F. NIETZSCHE TAKO RZECZE ZARATUSTRA.pdf

Bez tytułu 1

Strona 1 z 44

DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

do końca staroŜytności │ średniowiecze i odrodzenie │ barok i oświecenie │ 1815-1914 │ 1914-1989

jak i z czego studiować filozofię │ moje wykłady │ Wittgenstein │ filozofowie i socjologowie nauki

Fryderyk Nietzsche

TAKO RZECZE ZARATUSTRA

KSIĄśKA DLA WSZYSTKICH I DLA NIKOGO

PrzełoŜył Wacław Berent. Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa 1905

Wybór mów Zaratustry według

The Nietzsche Reader , by Keith Ansell-Pearson and Duncan Large, Basil Blackwell 2006.

Łącznie ok. 20% tekstu.

Uwspółcześniłem pisownię i wymieniłem niektóre zbyt juŜ archaiczne słowa (np. w miejsce "znijście" dając

"zejście", ale zostawiając "zaranek" czy wyrazy w rodzaju "cóŜeście"). W kilku miejscach te decyzje

podejmowałem kierując się nowym przekładem: To rzekł Zaratustra , przełoŜyli Sława Lisiecka i Zdzisław

Jaskuła, PIW 1999. W.S.

PRZEDMOWA ZARATUSTRY

MOWY ZARATUSTRY

CZĘŚĆ PIERWSZA

O trzech przemianach

O wzgardzicielach ciała

O tysi ą cu i jednym celu

O cnocie darz ą cej

CZĘŚĆ DRUGA

O przezwyci ęŜ eniu samego siebie

O niepokalanym poznaniu

O wyzwoleniu

CZĘŚĆ TRZECIA

O widmie i zagadce

O duchu ci ęŜ ko ś ci

Powracający do zdrowia

CZĘŚĆ CZWARTA I OSTATNIA

Pie śń pijana

Znak

Przedmowa Zaratustry

Gdy Zaratustra trzydziestu lat doŜył, opuścił kraj swój i jezioro ojczyste i poszedł w góry.

Tu radował się duchowi swemu i samotności swej, a dziesięć lat tak Ŝyjąc, nie umęczył

się nimi. Wreszcie przemieniło się serce jego, - i pewnego zaranku wstawszy wraz z

jutrznią, wystąpił przed słońce i tak rzekł do niego:

- Światłości ty olbrzymia! czymŜe by było twe szczęście, gdybyś nie miała tych, komu

jaśniejesz?

Dziesięć lat wchodziłaś tu do mej jaskini; znuŜyłbyś się i jaśnieniem swym i drogą swą

beze mnie, bez mego orła i bez węŜa mego.

Lecz my oto oczekiwaliśmy ciebie kaŜdego zaranku, i biorąc nadmiar światła twego,

błogosławiliśmy cię za to.

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 2 z 44

Spojrzyj! Jam jest umęczony mą mądrością, jako pszczoła, co za wiele miodu zebrała;

poŜądam rąk, które by się po nią wyciągnęły.

Pragnąłbym rozdarowywać i obdzielać, aŜ póki mądrych pośród ludzi nie uraduje

ponownie własne szaleństwo, a ubogich własne bogactwo.

Lecz na to w głębię zejść muszę, jako ty co wieczór czynisz, gdy poza morze zstępujesz,

aby i podziemnym światom swej udzielić jasności, - światło ty przehojne!

Oto muszę, jako ty, zajść , wedle ludzkiego nazwania, zejść ku tym, których wola ma

poŜąda.

PobłogosławŜe ty mnie, wejrzenie spokojne, co nawet na nadmiar szczęścia bez zawiści

patrzeć moŜesz!

Błogosław kielich przepełniony, aby złotymi rozpłynął się strugi i twej świetności odblask

wszędzie poroznosił.

Spojrzyj! kielich ten chce znowu być opróŜnion, i Zaratustra chce znów być człowiekiem.

- Tak się poczęło zejście Zaratustry.

Zaratustra zstępował samotny z gór, nie spotykając po drodze nikogo. Gdy jednak w las

się zanurzył, stanął nagle przed nim starzec, co opuścił chatę swą świętą, aby korzonków

szukać po lesie. I rzekł starzec do Zaratustry tymi słowy:

- Nie jest mi obcy ten wędrowiec; przed laty przechodził on tędy. Zaratustrą zwie się;

jednakŜe przeobraził się on.

Wonczas niosłeś swój popiół w góry; chcesz Ŝe dzisiaj swój ogień nieść w doliny? Nie

obawiasz się kary podpalacza?

O tak, poznaję Zaratustrę! Czyste jest jego oko, a wokół ust jego nie czai się wstręt. CzyŜ

nie stąpa on jak tancerz?

PrzeobraŜony jest Zaratustra, dziecięciem stał się Zaratustra, ocknięty jest Zaratustra. I

czegóŜ ty chcesz pośród śpiących?

śyłeś w samotności, jako w morzu, i morze niosło ciebie. Biada, chcesz Ŝe teraz na ląd

stąpić? Biada, chcesz Ŝe znowu o własnych siłach wlec swe ciało?

Zaratustra oparł: - Kocham ludzi.

- CzemuŜ, rzekł starzec, usunąłem się i ja niegdyś w lasy i głusz samotną? CzyŜ nie

dlatego, Ŝem ludzi nazbyt ukochał?

Teraz miłuję Boga, nie kocham ludzi. Człowiek jest rzeczą zbyt niedoskonałą. Miłość ku

ludziom zabiłaby mnie.

Zaratustra odparł: - CóŜem ja o miłości mówił! Niosę ludziom dar.

- Nie dawaj im nic, rzekł święty. Raczej ujmij im nieco i dźwigaj z nimi społem. Tym

najbardziej im wygodzisz: obyś sobie jeno tym dogodził!

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 3 z 44

A jeśli chcesz ich koniecznie obdarzać, nie dawaj więcej nad jałmuŜnę i kaŜ im jeszcze

Ŝebrać o nią!

- Nie, odparł Zaratustra, nie daję jałmuŜny. Nie jestem na to dosyć ubogi.

Święty zaśmiał się z Zaratustry i rzekł w te słowa: - Bacz więc, aby przyjęto twe skarby!

Nieufni są oni względem samotników i nie wierzą, byśmy przychodzili, by obdarzać.

Kroki nasze dźwięczą im nazbyt samotnie po pustych ulicach. A gdy po nocy w swoich

łoŜach, na długo przed wschodem słońca czyjeś kroki zasłyszą, pytają wówczas: dokąd

zmierza ten złodziej?

Nie chodź do ludzi, pozostań w lesie! Udaj się raczej do zwierząt! Czemu nie chcesz być

jako ja. - niedźwiedziem poród niedźwiedzi, ptakiem pośród ptaków?

- I cóŜ robi święty w lesie? - zapytał Zaratustra.

Święty odparł: - Pieśni składam i śpiewam je, a gdy pieśni składam śmieję się i płaczę, i

pomrukuję z cicha: tak Boga chwalę.

Śpiewem, płaczem, śmiechem i pomrukiem chwalę Boga, który jest moim Bogiem. Lecz

cóŜ to niesiesz ty nam w darze?

Gdy Zaratustra te słowa usłyszał, pokłonił się świętemu i rzekł: "CzymŜe was mógłbym ja

obdarzyć? Pozwólcie mi jednak odejść czym prędzej, abym wam czego nie odebrał!" - I

tak oto rozstali się ze sobą starzec i mąŜ, śmiejąc się jako dwa Ŝaki.

Gdy Zaratustra sam pozostał, rzekł do swego serca: - CzyŜby to było moŜliwe! Wszak ten

święty starzec nic jeszcze w swym lesie nie słyszał o tym, Ŝe Bóg juŜ umarł ! -

Gdy Zaratustra zaszedł do najbliŜszego miasta, co u skraju lasów leŜało, znalazł tam

wiele ludu, zgromadzonego na rynku, gdyŜ było obwieszczone, iŜ linoskoczek da

widowisko. I Zaratustra tak rzekł do ludu:

- Ja was uczę nadczłowieka . Człowiek jest czymś, co pokonanym być powinno. CóŜeście

uczynili, aby go pokonać?

Wszystkie istoty stworzyły coś ponad siebie; chcecieŜ być odpływem tej wielkiej fali i

raczej do zwierzęcia powrócić, niźli człowieka pokonać?

CzymŜe jest małpa dla człowieka? Pośmiewiskiem i sromem bolesnym. I tymŜe powinien

być człowiek dla nadczłowieka: pośmiewiskiem i wstydem bolesnym.

Przebyliście drogę od robaka do człowieka, i wiele jest w was jeszcze robaka. Byliście

niegdyś małpami i dziś jest jeszcze człowiek bardziej małpą, niźli jakakolwiek małpa.

Kto zaś jest pośród was najmędrszym, ten jest dwurodkiem i mieszańcem rośliny i

upiora. MówięŜ ja wam, byście się upiorami lub roślinami stali?

Patrzcie, ja wam wskazuję nadczłowieka!

Nadczłowiek jest treścią ziemi. Wasza wola niech rzeknie: nadczłowiek niech będzie

ziemi treścią!

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 4 z 44

Zaklinam was, bracia, pozostańcie wierni ziemi i nie wierzcie tym, co wam o

nadziemskich mówią nadziejach! Truciciele to są, wiedzący czy nieświadomi!

Wzgardziciele to ciała, wymierający i sami zatruci, którymi ziemia się umęczyła; obyŜ się

prędzej precz wynieśli!

Niegdyś było bluźnierstwo Bogu największym zuchwalstwem, lecz Bóg umarł, a z nim

zmarli i ci bluźniercy. Ziemi bluźnić jest rzeczą najstraszniejszą, jako teŜ cenić bardziej

wnętrzności niezbadanego, niźli treść tej ziemi!

Niegdyś spoglądała dusza wzgardliwie na ciało; naonczas była ta wzgarda czymś

najwyŜszym; chciała mieć dusza ciało chudym, wstrętnym, zagłodzonym. Mniemała, iŜ

się ciału i ziemi tak oto umknie.

O, ta dusza była sama jeszcze chuda, wstrętna i zagłodzona, i okrucieństwo było

rozkoszą tej duszy!

Lecz wy nawet jeszcze, bracia moi, powiedzcieŜ wy mnie: co wam ciało wasze o duszy

waszej zwiastuje? Nie jestŜe wasza dusza ubóstwem i brudem i Ŝałosną błogością?

Zaprawdę, brudnym stworzeniem jest człowiek. Trzeba być morzem, aby brudne

strumienie w siebie przyjmować i samemu się nie skalać.

Patrzcie, ja was uczę nadczłowieka: ten jest morzem, w nim wasza wielka wzgarda

zatonąć zdoła.

Co jest największym z ducha, czego wy doświadczyć moŜecie? Jest to godzina wielkiej

wzgardy. Godzina, w której wasze szczęście wstrętem was przejmie, zarówno jak rozum

wasz, oraz cnota wasza.

Godzina, kiedy powiecie: "I cóŜ z mego szczęścia! Jest ono ubóstwem i brudem i Ŝałosną

błogością. Lecz me szczęście powinno samo istnienie usprawiedliwiać!"

Godzina, kiedy powiecie: "I cóŜ z mego rozumu! PoŜąda on wiedzy, jako lew karmy?

Ubóstwem jest on i brudem i Ŝałosną błogością!"

Godzina, kiedy powiecie: "I cóŜ z mej cnoty! Jeszcze mnie ona o szaleństwo nie

przyprawiła. JakŜem umęczony swym złem i dobrem! Wszystko to - ubóstwo i brud i

błogość Ŝałosna!"

Godzina, kiedy powiecie: "I cóŜ z mej sprawiedliwości! Nie baczę, abym się Ŝarem i

węglem stał. Lecz sprawiedliwy jest Ŝarem i węglem!"

Godzina, kiedy powiecie: "I cóŜ z mego współczucia! Nie jestŜe współczucie krzyŜem, do

którego przygwoŜdŜony zostaje ten, co ludzi ukochał? Lecz ma współczucie nie jest

ukrzyŜowaniem".

Mówiliście juŜ tak? Krzyczeliście juŜ tak? Och, gdybym ja od was juŜ takie zasłyszał

wołania!

Nie grzechy wasze - wasze przestanie na małym woła do nieba, wasze skąpstwo nawet i

w grzechu, oto co woła do nieba!

GdzieŜ jest ten piorun, któryby was liznął swym językiem? GdzieŜ jest ten obłęd, któryby

wam zaszczepić naleŜało?

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 5 z 44

Patrzcie, ja was uczę nadczłowieka. On jest tym piorunem, on jest tym obłędem! -

Gdy Zaratustra tak zakończył, krzyknął jeden z ludu: "Słyszeliśmy juŜ dosyć o

linoskoczku, pokaŜcieŜ nam go wreszcie": I lud cały śmiał się z Zaratustry. JakoŜ

linoskoczek, sądząc, Ŝe na niego przyszła kolej, imał się swego dzieła.

Zaratustra jednak spoglądał na lud i dziwił się. Po czym rzekł tymi słowy:

Człowiek jest liną rozpiętą między zwierzęciem i nadczłowiekiem, - liną ponad

przepaścią.

Niebezpieczne to przejście, niebezpieczne podróŜe, niebezpieczne wstecz spoglądanie,

niebezpieczne trwoŜne zachwianie i zatrzymywanie się.

Oto co wielkim jest w człowieku, iŜ jest on mostem, a nie celem; oto co w człowieku jest

umiłowania godnym, Ŝe jest on przejściem i zanikiem .

Kocham tych, którzy Ŝyć nie umieją inaczej jeno zachodząc, albowiem oni są tymi, którzy

przechodzą.

Kocham wielkich wzgardzicieli, gdyŜ są to wielcy wielbiciele i strzały tęsknoty na brzeg

przeciwny.

Kocham tych, którzy nie szukają aŜ poza gwiazdami powodów, aby zaniknąć i ofiarą się

stać, lecz ziemi się ofiarują, aby ziemia własnością nadczłowieka kiedyś się stała.

Kocham tego, który Ŝyje, aby poznawał, i który poznawać chce, aby kiedyś nadczłowiek

Ŝył. Tako pragnie on swego zaniku.

Kocham tego, który pracuje i odkrycia czyni, aby nadczłowiekowi dom wystawił, oraz

mierzwę, zwierzę i roślinę jemu zgotował: gdyŜ tako chce on swego zaniku.

Kocham tego, który cnotę swą kocha: gdyŜ cnota jest wolą zaniku i strzałą tęsknoty.

Kocham tego, który ani kropli ducha sobie nie pozostawia, lecz chce być całkowicie

duchem swej cnoty: tako przekracza on most jako duch.

Kocham tego, co ze swej cnoty czyni skłonność ducha i przeznaczenie własne: i tako

gwoli swej cnoty chce Ŝyć jeszcze i przestać juŜ Ŝyć.

Kocham tego, co nie chce zbyt wiele cnót posiadać. Jedna cnota jest większą cnotą niźli

dwie, albowiem bardziej staje się owym węzłem, na którym zawiesza się przeznaczenie.

Kocham tego, czyja dusza udziela się rozrzutnie, który podzięki nie chce i nie zwraca:

gdyŜ on obdarza ustawicznie, a siebie zachować nie pragnie.

Kocham tego, który wstydzi się, gdy kości jemu na szczęście padną i pyta: - zalim jest

fałszywym graczem? - gdyŜ on zaginąć chce.

Kocham tego, który złotymi słowy swe czyny uprzedza i zawsze więcej dotrzymuje, niźli

był obiecał: gdyŜ on swego zaniku pragnie.

Kocham tego, co przyszłych usprawiedliwia i przeszłych wyzwala: gdyŜ on chce od

współczesnych zaginąć.

2009-10-20

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: