Serfontein Gordon - Twoje nadpobudliwe dziecko - Poradnik.rtf

Gordon Serfontein

TWOJE NADPOBUDLIWE DZIECKO

Poradnik dla rodziców

Przełożył Jacek Jankowski

Tytuł oryginału

THE HIDDEN HANDICAP

Prószyński i S-ka SA WARSZAWA 1999

Wydanie I

Konsultacja merytoryczna Krystyna Zielińska

ISBN 83-7180-539-X

Książkę niniejszą dedykuję mojej żonie Barbarze, która

pomogła mi w zrozumieniu wielu problemów związanych

z zaburzeniami koncentracji uwagi, a także moim dzieciom:

Sebastianowi, Susanne, Dorianowi, Christianowi i Arabelli,

którzy wiele mnie nauczyli.

Przedmowa

Moje zainteresowanie problemem trudności w uczeniu się wynika z wy-

konywanego przeze mnie zawodu, a moje własne bolesne doświadcze-

nia jeszcze je pogłębiły.

Rodzice noworodka nie zdają sobie sprawy, że ich dziecko kiedyś może

mieć poważne kłopoty w nauce, z prawdopodobieństwem wynoszącym

1:10. Dziecko może mieć problemy z przeliterowaniem wyrazów, czytaniem,

pisaniem, pamięcią, organizacją pracy, matematyką, koncentracją, językiem.

Co gorsza, wszystkie te problemy są zwykle związane z bardzo trudnym za-

chowaniem dziecka.

Mimo dużej obecnie wiedzy na ten temat, wielu uczniów boryka się

w szkole z bolesnymi problemami, których przyczyny nie są jeszcze znane.

Nie jest sprawiedliwe to, że niektóre dzieci muszą włożyć dwa razy więcej

pracy, aby osiągnąć przynajmniej połowę sukcesu swoich kolegów. W do-

datku do takiego dziecka przyczepia się etykietkę leniucha bez motywacji,

z którym są same kłopoty wychowawcze, i postrzega je jako osobę nie umie-

jącą żyć w społeczeństwie.

Życie rodziców takich dzieci również nie jest łatwe. Nie wiemy, co dzieje

się z naszym ukochanym dzieckiem; jesteśmy zasypywani lawiną drobia-

zgowych ćwiczeń, które musimy z nim wykonywać. Zaczynamy zajmować

się dietą, uczuleniem, zażywaniem witamin, noszeniem barwionych socze-

wek (Według jednej z teorii, wyjaśniającej przyczyny dysleksji, trudności z

czytaniem można usunąć lub przynajmniej zmniejszyć poprzez zmianę koloru liter

i ich tła. W tym celu na czas czytania zakłada się dyslektycznemu dziecku

kolorowe soczewki, zmieniające barwę widzenia, (przyp. tłum.) ), ćwiczeniami

gałek ocznych, ćwiczeniami ruchowymi i organizacją ko-

repetycji. Wszystkie te działania mogą pomóc w rozwiązaniu pewnej części

problemu, ale w pojedynkę stanowią niepełną odpowiedź. Powodują ponad-

to, że cała uwaga zostaje skupiona na dziecięcych słabościach i niepowodze-

niach. Dorośli potrafią przetrwać dzięki skrywaniu słabości i uwypuklaniu

swoich umiejętności. Nasze dzieci mają te same potrzeby i muszą umieć cie-

szyć się sukcesami, jeśli chcą być szczęśliwe i silne emocjonalnie.

Moim zdaniem, trudności w uczeniu się to problem bardzo złożony, po-

nieważ sukces w szkole w ogromnym stopniu zależy od zachowania, moty-

wacji, uczucia szczęścia, szacunku i rodzicielskiej presji. Rodzice czują się

zagubieni, potrzebują szerszego spojrzenia na dziecko i uświadomienia sobie,

jak problem dziecka wpływa na całą rodzinę. Rodzicom tym gorąco polecam

książkę doktora Serfonteina, która moim zdaniem jest lepsza od wszystkich

innych wydanych uprzednio na ten temat.

Znam Gordona od 10 lat i wciąż zdumiewa mnie jego ogromna znajomość

tematu oraz jego umiejętność rozumienia i pomagania rodzinom. Rodzice

dostrzegą, że ich dzieci zostały opisane z niezmierną dokładnością, i nie bę-

dą mieli cienia wątpliwości, że autor wykazuje zrozumienie i chęć pomocy.

Na samym końcu chciałbym podzielić się refleksją, jak wielu rodziców jest

bliskich odkrycia przyczyn swoich szkolnych niepowodzeń. Szkoła często

kojarzy się nam z poczuciem braku sukcesu, ale dzięki temu autorowi może-

my uchronić nasze dzieci przed podobnymi negatywnymi przeżyciami.

Dr Christopher Green,

ordynator Oddziału Rozwoju Dziecka,

The Children's Hospital,

Camperdown, Sydney

Spis treści

Przedmowa

Wprowadzenie

1. Co tkwi w nazwie?

2. Co to za dziecko?

* Koncentracja uwagi

* Poziom aktywności

* Popędliwość

* Koordynacja

* Pamięć krótkotrwała

* Nieustępliwość

* Inne cechy emocjonalne

* Model snu

* Apetyt

* Mowa

* Podsumowanie

3. Skąd to się bierze? - Do czego to prowadzi?

4. Zwracanie uwagi

5. Aktywność - za dużo czy za mało?

6. Impulsywność - czy to mnie dotyczy?

7. Koordynacja - chwianie się i guzdranie

8. Mowa

9. Pamięć krótkotrwała - jednym uchem wpada, drugim wypada

10. Problemy osobiste - czarne czy białe?

* Nieustępliwość

* Poszanowanie własnej godności

* Depresja

* Niedojrzałość socjalna

11. Sen i apetyt

12. Trudności w uczeniu się

13. Podstawowe umiejętności - tradycyjne trzy R

* Trudności w czytaniu (dysleksja)

* Literowanie

* Pisanie

* Zdolności matematyczne

14. Szkoła

15. Diagnoza i wykrywanie

16. Sposoby działania

Terapia behawioralna

* Nauczanie wyrównawcze - zaangażowanie rodziców

* Terapia mowy i języka

* Terapia zajęciowa

* Kontrola dietetyczna

* Leczenie farmakologiczne

* Efekty działania

* Skutki uboczne

17. Umiejętne postępowanie i inne trzy R (rutyna, regularność, repetycja)

18. Specyficzne zachowania

Zaburzenia behawioralne

* Nagłe wybuchy złości

* Agresja

* Poszanowanie własnej godności

* Impulsywność

* Zaburzenia czasu koncentracji uwagi

* Ocena farmakoterapii

19. Zaburzenia koncentracji uwagi i rodzina nuklearna

* Ojciec i matka

* Matka

* Ojciec

* Rodzeństwo

20. Chłopiec to ojciec mężczyzny

Dodatek. Wskazówki praktyczne oraz zabiegi terapeutyczne

I. Trudności ze słyszeniem

* Odbiór słuchowy i rozumienie mowy

* Rozróżnianie za pomocą słuchu

* Pamięć słuchowa

II. Trudności z widzeniem 777

* Odbiór za pomocą wzroku

* Rozróżnianie za pomocą wzroku

* Pamięć wzrokowa

III. Trudności w poruszaniu się

* Koordynacja motoryki dużej

* Koordynacja motoryki małej

* Wizerunek ciała

IV. Problemy z położeniem w przestrzeni

V. Problemy z orientacją lewo/prawo

VI. Nadpobudliwość

VII. Rozpraszanie się oraz krótki czas koncentracji uwagi

Podziękowania

Wprowadzenie

Wszyscy rodzice troszczą się o rozwój swoich dzieci i wychowują je tak,

aby gdy dorosną mogły poradzić sobie z trudnościami życia. Dzieciom,

które mają w porównaniu ze swoimi rówieśnikami nierówne szansę na star-

cie w dorosłe życie/ okazujemy nie tylko współczucie, ale i konkretną pomoc,

np. w ośrodkach rehabilitacyjnych. Innymi słowy, dzieci w widoczny sposób

upośledzone, np. niewidome, niesłyszące, cierpiące na mózgowe porażenie

dziecięce lub umysłowo upośledzone, wywołują w nas współczucie, staramy

się im ulżyć w ich ciężkim losie, by mogły radzić sobie i cieszyć się pełnią ży-

cia.

Dziecko mające trudności w uczeniu się, zdaniem wielu osób, nie ma żad-

nych problemów ani wad. Normalnie wygląda, bawi się z dziećmi z sąsiedz-

twa i nie ma kłopotów z mową, wzrokiem ani ze słuchem. W związku z tym,

większość z nas uważa, że takie dziecko nie jest wcale upośledzone i nie wy-

maga szczególnej troski. Prezentuje ono jednak tzw. ukrytą ułomność.

Mimo że słowo "ułomność" ma wydźwięk pejoratywny, użycie go w tym

wypadku wydaje się wyjątkowo trafne. Jeśli przez ułomność rozumiemy

ograniczenie prawidłowego rozwoju dziecka, to dziecko mające trudności

w uczeniu się lub cierpiące na rozwojowe zaburzenia zachowań jest w po-

...