Polska kultura ludowa.doc

Polska kultura ludowa: tradycje i zwyczaje, pieśni i tańce ludu polskiego.

W zamyśle reformatorów polskiego szkolnictwa było połączenie plastyki i muzyki, czyli stworzenie jednego przedmiotu „sztuka”. Wielu nauczycieli kończyło studia podyplomowe o takiej samej nazwie. Po kilku latach wycofano się z tego pomysłu i nadal funkcjonuje pojęcie: nauczyciel plastyki i nauczyciel muzyki. Doświadczenie i zdobytą wiedzę można wykorzystać konstruując wspólnie z nauczycielem muzyki i plastyki scenariusze lekcji skorelowanych . „Polska kultura ludowa: tradycje i zwyczaje, pieśni i tańce ludu polskiego”- jest to konspekt lekcji, na której uczniowie poznają tradycyjne tańce i pieśni polskie, następnie wykonują pracę plastyczna ilustrującą tradycje ludowe, oraz tworzą z nich puzzle i przekazują jako środek dydaktyczny do młodszych klas. Lekcja ta trwa 2 godziny i prowadzona jest przez nas naprzemiennie Konstruowanie wspólnych scenariuszy lekcji jest wzbogacaniem warsztatu pracy nauczyciela poprzez szukanie nowych rozwiązań i metod. Dla uczniów takie lekcje prowadzone przez dwie nauczycielki są świetną innowacją i odskocznią od codzienności.

Scenariusz lekcji ( Plastyka ,muzyka) Temat: Polska kultura ludowa: tradycje i zwyczaje, pieśni i tańce ludu polskiego. Czas trwania : 2 godziny lekcyjne Klasa IV Cel główny: Poznanie podstawowego zasobu pojęć i tematów w obrębie sztuki ludowej; kształcenie znaczenia i poczucia dziedzictwa kulturowego. Cele operacyjne: Uczeń zna terminy: tradycja, zwyczaj ludowy, muzyka ludowa, taniec narodowy, regionalny, nazwisko Chopina i Moniuszki. Uczeń rozumie pojęcia : tradycja, obrzędy, zwyczaje ludowe, folklor, wartość dziedzictwa kulturowego Uczeń umie:

·         Wymienić tradycje i zwyczaje ludowe

·         Wskazać symbole związane z obrzędami ludowymi

·         Zaprojektować i wykonać kompozycję na płaszczyźnie

·         Wymienić instrumenty ludowe

·         Wymienić tańce narodowe

·         Rozwijać potrzebę kontaktu z dziełami muzycznymi

Metody: pogadanka, działania praktyczne, analityczno- operacyjna Formy pracy: praca indywidualna ( 1 lekcja)i zbiorowa (2 lekcja) Przybory: kartka A-4 bloku technicznego, kredki, nożyczki, koperta Środki dydaktyczne: przeźrocza ‘ Sztuka ludowa”, kaseta video z tańcami ludowymi, kaseta magnetofonowa z nagraniem Mazurka a- moll op.68 nr 2 F. Chopina i Mazur z opery „ Straszny Dwór” S. Moniuszki Przebieg lekcji 1 Część wstępna:

1.       Przygotowanie przez uczniów stanowisk pracy, odpowiednich materiałów i przyborów.

2.       Wprowadzenie do tematu – omówienie pojęcia „tradycja”

3.       Przedstawienie uczniom przeźroczy przedstawiających tradycje ludowe.

4.       Swobodna rozmowa na temat symboli kojarzących się uczniom z danym obrzędem.

Część główna:

1.       Podanie zadania plastycznego, wyjaśnienie sposobu wykonania

2.       Praca twórcza uczniów –malowanie dowolnego symbolu związanego z wybranym przez ucznia zwyczajem ludowym

3.       Korekta nauczyciela – pomoc słowna uczniom z kłopotami w wykonaniu zadania

Część końcowa:

1.       Prezentacja wykonanych prac

2.       Wspólna analiza i ocena przedstawionych symboli

3.       Propozycja nauczyciela dla chętnych uczniów, aby z pracy plastycznej wykonać puzzle i przekazać jako pomoc dydaktyczną dla klas młodszych

4.       Czynności porządkowe

Przebieg lekcji 2 Część wstępna: Nawiązanie do tematu lekcji poprzedniej – przypomnienie tradycji, obrzędów, zwyczajów ludowych Część główna:

1.       Zapoznanie uczniów z pojęciem folkloru

2.       Zaprezentowanie nagrań magnetofonowych z muzyką ludową wykonana prze kapele ludowe różnych regionów

3.       Rozmowa na temat wysłuchanych utworów, próba rozpoznania występujących instrumentów

4.       Pogadanka na temat tańców ludowych

5.       Prezentacja filmu przedstawiającego ludowe tańce narodowe- mazura i poloneza

6.       Rozmowa na temat filmu

7.       Zapoznanie z utworami Chopina i Moniuszki

Część końcowa:

1.       Rekapitulacja lekcji

2.       Notatka do zeszytu

3.       Ocena najaktywniejszych uczniów

Temat: Polska twórczość ludowa. Utrwalenie pieśni "Szła dzieweczka", "Za górami, za lasami". Folklorystyczna mapa Polski.

Treści programowe:

-słuchanie muzyki

-śpiew

-źródła wiedzy i informacji o muzyce

-wiedza niezbędna do rozumienia muzyki

-polska muzyka ludowa

-komunikacja pozawerbalna - muzyka jako język

Cele lekcji:

a) Wiadomości - uczeń:

- zna pojęcia: folklor, etnograf,

- zna cechy i charakter polskich tańców ludowych

b) Umiejętności - uczeń:

-wymienia folklorystyczne regiony Polski

-przedstawia postać Oskara Kolberga

-rozpoznaje polskie tańce narodowe (krakowiak, polonez, mazur) wśród przykładów literatury muzycznej

-opanował słowa i melodię pieśni: "Szła dzieweczka", "Za górami, za lasami"

-samodzielnie szuka informacji i wiadomości o folklorze

c) Postawy - uczeń:

-jest zainteresowany polską kulturą ludową

-współpracuje w grupie

Metody:

- dyskusja

-praca z tekstem

-analityczne słuchanie muzyki

-śpiew

-konkurs muzyczny

Formy pracy:

-indywidualna

- zbiorowa

Środki dydaktyczne:

-odtwarzacz CD

-nagrania: utwory ludowe (mazur, krakowiak, polonez)

-rekwizyty:

- stroje ludowe (śląski, krakowski, góralski)

- rękodzieła ludowe

- literatura ludowa (bajki, legendy, podania, przysłowia)

- mapa geograficzna Polski

-instrument (akordeon)

-rebusy, krzyżówki muzyczne, karty z zapisanymi hasłami

-karta pracy

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzająca

1.       Czynności organizacyjne: powitanie, sprawdzenie obecności.
 

2.       Wspólne rozwiązanie krzyżówki, odczytanie hasła, które stanowi temat lekcji. Zapis tematu lekcji na tablicy.

Faza realizacyjna

1.       Uczniowie wyjaśniają termin muzyczny folklor. Dokonują przeglądu rekwizytów i podanych przez nauczyciela kart z hasłami, twórczości ludowej. Dzielą je na grupy tematyczne, budują zbiory np.:

Nauczyciel komentuje i ocenia pracę uczniów.

2.       Uczniowie samodzielnie rozwiązują rebusy muzyczne.

-wyjaśniają znaczenie hasła etnograf

-przedstawiają postać najsłynniejszego polskiego etnografa Oskara Kolberga

3.       Następnie nauczyciel z uczniami korzystając z geograficznej mapy Polski omawia regiony folklorystyczne (Podhale, Śląsk, Małopolska, Mazowsze, Kaszuby)
Wskazuje na: -ukształtowanie terenu, -zajęcia mieszkańców danego terenu, -odmienna kultura (gwarę, stój, muzykę, taniec, zwyczaje)

4.       Uczniowie śpiewają poznane na poprzednich lekcjach pieśni ludowe "Szła dzieweczka", "Za górami, za lasami". Wyjaśniają ich pochodzenie.

5.       Nauczyciel zapisuje na tablicy schematy rytmiczne: poloneza, krakowiaka, mazura, oberka i kujawiaka. Uczniowie analizują metrum, wartości rytmiczne, akcenty. Wspólnie z nauczycielem wystukują rytm i podają nazwy tych tańców ludowych 

6.       Następnie nauczyciel przeprowadza konkurs muzyczny. Uczniowie wysłuchują 3 fragmentów utworów muzycznych i odgadują, który z utworów jest: polonezem, mazurem i krakowiakiem. Zwycięzca uzasadnia swój wybór.

Faza podsumowująca

1.       Nauczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania. 3. Konspekty i scenariusze lekcji

3.7. Program wycieczek międzyprzedmiotowych jako element edukacji regionalnej zawartej w programie wychowawcy klasowego

Klasy IV-VI

Cele poznawcze:
- łšczenie wiedzy zdobytej na lekcjach z praktykš,
- ukierunkowanie wycieczek na pogłębienie zdobytej wiedzy,
- samosprawdzenie się uczniów w zakresie zdobytej wiedzy (np. rozpoznawanie elementów przyrody),
- rozwijanie zdolno�ci obserwacji zjawisk,
- poznawanie sposobów aktywnego wypoczynku na �wieżym powietrzu.

Cele wychowawcze:
- kształtowanie osobowo�ci i pozytywnych cech charakteru,
- kształtowanie postaw:
    - okre�lonego stylu życia i samodyscypliny,
    - przywišzania do kraju i jego dziedzictwa kulturowego,
    - współdziałania w grupie,
- zaspokajanie potrzeb kulturalnych,
- wyrabianie wrażliwo�ci i poczucia piękna.

Zadania dla zespołu klasowego:
- organizacja i udział w wędrówkach po swoim mie�cie i okolicy,
- organizacja i udział w wycieczkach regionalnych,
- zbieranie pamištek i okazów w czasie wycieczek (wraz z folderami i przewodnikami),
- pogłębianie wiadomo�ci historycznych (zapoznanie z przeszło�ciš i zabytkami poznawanych miejsc),
- poznanie regionu pod względem geograficznym i etnograficznym
- pogłębienie wiadomo�ci z zakresu ochrony przyrody:
a) poznanie parków i rezerwatów ro�lin i zwierzšt,
b) poznanie zagrożeń �rodowiska przyrodniczego,
- prowadzenie kroniki klasowej (opisy tras, odwiedzanych miejsc + zdjęcia),
- tworzenie własnych przewodników czy folderów (albumów) czy też plansz,
- udział w konkursach wiedzy o swoim mie�cie i regionie,
- udział w pracach kół: turystycznego, przyrodniczego itp.

Program będzie łšczył jednocze�nie tre�ci zawarte w �cieżkach edukacyjnych kładšc największy nacisk na edukację regionalnš. Już sam tytuł programu mówi, że cały wysiłek wychowawcy będzie oscylował wokół wycieczki. To ona zawiera w sobie niewyczerpane możliwo�ci oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych na dzieci w kierunku przygotowania ich do pełnienia obowišzków społecznych, państwowych, obywatelskich i zawodowych.
Wycieczka nie tylko umożliwia obserwację tego, co nas otacza, ale wyzwala rado�ć i aktywno�ć poznawczš uczniów, budzi zainteresowania, wprowadza ożywienie do pracy szkolnej. Wycieczka pozwala rozwijać w uczniu aktywno�ć intelektualnš, sferę uczuciowo-emocjonalnš. Umożliwia poznawanie �wiata w sposób bezpo�redni, wielozmysłowy. Ważny też pozostaje fakt, iż wycieczkę można czasem łšczyć z zabawš, grš terenowš, pożytecznš pracš dla �rodowiska.
Podczas wycieczek zwracamy uwagę uczniów na kulturalne zachowanie się, kształtujemy uprzejmo�ć, uczymy celowych działań i form grzeczno�ciowych przy załatwianiu różnych codziennych spraw (np. w sklepie, autobusie, zakładzie usługowym).

Celami wycieczek sš:
- poszerzanie wiedzy zdobywanej w czasie zajęć lekcyjnych,
- rozwijanie aktywno�ci poznawczej,
- poznawanie kraju ojczystego i pogłębianie z nim więzi uczuciowych
- rozbudzanie zainteresowania tradycjš narodowš, zdobyczami kulturowymi,
- kształtowanie zasad dyscypliny i współżycia w zespole,
- upowszechnianie form aktywnego wypoczynku,
- wyrabianie sprawno�ci fizycznej

Wycieczka, niejednokrotnie bardziej niż typowa lekcja ,,w ławce" daje uczniowi wiele korzy�ci:
- ułatwia mu poznanie najbliższej okolicy i rozbudza zainteresowanie życiem własnego �rodowiska
- pozwala osišgnšć lepsze wyniki nauczania, uczeń jest aktywniejszy po wycieczce,
- z mniejszš obawš podejmuje dyskusję,
- wywołuje większe zainteresowanie przedmiotem,
- jest dla niego ciekawš i przystępnš formš zdobywania wiedzy,
- pozwala zdobywać wiedzę za pomocš wielu zmysłów, co czyni jš trwalszš i bogatszš.
- uczy wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce,
- uczy pokonywania trudno�ci, podejmowania wysiłku i aktywno�ci,
- uczy pracy zespołowej i ponoszenia współodpowiedzialno�ci za wyniki pracy w zespole.

Jednym z najważniejszych zadań szkoły, jakie ma ona do spełnienia wobec społeczeństwa, jest wyposażenie dziecka w umiejętno�ć zdobywania wiedzy o kraju, �wiecie, ludziach, zjawiskach, powišzaniach między nimi itp. Dlatego też poznawanie �wiata i otaczajšcej rzeczywisto�ci powinni�my zaczšć od poznawania własnego regionu i jego dziedzictwa kulturowego. Zdobywanie wiedzy z tego obszaru nie może być tylko i wyłšcznie słownym przekazem, ale musi w sposób atrakcyjny zachęcić ucznia do poznawania miejsca, w którym mieszka, regionu w którym żyje, ludzi, którzy go otaczajš.
Program ten jest wynikiem analizy pracy szkoły, dotyczy poziomu wiedzy uczniów o swoim mie�cie i jego okolicach oraz spadku motywacji do nauki w�ród dzieci.
Uznali�my, że jednš z form organizacyjnych procesu dydaktyczno-wychowawczego, która powinna przyczynić się do zwiększenia motywacji i chęci do nauki, a jednocze�nie przyczynić się do lepszego poznania miasta i regionu oraz jego dziedzictwa kulturowego, jest wycieczka szkolna, będšca podstawowš formš działalno�ci krajoznawczo-turystycznej. Przed szczególnie ważnym zadaniem stojš uczniowie klas młodszych, którzy już od pierwszych dni nauki szkolnej powinni być dobrze wyposażeni w wiedzę, którš zdobywać mogš poza ławkš szkolnš. Wszystkie operacje my�lowe, których uczeń musi dokonać w oderwaniu od konkretów, wyłšcznie na podstawie przekazu słownego, sprawiajš mu duże trudno�ci. A zatem głównym �ródłem wiedzy i podstawš jej przetwarzania powinna i musi być obserwacja zjawisk przyrodniczych i faktów społecznych, organizowana przez nauczyciela w czasie wycieczki.
Opracowany program zgodny będzie w my�l art. 22 ust.2 pkt 12 Ustawy o Systemie O�wiaty z zarzšdzeniem nr 18 Ministra Edukacji Narodowej z dn. 29.IX.1997 r. dotyczšcym zasad i warunków organizowania przez szkoły i placówki publiczne krajoznawstwa i turystyki. W my�l tego zarzšdzenia omawiana działalno�ć może być organizowana w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, a służyć ona powinna w szczególno�ci:

- poznawaniu kraju, jego �rodowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii;
- poszerzaniu wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego;
- wspomaganiu rodziny i szkoły w procesie wychowania;
- upowszechnianiu w�ród dzieci i młodzieży potrzeby ochrony �rodowiska naturalnego oraz umiejętno�ci;
- korzystania z zasobów naturalnych,
- podnoszeniu kondycji zdrowotnej oraz sprawno�ci fizycznej;
- poprawie stanu zdrowia dzieci i młodzieży pochodzšcych z terenów zagrożonych ekologicznie;
- upowszechnianiu form aktywnego wypoczynku;
- przeciwdziałaniu patologii społecznej,
- wyrabianiu wrażliwo�ci na otaczajšcy �wiat, jego przyrodę, piękno krajobrazu, ludzi.

Wiedzę, którš uczeń zdobędzie podczas wycieczki i będzie mógł wykorzystać na wielu lekcjach do analizy, wyja�niania, przetwarzania (nie tylko języka polskiego, historii czy biologii).

Ewaluacja programu

Nauczyciel, który zdecyduje się pracować wukorzystuje prezentowany program, powinien po zakończeniu roku szkolnego przeprowadzić jego ewaluację, tzn. zespół działań, których głównym celem powinno być znalezienie odpowiedzi na pytanie czy program, a co najważniejsze jego realizacja, odpowiada potrzebom, zainteresowaniom oraz oczekiwaniom uczniów. Czy sprzyja też pogłębianiu ich wiedzy, rozwijaniu umiejętno�ci oraz czy prowadzi do kształtowania wła�ciwych pożšdanych postaw, poglšdów i zachowań.
Dokonujšc cało�ciowej ewaluacji programu należy stwierdzić i jasno okre�lić, czy zamierzone i wskazane przez autora oraz nauczycieli cele były możliwe do zrealizowania i osišgnięcia.

Aby dokonać ewaluacji programu należy poddać obserwacji i ocenie:
- bieżšce, semestralne i roczne osišgnięcia uczniów,
- ich postawy wobec realizowanych tre�ci z zakresu kształcenia i wychowania,
- integrację �cieżek międzyprzedmiotowych jak i edukacyjnych,

Przez cały czas realizacji programu możemy �ledzić np. oceny z zachowania czy przyrody i porównywać je z klasami równoległymi. Można również dokonać analizy, czy podjęte działania ukierunkowane na tworzenie pewnych modeli zachowań na wycieczkach czy innych imprezach turystycznych sš przenoszone do szkoły, na zajęcia lekcyjne.
Wynikiem cało�ci działań będš informacje dotyczšce warto�ci metodycznych, dydaktycznych i wychowawczych programu, które pozwolš na skutecznš jego modyfikację. Ważnym elementem mogš być także informacje uzyskane bezpo�rednio od uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczšce jako�ci, przydatno�ci programu oraz trudno�ci wynikajšcych przy jego realizacji.

 

Niniejsza strona zawiera scenariusze przeprowadzonych lekcji sztuki. Dotyczą one głównie lekcji, na których łączone są różne jej (sztuki) dziedziny. Będzie tu także można znaleźć scenariusze imprez okolicznościowych organizowanych na terenie klasy i szkoły. Moją intencją jest (jak zaznaczyłam na początku) by strona ta stała się podstawą do dyskusji merytorycznych. Dzięki tym dyskusjom mam nadzieję rozwijać ją także w kierunkach zainteresowań innych uczestników.

Prezentację rozpoczyna scenariusz lekcji „tradycje ludowe” przeprowadzonej wraz z artystą ludowym. Podczas spotkania uczniowie zdobywali wiedzę dotyczącą tradycji ludowych regionu śląskiego. Stąd bowiem dzieci się wywodzą i chciałabym, aby tę kulturę dobrze poznały i pielęgnowały w swoich rodzinach. Scenariusz dotyczył uczniów klasy IV.

Inną lekcją, którą przeprowadziłam przed klasą czwartą była lekcja dotycząca grupy instrumentów perkusyjnych – idiofonów. Na lekcji tej omówiłam dzieciom budowę tych instrumentów i zapoznałam ze sposobami wydobywania dźwięków. Zaproponowałam także zabawę w naśladowanie poznanymi instrumentami dźwięków dochodzących z otoczenia.

Kiedy nadchodzi wiosna, dzieci w klasie zainteresowane są przede wszystkim tym, co widać za oknem. Dlatego też następny konspekt oparty jest właśnie na obserwacjach wiosny. Podczas tej lekcji próbowałam wywołać u dzieci skojarzenia podobne tym, które inspirowały wielu autorów tworzących swe dzieła pod wpływem natchnienia wiosennego.

Jeśli spodziewałeś się znaleźć tu inne tematy, bądź przejrzałeś już tą stronę, zapraszam do powrotu na ...