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności powtarzanych systematycznie i będących źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny.

Cechy zawodu:

- jest układem wyodrębnionych i powtarzających się czynności

- określa pozycję społeczno – zawodową pracownika

- stanowi źródło utrzymania

- wymaga specjalnego przygotowania zawodowego

Rodzaje zawodów:

- zawód wyuczony – całokształt wiedzy, umiejętności i predyspozycji pracownika nabytych w szkole      i w praktyce, potwierdzony posiadanym świadectwem lub dyplomem i umożliwiający mu wykonywanie wewnętrznie spójnego zespołu czynności społecznie użytecznych.

- zawód wykonywany - wykonywanie wewnętrznie spójnego zespołu czynności społecznie użytecznych, wynikającego z jednostkowego podziału pracy, w celu zaspokojenia istotnych potrzeb życiowych.

Cele pracy zawodowej:

- produkowanie wytworów społecznie wartościowych oraz pełnienie odpowiednich usług   (postulat wydajności pracy – chodzi o to aby, pracownik produkował dużo i dobrze, co jednak uwarunkowane jest wysokim poziomem kwalifikacji i motywacji zawodowych)

- podnoszenie jakości życia jednostki pracującej (postulat humanizacji pracy – chodzi o to, aby praca stała się nie tylko źródłem utrzymania, ale także potrzebą człowieka i czynnikiem jego dalszego rozwoju).

ZAWODOZNAWSTWO – to nauka o zawodach.

Głównym zadaniem zawodoznawstwa jest badanie, analiza i opisywanie zawodów. Umożliwia klasyfikację zawodów i specjalności, określa kierunki i programy kształcenia zawodowego, tworzy podwaliny orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego.

ZAWODOZNAWSTWO:

- w znaczeniu szerokim – to interdyscyplinarny obszar wiedzy, zlokalizowany na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych technicznych lub ogół badań nad właściwościami i warunkami wykonywania zawodów, ich historycznym, społecznym i kulturowym znaczeniem, ich klasyfikacją, statystyką zawodową oraz ogólnymi problemami wyboru zawodu i przydatności zawodowej.
- w znaczeniu wąskim – to wiedza o zawodach, a ujęte statystycznie obejmuje wyniki czynności badawczych i poznane prawdy odnoszące się do poszczególnych zawodów.
 

! PRACA ZAWODOWA (wg. Wiatrowskiego) – działalność ludzi organizowana społecznie     w taki sposób, aby prowadziła ona do powstawania wytworów i usług społecznie wartościowych oraz do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.

Tak rozumiana praca dotyczy głównie ludzi dorosłych i jest związana z całym okresem ich aktywności zawodowej.

3. Zakład pracy:

ZAKŁAD PRACY – to każda w określony sposób wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zatrudnia pracowników i funkcjonuje na zasadach określających jej powstanie i działanie.

STRUKTURA FORMALNA  zakładu pracy – to układ stosunków oficjalnych określonych przepisami, regulaminami i statusami. W szczególności formalną organizację zakładu pracy stanowi system oficjalnych stanowisk oraz zależności i stosunków służbowych.

STRUKTURA NIEFORMALNA zakładu pracy – to układ stosunków nieoficjalnych, składających się z sieci stosunków osobistych i grupowych, które w przeciwieństwie do układu formalnego, nie są regulowane oficjalnymi przepisami, lecz jedynie przez zespół norm i reguł tzw. niepisanych lub zwyczajowych. Organizacja nieformalna różni się od organizacji formalnej rodzajem więzi, odmiennością norm, sposobem regulowania ludzkich zachowań i typem kształtowania się stosunków międzyludzkich.

3