PROTOKOŁY PRÓB WYSIŁKOWYCH
Podział wysiłków fizycznych stosowanych w testach wysiłkowych
• izotoniczne (dynamiczne)
• izometryczne (statyczne)
• oporowe (kombinacja izometrycznych i izotonicznych)
ð W ocenie rezerwy sercowo-naczyniowej najczęściej stosuje się protokoły z wykorzystaniem wysiłku dynamicznego, które powinny uwzględnić fazę rozgrzewki o całej intensywności.
ð Optymalny pod względem diagnostycznym i terapeutycznym jest wysiłek trwający od 6-12 min. o stopniowo narastającym obciążeniu, podczas którego liniowo narasta zapotrzebowanie mięśnia serca na tlen do wartości maksymalnych dla danego osobnika. Protokół ten powinien zawierać odpowiedni czas odpoczynku i powrót parametrów wyjściowych po wykonanym wysiłku.
ð Jeśli protokół jest zbyt frasowany dla pacjenta test przerywa się i nie ma możliwości zaobserwowania ważnych reakcji. Jeśli protokół jest zbyt łatwy wydłużona procedura testuje wytrzymałość a nie wydatek tlenowy. Protokół powinien być zindywidualizowany i dostosowany do możliwości pacjenta (ustalenie czasu ćwiczeń i ich intensywności).
Ćwiczenia statyczne
• Polegają na generowaniu siły przy nieznacznym skracaniu mięśni i powoduje większą reakcję ciśnienia tętniczego niż ćwiczenia dynamiczne
• Pojemność minutowa zwiększa się w mniejszym stopniu (większe opory naczyniowe)
• Odnotowanie max siły pacjenta na uchwyt dynamometru
• Utrzymanie przez pacjenta 25-33% siły max przez 3-5 min z jednoczesnym monitorowaniem EKG i ciśnienia krwi
• Wzrost VO2 w mięśniu sercowym jest często niewystarczalny do zapoczątkowania reakcji niedokrwiennej
Ergometria ręczna
• Reakcja HR i RR przy pracy kończynami górnymi jest większa niż przy wykonywaniu tej samej pracy dolnymi
• U osób zdrowych VO2 max przy pracy kończynami górnymi zbliża się do 50-70% wartości uzyskiwanych przy pracy kończynami dolnymi
• Podstawę protokołów ręcznej ergometrii jest obracanie kolby rękami przy wzrastającym o 10-20 W obciążeniu w 2 lub 3 minutowych etapach
• Częstość obrotów utrzymuje się na poziomie 50 0brotów/minutę
Ergometria rowerowa
• Protokoły z użyciem ergometru rowerowego charakteryzuje się wzrastającym obciążeniem (W)
• W mechanicznych hamowanych rowerach praca jest wypadkową natężenia i dystansu, co wymaga pedałowania ze stałą prędkością 60-80 obrotów/min.
• Większość protokołów zaczyna się mocą wyjściową 10 lub 25 W/min, z następowym wzrostem zaczynamy 25W co 2-3 min.
• Młodsze osoby mogą zacząć od 50W ze wzrostem o kolejne 50W co 2 min
• Protokół typu rampa – zaczyna się 3 minutowym pedałowaniem bez obciążenia z prędkością 60 obrotów/min. Wzrost obciążenia następuje, co minutę o 5-30W (w zależności od wydolności pacjenta). Test przerywa się, gdy pacjent nie jest wstanie utrzymać prędkości większej niż 40 obrotów/min.
• VO2 max i próg tlenowy określany za pomocą ergometru rowerowego jest niższy niż na bieżni
• Umożliwia dokładną rejestrację EKG (doprowadzeń podsercowych)
Protokół ruchomej bieżni
• Powinien być dostosowany do wydolności fizycznej pacjenta oraz celu badania
• U osób zdrowych, ale także w celach diagnostycznych najczęściej stosuje się protokół Bruce’a.
• Protokoły Naughtona i Webera (1-2 minutowe etapy z przyrostem 1-MET między etapami) są bardziej odpowiednie dla pacjentów z ograniczoną tolerancją wysiłku
• Podczas wykonywania testu pacjent nie powinien przytrzymywać się poręczy, zwłaszcza z przodu. Wydolność czynnościowa może być wtedy przeszacowana nawet o 20%, a VO2 max obniżone
• VO2 max jest niezależnie od użytych protokołów, jedyną różnicą jest czas potrzebny do jego osiągnięcia
Protokół Bruce’a
• Wieloetapowy i maksymalny protokół Bruce’a na bieżni składa się z 3 minutowych etapów umożliwiających obciążenie fazy plateau przed kolejnym zwiększeniem obciążenia
• U osób starszych lub u których wydolność fizyczna jest ograniczona chorobą serca, protokół można zmodyfikować dodając 2-3 minutowe etapy rozgrzewki przy prędkości 1,7 mil/h (2,72 km/h) i 0% nachylenia oraz tę samą prędkość i 5% nachylenia.
Przeciwwskazania bezwzględne do wykonania próby wysiłkowej
• ostry zawał serca (<2dni)
• wysokie ryzyko niestabilnej dławicy
• zdekompresowana niewydolność serca
• niekontrolowane zaburzenia rytmu serca z objawami lub zaburzeniami hemodynamicznymi
• zaawansowany blok przedsionkowo-komorowy
• ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia
• ciężka objawowa stenoza aortalna
• ciężka kardiomiopatia przerostowa z zwężeniem drogi dopływu z lewej komory serca
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
• ostre choroby systemowe (zatorowość płuca, rozwarstwienie aorty)
Wskazania bezwzględne do przerwania próby wysiłkowej
• spadek kurczowego ciśnienia krwi 0 > 10 mmHg w stosunku do wyjściowego, mimio wzrastającego obciążenia, przy towarzyszących innych objawach niedokrwienia
• umiarkowana do ciężkiej dławica (stopień ¾)
• objawy neurologiczne (ataksja, zawroty głowy, stan przedomdleniowy)
• objawy hypopersfuzji (sinica, bladość)
• trudności techniczne w monitorowaniu EKG lub skurczowego ciśnienia krwi
• żądanie zakończenia próby przez pacjenta
• utrwalony częstoskurcz komorowy
• uniesienie odcinka ST (≥ 1mm) obszarze bez przebytego zawału
Wskazania względne do przerwania próby wysiłkowej
• spadek skurczowego ciśnienia krwi 0 > 10 mmHg w stosunku do wyjściowego, mimo wzrastającego obciążenia, przy braku innych objawów niedokrwienia
• zmiany odcinka ST lub zespołu QRS (nadmierne obciążenie ST lub istotna zmiana osi elektronicznej serca
• zmęczenia, zadyszka, kurcze łydek lub chromanie przestankowe
• nasilający się ból w klatce piersiowej
• reakcja hipertensyjna
Informacje niezbędne w raporcie z protokołu wysiłkowego
• dane: nazwisko, identyfikacja pacjenta, data urodzenia, wiek, płeć, masa ciała, wzrost, data badania
• wskazania do testu
• opis stanu pacjenta: profil miażdżycy, stosowane leki, nieprawidłowości spoczynkowe EKG
• wynik próby wysiłku
• powód przerwania wysiłku
• dane hemodynamiczne: spoczynkowa; szczytowa częstość skurczów serca, spoczynkowe i szczytowe ciśnienie krwi, procent osiągniętej maksymalnej częstości serca, wskaźnik max odczuwania zmęczenia (skala Borga), max obciążenie, max obciążenie wyrażone liczbą MET, całkowity czas trwania wysiłku w min.
• dowody na niedokrwienie mięśnia sercowego: czas początku i czas końca niedokrwiennych zmian odcinka ST lub dławicy, max odchylenia odcinka ST, nieprawidłowe reakcje ciśnienia krwi
• ogólny komentarz
4
dziubusek30