Dendrochronologia - naukowa metoda datowania zjawisk przyrodniczych, zabytków i znalezisk archeologicznych zawierających drewno. Polega na analizie wzoru przyrostów rocznych (słojów) drzew i pozwala określić wiek z próbek drewna z dokładnością przynajmniej do roku, a czasem nawet co do sezonu. Metoda została opracowana w latach 20. XX wieku przez amerykańskiego astronoma A. E. Douglassa.
Szerokość pierścieni uzależniona jest od warunków pogodowych. Duże przyrosty obserwuje się w latach korzystnych, np. o wysokiej, średniej temperaturze okresu wegetacyjnego, małe - w latach niekorzystnych. 1 przyrost to okres od wiosny do jesieni. Zebrane z wielu lat i wielu drzew próbki z danego regionu wykazują wspólny schemat układu słojów. Poprzez zestawianie ze sobą kolejnych, coraz starszych próbek, tworzone są skale dendrochronologiczne dla poszczególnych gatunków drzew i regionów geograficznych. Punktem wyjścia są drzewa nadal rosnące, z których pobiera się próbki (szczególne znaczenie mają drzewa długowieczne, takie jak sekwoja i sosna długowieczna w Ameryce oraz dąb w Europie), następnie belki konstrukcyjne z budynków o znanej dacie wzniesienia, np. z kościołów średniowiecznych, itd., aż do próbek drewna archeologicznego. Dendrochronolodzy opracowali ciągłe skale dendrochronologiczne sięgające nawet blisko 10,5 tys. lat wstecz (dęby z południowych Niemiec). Słoje dają nam pewną skewencję, którą trzeba przyrównać do krzywej dendrochronologicznej.
Datowanie radiowęglowe - metoda badania wieku przedmiotów oparta na pomiarze proporcji między promieniotwórczym izotopem węgla 14-C a izotopami nie trującymi, trwałymi 12-C i 13-C. Metodę 14-C opracował W.F. Libby, za którą w 1960 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
W górnych warstwach atmosfery pod wpływem promieniowania kosmicznego powstaje izotop 14C. Wiąże sią z tlenem tworząc dwutlenek węgla (CO2). Rozchodzi się promieniowanie, które przedostaje się do danego materiału (np. do rośliny). Obieg trwa tak długa dopóki żyje roślina. Kiedy obumiera pochłanianie 14C nie zachodzi i następuje rozpad izotopu, który ma tzw. okres półtrwania. Następuje wymiana węgla otoczeniem. Z biegiem lat tego izotopu w roślinie jest coraz mniej.
Po 10 latach - 98,88 %
Po 100 latach - 98,80 %
Po 5000 latach - 54,67 %
Po 50000 latach - 0,24 %
Rodzaje drewna stosowanego jako podobrazie w (Europa, XIV–XVIII w.)
Niderlandy – dąb; rzadziej – orzech, lipa, sosna, jodła
Niemcy – dąb; rzadziej – buk
Norwegia – sosna, dąb
Francja – północ: dąb, topola, lipa
południe: orzech, sosna, świerk, dąb
Włochy – topola; rzadziej – lipa, wierzba, dąb, sosna
Hiszpania – sosna, topola
Polska – dąb, lipa
Rosja (głównie w malarstwie ikonowym) – lipa, dąb, brzoza, olcha
Giorgio Vasari – dąb
Leonardo da Vinci – cyprys, grusza, orzech
Cennino Cennini – topola, lipa, wierzba
Jak należy wycianać drewno na podobrazie
- Cięcie promieniowe (cięte wzdłuż promieni deski)
- Cięcie styczne (cięte w poprzek pnia deski)
- Cięcie poprzeczne (cięcie do rdzenia lub zakończenie cięcia przy rdzeniu)
Najlepszym sposobem jest cięcie promieniowe. Jednak ważne jest, aby deska była cięta przy rdzeniu, ale sama w sobie go nie zawierała.
historyofart11