WESTERN

o        Western - gatunek filmu fabularnego, którego akcja rozgrywa się w okresie kolonizacji i stabilizowania się życia na terenach zachodnich stanów USA, zwanych Dzikim Zachodem. Jest charakterystyczną formą amerykańską, chociaż był uprawiany również przez twórców rodem z Europy

à „Winnetou” Karol May

à “Ostatni Mohikanin” James Fenimore Cooper

à „Wirgińczyk” Owen Wister

o        Narodziny gatunku

à „Napad na ekspres” 1903 E. Porter

·         western, którym reżyser Porter zapoczątkował tradycję scen pościgów w filmach o kowbojskich perypetiach na Dzikim Zachodzie, z pierwszą gwiazdą Broncho Billy Andersonem.

·         Sama akcja filmu jest dość prosta. Bandyci napadają na sprzedawcę na stacji kolejowej, związują go i zostawiają sami zaś wsiadają do pociągu, gdzie dokonują kolejnych bandyckich napaści, w wyniku, których ginie jeden pasażer. Tymczasem związanego sprzedawcę odkrywa mała dziewczynka, która powiadamia o tym szeryfa, który rusza w pościg za bandytami.

·         to film wyjątkowy. Uznany za jeden z najlepszych westernów wszechczasów, choć dziś już raczej zapomniany. A co jest w nim tak wyjątkowego? Odpowiedź jest prosta, film ten zaczarował ludzi swoją oryginalnością, innowacyjnością. Był to pierwszy western, jaki powstał. Ta na podstawie tego filmu powstał cały gatunek.

·         Warto wspomnieć, że następne westerny, np. "The Great Train Robbery" z 1904 były w znacznej mierze remake'ami tego filmu.

·         W Polsce znany jest on także pod alternatywnym tytułem "Napad na pociąg".

à „W starej Arizonie” 1928  R. Walsh i I. Cummings

·         Pierwszy western dźwiękowy

·         Uroczy i urodzony pod szczęśliwą gwiazdą bandyta ze starej Arizony - the Cisco Kid (Warner Baxter) bawi sie w kotka i myszkę z lokalnym szeryfem (Alphonse Ethier), próbując nakryć jego romans z lokalną pięknością (Dorothy Burgess).

·         Oscar 1929 dla najlepszego aktora dla Warnera Baxtera.

o        W latach `20 i `30 western osiągnął dojrzałość jako gatunek filmowy i stał się epicką opowieścią o zdarzeniach i ludziach Dzikiego Zachodu, a w rzeczywistości przecież nie tylko o nich.
 

o        Cechy

Western filmowy charakteryzuje się stałymi właściwościami, podstawowe to:

·         tematyka związana z wydarzeniami historycznymi na Dzikim Zachodzie w drugiej połowie XIX w. (walki z Indianami, wojna secesyjna, budowa kolei transkontynentalnej, walka z przestępczością, "gorączka złota" itp.)

·         bohaterami westernów zwykle są kowboje, bandyci i Indianie.

·         wyrazista akcja o dobitnie zarysowanym konflikcie dramatycznym (starcie sił reprezentujących wartości pozytywne z siłami zła), najczęściej powiązanym z wątkiem miłosnym

·         wypracował własną czytelną retorykę:główny bohater (kowboj, traper, szeryf, "jeździec znikąd") odznaczający się budzącymi sympatię cechami: szlachetnością, odwagą, przedsiębiorczością, wielką sprawnością fizyczną i siłą – przedstawiony na tle uschematyzowanego zespołu postaci ubocznych (śmiała dziewczyna, prawy i odważny szeryf, bywalcy małomiasteczkowego saloonu, Indianie, złowrodzy przeciwnicy, lojalni przyjaciele)

·         dynamiczna akcja ze scenami walk, ucieczek i pościgów, strzelaniny, bójki, konne pościgi

·         czarno- biały schemat westernowego świata z wyraźną granicą między „Dobrem” a „Złem”,  wyraża się to również w stroju postaci: "dobrzy" bohaterowie noszą jasne stroje, mają wierzchowce siwej maści, natomiast "źli" ubierają się na czarno i jeżdżą karoszami.

·         typowe scenerie (bezkresny obraz, małe miasteczko, stacja kolejowa) ,operowanie efektownymi plenerami Dzikiego Zachodu (rozległe prerie, skaliste wąwozy).

o        John Ford

à “Dyliżans” 1939

·         Dyliżans to jeden z najwybitniejszych westernów, klasyczny przedstawiciel swojego gatunku. Mistrzowsko scharakteryzowane postacie, doskonałe zdjęcia i muzyka, klarowność narracji oraz świetna obsada aktorska to dodatkowe atuty tego świetnego filmu.

·         Dyliżans, kursujący na trasie z Toronto do Lordsburga, wyrusza w niebezpieczną podróż, narażony na ataki zbuntowanych Indian Geronima. Jego pasażerami są zarówno ludzie godni szacunku, wśród nich Lucy, żona kapitana, decydująca się jechać mimo zaawansowanej ciąży, oraz szeryf, ale też wygnane z miasta osoby obrażające moralność - notoryczny pijak - dr Boone i dziewczyna lekkich obyczajów - Dallas. Jest tam też podejrzany szuler - Hatfield i bankier Gatewood. Po drodze dołącza ścigany przestępca Ringo Kid, będący w gruncie rzeczy uczciwym kowbojem. Ma porachunki z braćmi Plummerami, którzy zabili mu ojca i brata. Społeczne i moralne różnice dzielące podróżnych zacierają się w obliczu wspólnego niebezpieczeństwa. Indianie atakują dyliżans, lecz w ostatniej chwili przybywa z odsieczą oddział kawalerii. U celu podróży Ringo rozprawia się z Plummerem, a szeryf umożliwia mu wspólny wyjazd z miasta, wraz z Dallas...

à „Nosiła żółtą wstążkę” 1949

·         Bohater filmu, 60-letni kapitan Nathan ma za kilka dni przejść na emeryturę. Jest tym przygnębiony i rozgoryczony, bowiem najpiękniejsze lata swojego życia poświęcił swojej drugiej miłości - kawalerii, a teraz musi odjeść. Kiedy Nathan przygotowuje do inspekcji wojska, nagle zjawia się posłaniec z wiadomością o napaści Cheyennów na dyliżans.

v      Ten typ westernu odszedł w niepamięci,

à „Rio Grande” 1950

·         Wkrótce po zakończeniu Wojny Secesyjnej Unia postanawia zwrócić się przeciw Apaczom. Kirby Yorke, jeden z żołnierzy Unii, jest dowodzącym placówki przy Rio Grande, gdzie szkoli się nowych rekrutów. Jednym z nich jest jego syn, którego nie widział od ponad 15 lat. Wkrótce rozpęta się wojna z Indianami, a Kirby spróbuje uratować swoją rozbitą rodzinę ...

à ”Poszukiwacze” 1956

·         Były żołnierz konfederacji Ethan Edwards bardziej wierzy w siłę kul niż słów. Przez pięć lat szuka swej bratanicy uprowadzonej przez Komanczów. Na końcu tej drogi znajdzie coś więcej...

·         Bohater mściciel, pragnie śmierci duchowej,

·         Te same plenery, reżyserzy, ale inne postawy postaci, inne konflikty, bo inny kraj – zmiana bohater włóczęg, skazany na błądzenie wśród wiatrów,

à „Naga ostroga”  1953 A. Mann

·         Łowca nagród Howard Kemo (James Stewart) wyrusza w pościg za zabójcą, Benem Vandergroatem. Liczy, że za jego głowę dostanie dużo pieniędzy. Prosi o pomoc kompanów, Roya i Jessego. Zataja jednak przed nimi, że za pochwycenie przestępcy jest nagroda. Kiedy udaje im się dogonić zbiega, okazuje się, że towarzyszy mu kobieta (Janet Leigh). By ratować siebie i ją, Ben chce skłócić ze sobą trzech łowców. Wyjawia, więc Royowi i Jesse'owi, że Howard ich okłamał.

à „ W skałach Arizony”

·         Prosty, zwodniczy styl, beznamiętni bohaterowie, choreografia głównych ludzkich namiętności, charakter bohaterów przeważa nad akcją,

à „Zawzięci”

·         Film na miarę tragedi greckiej, reżyser wzorował się na „Idiocie” Dostojewskiego,

3