PSYCHOFIZJOLOGIA.pdf

WPROWADZENIE

Andreassiego: Psychofizjologia zajmuje siħ pomiarami odpowiedzi fizjologicznych

organizmu zwiĢzanymi z zachowaniem, przy czym zachowanie naleŇy rozumieę w bardzo

szerokim sensie obejmujĢcym reakcje na stres, uczenie siħ, pamiħę, przetwarzanie

informacji, percepcjħ i sen.

PodobnĢ definicjħ moŇna znaleŅę interdyscyplinarnoĻę Hugdahla, ktry rozumie tħ sferħ

dociekaı jako badania sprzħŇenia miħdzy umysþem interdyscyplinarnoĻę ciaþem.

Psychofizjologia, zatem zakþada, Ňe zachowanie wpþywa na fizjologiħ organizmu i moŇe

byę rejestrowane poprzez pomiar pewnych parametrw fizjologicznych, takich jak

aktywnoĻę elektryczna miħĻni, mzgu, serca czy zmiany opornoĻci skry. NaleŇy jĢ

jednak odrŇnię od psychologii fizjologicznej, ktra to bada zachowanie czþowieka pod

wpþywem czynnikw fizjologicznych. Mimo tego tradycyjnego rozdziaþu obu dziedzin,

psychofizjologia i psychologia fizjologiczna wzajemnie siħ przenikajĢ. Ponadto ostanie lata

przyniosþy zdecydowany zwrot interdyscyplinarnoĻę podejĻciu do interdyscyplinarnych

badaı mzgu i umysþu. Tym zwrotem zdaniem prof. JaĻkowskiego jest powstanie

makrodziedziny zwanej neuronaukĢ, ktra skupia wszystkie dziedziny prbujĢce

przeniknĢę tajemnice mzgu i umysþu.

Nuronauka korzysta z takich blokw dziedzin jak:

- biologia molekularna, genetyka, genetyka behawioralna

- endokrynologia, neuroendokrynologia, neuroendokrynologia behawioralna

- immunologia, neuroimmunologia, psychoneuroimmunologia

- biochemia, farmakologia, psychofarmakologia

- fizjologia, neurofizjologia, psychofizjologia

- anatomia, neuroanatomia, neuroobrazowanie

- biologia ewolucyjna, ekologia behawioralna, psychologia porwnawcza

- antropologia, socjobiologia, psychologia ewolucyjna

- informatyka, sztuczna inteligencja, modele neuronowe

BUDOWA MìZGU

Doktryna neuronowa y Cajala

- Mzg jest zþoŇony z oddzielnych neuronw i innych komrek, ktre sĢ niezaleŇne

strukturalnie, metabolicznie oraz czynnoĻciowo.

- Informacje sĢ transmitowane z komrki do komrki przez szczeliny zwane synapsami.

KOMìRKI NERWOWE

PodstawowĢ jednostkĢ czynnoĻciowĢ ukþadu nerwowego sĢ komrki zwane neuronami.

Ocenia siħ, Ňe w ukþadzie nerwowym czþowieka jest okoþo 150 miliardw neuronw. Ich

podstawowĢ czynnoĻciĢ jest przenoszenie i przetwarzanie informacji. Oprcz neuronw w

ukþadzie nerwowym wystħpujĢ komrki glejowe. Ich liczba jest dziesiħciokrotnie wiħksza

niŇ liczba komrek nerwowych. StanowiĢ one árusztowanieÑ dla neuronw, odgrywajĢ

rolħ w oŇywianiu neuronw i usuwaniu ich produktw przemiany materii. Komrki

glejowe dokonujĢ oczyszczania ukþadu nerwowego poprzez usuwanie obumarþych

neuronw. Ponadto komrki glejowe zwane oligodendrocytami, wytwarzajĢ otoczkħ

mielinowĢ. Istnienie tej otoczki wokþ aksonw niektrych neuronw przyspiesza

transmisjħ impulsw wzdþuŇ aksonw.

Typy komrek glejowych:

Neuron skþada siħ z ciaþa komrkowego i dwojakiego rodzaju wypustek. Wypustki

przewodzĢce informacje od ciaþa komrki zwane sĢ aksonami (inaczej neurytami,

wþknami nerowowymi, wþknami osiowymi Î osiowymi chyba). DþugoĻci

aksonw mogĢ byę bardzo zrŇnicowane. NajdþuŇsze siħgajĢ 120 cm. Wypustki

przewodzĢce impulsy nerwowe w kierunku do ciaþa komrki nazywane sĢ dendrytami.

Dendryty majĢ najczħĻciej ksztaþt niezwykle rozgaþħzionych krzeww. Te dwa typy

wypustek powodujĢ, Ňe mwi siħ czħsto, iŇ neuron posiada dwa bieguny: biegun

odbiorczy, rejestrujĢcy informacje przychodzĢce od innych neuronw oraz biegun

wykonawczy, wysyþajĢcy informacje do innych neuronw.

Informacje przekazywane przez neurony majĢ formħ impulsu elektrycznego. Taki impuls

(potencjaþ czynnoĻciowy) wytwarza sama komrka nerwowa i moŇe go przekazaę

nastħpnej komrce. Dlatego mwimy, Ňe komrki nerwowe sĢ pobudliwe. Impulsy

nerwowe biegnĢ od dendrytw do ciaþa komrki. JeĻli w dostatecznie krtkim czasie do

bþony komrkowej dotrze dostatecznie wiele impulsw pobudzajĢcych, u nasady aksonu,

w miejscu zwanym wzgrkiem aksonalnym, wygenerowany zostanie impuls, ktry

przemieĻci siħ w kierunku koıca zwykle mocno rozgaþħzionego aksonu. Na kaŇdej

koıcwce znajduje siħ kolbka synaptyczna, stanowiĢca czħĻę synapsy.

PobudliwoĻę neuron zawdziħcza specjalnym wþaĻciwoĻciom swojej bþony

komrkowej. W stanie spoczynku, potencjaþ elektryczny wewnĢtrz komrki jest niŇszy niŇ

na zewnĢtrz. Mwimy, Ňe polaryzacja bþony jest ujemna. Ta rŇnica potencjaþw, zwana

potencjaþem spoczynkowym, wynika z nieznacznej przewagi jonw dodatnich po

zewnħtrznej stronie bþony i jest jednĢ z siþ utrzymujĢcych stan stacjonarny na bþonie.

PoniewaŇ þadunki dodatnie przyciĢgajĢ ujemne, ánadmiaroweÑ jony gromadzĢ siħ w

pobliŇu bþony, wytwarzajĢc bardzo silne pole elektryczne w poprzek bþony. RŇnica

potencjaþw napħdza przepþyw jonw dodatnich do wnħtrza komrki, a ujemne stara siħ

wyrzucię na zewnĢtrz. Ten ruch zamarþby jednak, gdyby nie przeciwdziaþaþy mu dwa inne

czynniki. Pierwszym jest rŇnica stħŇeı. Napħdza ona ruch jonw od wiħkszego stħŇenia

do mniejszego. PoniewaŇ np. jonw potasu jest wiħcej wewnĢtrz niŇ na zewnĢtrz, w

odniesieniu do tych jonw rŇnica stħŇeı dziaþa w przeciwnym kierunku niŇ rŇnica

potencjaþw. Inaczej jest w przypadku jonw sodu, ktrych jest wiħcej na zewnĢtrz.

Zatem zarwno rŇnica potencjaþw, jak i rŇnica stħŇeı powinna wywoþywaę ruch tych

jonw do wnħtrza komrki. Zapobiega temu szczelnoĻę bþony komrkowej: jony mogĢ

przemieszczaę przez bþonħ tylko przez specjalne otworki zwane kanaþami jonowymi: sĢ to

struktury biaþkowe, ktre otwierajĢ siħ lub zamykajĢ w zaleŇnoĻci od natħŇenia pola

elektrycznego panujĢcego w bþonie. Kanaþy, ktrymi mogĢ przemieszczaę siħ jony sodu

sĢ zamkniħte w stanie spoczynku. Okazuje siħ jednak, Ňe bþona nie jest zupeþnie szczelna

i niewielki ruch jonw sodu jest moŇliwy. Aby zatem utrzymaę odpowiedniĢ rŇnicħ

stħŇeı, jony sodu sĢ wypompowywane przez tzw. pompħ sodowĢ, tak jak wypompowuje

siħ wodħ z nieszczelnej þodzi.

Pobudzenie bþony wynika z zaburzenia pola elektrycznego w bþonie. Pod wpþywem takiego

zaburzenia dochodzi do otwarcia kanaþw sodowych i gwaþtownego napþywu jonw sodu

do wnħtrza komrki. W konsekwencji nastħpuje nagþa zmiana potencjaþu na bþonie: teraz

wnħtrze komrki uzyskuje nadwyŇkħ jonw dodatnich i potencjaþ dodatni, czyli bþona jest

spolaryzowana dodatnio, albo jest zdepolaryzowana (nie ma rŇnicy potencjaþw miħdzy

obiema stronami bþony). WþaĻnie to zaburzenie nazywamy potencjaþem czynnoĻciowym.

Trwa on bardzo krtko, zaledwie kilka milisekund. AktywnoĻę pompy sodowej oraz wzrost

przepuszczalnoĻci kanaþw potasowych doprowadza ostatecznie do przywrcenia

warunkw wyjĻciowych. Zanim to nastĢpi, bþona komrkowa neuronu jest caþkowicie

niewraŇliwa na jakiekolwiek impulsy. Stan ten nazywamy okresem refrakcji

bezwzglħdnej. Po nim nastħpuje okres refrakcji wzglħdnej: pobudliwoĻę bþony jest

niska, mogĢ ja pobudzię tylko wyjĢtkowo silne bodŅce. Potem wraca normalna

pobudliwoĻę bþony. Potencjaþ czynnoĻciowy moŇe przesuwaę siħ wzdþuŇ aksonu, poniewaŇ

zmiana polaryzacji bþony w jednym miejscu zakþca jej pole elektryczne w nastħpnym,

dotĢd niepobudzonym.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: