Deficyty fragmentaryczne w zespole mózgowego porażenia dziecięcego(1).pdf

Deficyty fragmentaryczne w zespole mózgowego

porażenia dziecięcego

Strona główna > Zaburzenia rozwoju > Mózgowe porażenie dziecięce

Zaburzenia integracji sensorycznej

Jak podaje Zbigniew Przyrowski (1998, s. 41): „integracja sensoryczna to organizacja wejściowych danych

zmysłowych dokonywana przez mózg w celu produkowania odpowiedzi adaptacyjnych na wymagania otoczenia”. Jest

to proces, dzięki któremu mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów segreguje je, rozpoznaje,

interpretuje, integrując je ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiada adekwatną reakcją. Integracja

sensoryczna dokonuje się na kilku poziomach:

Poziom I

Dokonuje się rozwój w obrębie systemu przedsionkowego, proprioceptywnego, dotykowego, rozwijają się reakcje

równoważne.

Poziom II

Rozwój dużej motoryki i podstawowych zręczności, planowanie ruchu, kinestezja, stabilna postawa, podstawy

percepcji słuchowej i wzrokowej.

Poziom III

Rozwój ruchów precyzyjnych ręki, różnicowanie stron ciała, schemat ciała, dalszy rozwój podstawowych systemów zmysłowych, koordynacja wzrokowo‐

ruchowa.

Poziom IV

Po ukształtowaniu się tych wcześniejszych funkcji może prawidłowo rozwijać się proces tworzenia pojęć, czytanie, pisanie, liczenie, zachowanie

akceptowane społecznie. (za: Z. Przyrowski 1998, s.42).

Gdy dochodzi do zakłóceń procesów integracyjnych pojawiają się różne dysfunkcje w procesach percepcyjnych i ruchowych oraz w zachowaniu. Z.

Przyrowski (za: E. Blanche, J. Burke 1991) dzieli rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci z m.p.dz. ze względu na przyczyny ich powstawania

na pierwotne i wtórne. Do pierwszej grupy zalicza te, gdzie występuje nieprawidłowe funkcjonowanie struktur anatomicznych (móżdżku, zwojów

podstawy mózgu i dróg piramidowych), które przyczyniają się do tworzenia nieprawidłowych odpowiedzi ruchowych. Drugą grupę dysfunkcji w zakresie

integracji sensorycznej u dzieci z m.p.dz. stanowią te, których przyczyną jest mała liczba doświadczeń motorycznych lub nieprawidłowy rozwój

ruchowy:

nieprawidłowe napięcie mięśniowe, które wpływa na zaburzenia równowagi między zginaczami i prostownikami, a to z kolei powoduje

powstawanie nieprawidłowego sprzężenia zwrotnego z proprioreceptorów;

nieprawidłową kontrolę antygrawitacyjną, czego rezultatem jest brak swobody w eksploracji otoczenia. Ogranicza to dopływ odpowiedniej liczby

wrażeń sensorycznych i zaburza kształtowanie percepcji przestrzeni.

nieprawidłowy wzorzec czucia ciężaru przedmiotów i własnego ciała, co ma wpływ na dane wejściowe z proprioreceptorów i receptorów czucia.

Powoduje to kształtowanie się nieprawidłowego schematu ciała.

nieprawidłową rotację lub asymetryczność rotacji, co wpływa na zakłócanie sensorycznych danych wejściowych i powoduje nieprawidłowy rozwój

obustronnej integracji motorycznej oraz zdolności do przekraczania linii środkowej ciała. (Z. Przyrowski 1998 za: E. Blanche 1991).

Obie wyżej wymienione kategorie przyczyn powstawania zaburzeń integracji sensorycznej powodują szereg dysfunkcji:

dysfunkcję w zakresie integracji czuciowo‐ruchowej przyczyniającą się do powstania zaburzeń planowania motorycznego, rozwoju schematu ciała

oraz obronności dotykowej

dysfunkcję integracji przedsionkowo‐ruchowej powodującą niebezpieczeństwo grawitacyjne, nieadekwatną kontrolę zginaczy, słabe napięcie

mięśniowe i słabą kontrolę postawy, słabą koordynację prawej i lewej ręki, nieustaloną lateralizację, trudności szkolne

zakłócenia integracji wzrokowo ‐ ruchowej

zaburzenia integracji wzrokowo ‐ słuchowej.

Deficyty fragmentaryczne w zespole mpdz.

Zaburzenia percepcji wzrokowej.

Według R. Michałowicza zakłócenia funkcji wzrokowych występują u 50% dzieci z mózgowym porażeniem

dziecięcym. Mogą być one spowodowane nieprawidłowym działaniem lub uszkodzeniem receptora wzrokowego, pól

podkorowych, pól korowych oraz nieprawidłowościami procesów integracji sensorycznej. Powstanie prawidłowej

percepcji wzrokowej wymaga dopływu bodźców czuciowych i przedsionkowych powstających podczas ruchu.

Zaburzenia ich dopływy jak i funkcji motorycznych u dzieci z m.p.dz. powoduje trudności z percepcją wzrokową.

Ich objawami są:

l trudności w wyodrębnianiu części w złożonej całości, różnic między przedmiotami, rysunkami, układami

przestrzennymi podobnymi, lecz nie identycznymi;

l trudności w dostrzeganiu podobieństw w rysunkach pozornie całkowicie różnych.

l trudności z wyróżnieniem figury z tła;

l trudności w zapamiętywaniu obrazy graficznego różnych struktur, mylenie liter podobnych kształtem

i wielkością, zaburzenie kierunkowego aspektu liter, gubienie liter, sylab, wyrazów podczas pisania

i wielkością, zaburzenie kierunkowego aspektu liter, gubienie liter, sylab, wyrazów podczas pisania

i czytania;

l częste gubienie linii, w której dziecko czyta, gubienie liter i sylab podczas przepisywania;

l kłopoty ze zrozumieniem i wnioskowaniem na materiale obrazkowym;

l słaba pamięć wzrokowa oraz trudności w budowaniu układów przestrzennych;

l słaba percepcja głębi.

Zaburzenia percepcji słuchowej

Według E. Mazanek zaburzenia słuchu występują u 25% dzieci z m.p.dz., szczególnie często w postaci atetotycznej. Na jej zakłócenia mają wpływ

uszkodzenia receptora słuchowego, dróg nerwowych, dysfunkcje w ośrodkach podkorowych i korowych oraz nieprawidłowe funkcjonowanie innych

systemów sensorycznych, głownie przedsionkowego (Z. Przyrowski 1998 za: J. Ayres 1991) jak i zakłócenia procesów integracji sensorycznej.

Zaburzenia percepcji słuchowej objawiają się w postaci:

trudności w scalaniu dźwięków mowy w złożone struktury, w rozumieniu mowy;

trudności w różnicowaniu dźwięków przyrody, mechanicznych, dźwięków takich jak ‐om, ‐ą, ‐d, ‐t;

trudności z zapamiętywaniem słów, wierszy, piosenek, melodii, rytmu;

trudności w rozumieniu dłuższych poleceń i wyjaśnień, w rozumieniu czytanego tekstu, koncentrowaniu się na dłuższym opowiadaniu;

trudności w pisaniu ze słuchu;

trudności z ekspresją słowną;

wydłużonego czasu reakcji na polecenie słowne;

trudności w koncentracji uwagi w klasie, gdy jednocześnie działa zbyt wiele bodźców (np. dźwięków). (za: Z. Przyrowski 1998).

Zaburzenia w orientacji przestrzennej.

Za Z. Przyrowskim (1998) mówiąc o przestrzeni będziemy rozróżniali przestrzeń realną (obszar wokół nas, tu się poruszamy

i wchodzimy w interakcje z przedmiotami) i przestrzeń poznawczą (wewnętrzna reprezentacja przestrzeni realnej w mózgu,

myślenie przestrzenne i pamięć przestrzeni).

U dzieci z m.p.dz. obserwuje się zarówno zakłócenia w orientacji w przestrzeni realnej, jak i w przestrzeni poznawczej, stąd

często występują:

zaburzenia orientacji w przestrzeni osobowej (trudności z nazywaniem części ciała, jak i ich lokalizacji);

zaburzenia w przestrzeni okołoosobowej (problemy z sięganiem po przedmiot i chwytaniem go);

zaburzenia w orientacji przestrzeni bliskiej (trudności w ocenie odległości, ocenie położenia, w poruszaniu się między

przedmiotami, w unikaniu, potrącaniu, uderzaniu), jak i zaburzenia w przestrzeni poznawczej;

dezorientacja topograficzna;

zakłócenia orientacji: w zakresie czynności konstrukcyjnych i grafomotorycznych;

słaba orientacja w zakresie rozpoznawania relacji i zależności w przestrzeni ciała i odzieży (za Z. Przyrowski,1998).

Wymienione wyżej zaburzenia mają wpływ na zachowanie dziecka w szkole (lekcje wychowania fizycznego, geografii, geometrii), również w rozumieniu

poleceń odnoszących się do orientacji w przestrzeni.

Zaburzenia w schemacie ciała.

Z. Przyrowski (1998) pisze (za J. Ayres), że „pojęcie schematu ciała odnosi się do koncepcji własnej konstrukcji anatomicznej ciała i zrozumienia,

w jaki sposób różne części organizmu wprowadzają się w ruch. Jeśli jednostka nie posiada świadomości konfiguracji ciała oraz świadomości

potencjalnego ruchu, wówczas nie jest zdolna do formułowania planu ruchu, wykonywania precyzyjnych, celowych zadań i osiągania celu”. Do

kształtowania się schematu ciała szczególnie niezbędna jest integracja informacji czuciowych, proprioceptywnych, przedsionkowych i wzrokowych na

kilku poziomach ośrodkowego systemu nerwowego. Wszystkie nieprawidłowości wynikające fizjologicznie z m.p.dz. przyczyniają się do błędnej

percepcji ciała. Należą do nich dysfunkcje rozwoju ruchowego oraz zakłócenia w przyjmowaniu sensorycznych informacji wejściowych i ich

przetwarzaniu. Wpływ na te zaburzenia ma również docieranie przykrych bodźców, wynikających z częstych hospitalizacji dzieci z m.p.dz., badań,

zabiegów i różnego rodzaju terapii, czasem wręcz bolesnych.

Nieprawidłowy schemat ciała jest przyczyną (poza zaburzeniem rozwoju percepcji) trudności w rozwoju procesu czytania, pisania, rozróżnianiu stron

prawa ‐ lewa.

Zaburzenia lateralizacji.

Lateralizacją nazywamy proces dojrzewania systemu nerwowego zmierzający w kierunku lokalizacji i specjalizacji funkcji korowych. Rezultatem tego

procesu jest dominacja jednej półkuli nad drugą w określonych funkcjach.

U dzieci z m.p.dz. na skutek m.in. wolniejszego dojrzewania ośrodka układu nerwowego i uszkodzeń mózgu proces lateralizacji jest często opóźniony

i zakłócony. Zaburzenia lateralizacji przejawiają się deficytami w zakresie obustronnej koordynacji motorycznej, przekraczaniu środkowej linii ciała

oraz nieustaloną czy skrzyżowaną lateralizacją.

Opracowanie ‐ Marzena Mieszkowicz ‐ neurologopeda

Strona główna > Zaburzenia rozwoju > Mózgowe porażenie dziecięce

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: