pytania na egzamin dyplomowy EKO.docx

Pytania na egzamin dyplomowy dla studentów studiów stacjonarnych
i niestacjonarnych III roku Wydziału Ekonomii (Maryśka)

1.     Elastyczność cenowa popytu a przychody przedsiębiorstw.

Konsumenci kupując na rynku produkty i usługi wydatkują swoje dochody. Dla przedsiębiorstw sprzedających produkty i usługi wydatki konsumentów są przychodami ze sprzedaży.
Wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw mają związek z wielkością współczynnika cenowej elastyczności popytu.

Cenowa elastyczność popytu to stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro względem zmiany jego ceny. Innymi słowy „cenowa elastyczność popytu” mierzy siłę reakcji popytu na zmianę ceny.

2.     Założenia współczesnej teorii konsumenta.

KONSUMENT jest suwerennym podmiotem gospodarczym, zdolnym do podejmowania decyzji dotyczących konsumpcji na podstawie własnych preferencji i obiektywnych warunków rynkowych. Domeną konsumenta czy, innymi słowy gospodarstwa domowego, które grupuje określona liczbę konsumentów jest Organizowanie konsumpcji i jej realizacja. Poziom konsumpcji osiągany przez konsumenta jest determinowany przede wszystkim wysokością jego dochodów i cen nabywanych dóbr.
Potrzeby konsumenta są właściwie nieograniczone, natomiast ograniczone są środki niezbędne do ich zaspokojenia.
Współczesna Teoria zachowania się konsumenta oparta jest na trzech podstawowych twierdzeniach:
1. Konsument wybierając między alternatywami konsumpcji czyni to w sposób świadomy zgodnie z własnym interesem, mówiąc potocznie własnymi korzyściami. Jest to założenie o ekonomicznej racjonalności konsumenta.
2. Posiadając pełną i prawdziwą informacje o produktach, Konsument sam potrafi najlepiej ocenić, na czym polegają jego korzyści. Błędy w podejmowanych przez konsumenta decyzjach wynikają z braku odpowiedniej informacji.
3. Konsument decyduje o wyborze struktury własnej konsumpcji zgodnie ze swoimi preferencjami, dochodami oraz cenami dóbr obowiązującymi na rynku

Podstawą teorii wyboru racjonalnej struktury zakupów przez konsumenta Stała się początkowo Teoria użyteczności.

3.     Popyt a zmiany dochodu konsumenta.
 

Wraz ze wzrostem dochodu konsument nie zachowuje się identycznie w zakresie nabywania różnych dóbr.

Popyt - To ilość dobra jakie konsumenci (nabywcy) są gotowi zakupić przy różnym (danym) poziomie cen. Popyt charakteryzuje zachowanie się konsumenta, który musi posiadać odpowiednią ilość waluty.

Dochody konsumenta mają wielki wpływ na popyt gdyż wzrost dochodów zawsze powoduje wzrost popytu z kolei spadek dochodów zmienia zachowanie konsumenta

Wielkość dochodu jest głównym obok cen, czynnikiem wpływającym na poziom konsumpcji gospodarstwa domowego. Na ogół zmiany dochodu i popytu są jednokierunkowe co oznacza, iż wzrost dochodu ceteris paribus powoduje wzrost popytu na poszczególne dobra, a jego spadek przy założeniu ceteris paribus powoduje spadek popytu. Są jednak sytuacje które charakteryzują się nietypową reakcją popytu na wzrost dochodu, i tak w przypadku dóbr podrzędnych mających wyższej jakości substytuty wzrost dochodu powoduje spadek popytu na nie, czego wynikiem jest ujemna wartość współczynnika elastyczności dochodowej popytu. W przypadku dóbr normalnych sytuacja jest taka iż wraz ze wzrostem dochodu konsumenta przy założeniu ceteris paribus wzrasta popyt na nie, czego wynikiem jest dodatnia wartość współczynnika elastyczności dochodowej popytu

Dobra pierwszej potrzeby są konsumowane prawie na tym samym poziomie, niezależnie od ceny i dochodów konsumenta.

Dobra normalne i dobra niższego rzędu gdy dochody konsumenta spadają spada zapotrzebowanie na dobra normalne i wzrasta zapotrzebowanie na dobra niższego rzędu ( dobra substytucyjne

Krzywa dochodowo-konsumpcyjna (linia dochód – konsumpcja) pokazuje jak zmienia się struktura konsumpcji wraz ze zmianami dochodów;

Wzrost dochodów konsumenta oznacza równoległe przesunięcie linii budżetowej w prawo, dalej od początku układu współrzędnych, (przy założeniu stałości cen dóbr);

Spadek dochodu konsumenta wywołuje przemieszczenie linii budżetowej bliżej początku układu współrzędnych (przy założeniu stałości cen dóbr);

Wyznaczanie krzywej dochodowo-konsumpcyjnej dla każdego poziomu dochodów istnieje krzywa obojętności, która będzie styczna do linii budżetowej, a tym samym będzie istniał punkt równowagi konsumenta; połączenie punktów równowagi pozwala wykreślić krzywą dochodowo-konsumpcyjną;

4.     Marginalna stopa technicznej substytucji – MSTS.
 

Marginalna stopa technicznej substytucji - (MSTS) to stosunek zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji innym tak, aby wielkość produkcji nie ulegała zmianie.

Malejąca marginalna stopa technicznej substytucji oznacza, że w miarę zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą ilość czynnika pracy zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy;

marginalna stopa substytucji  (MSS) – określa jaką ilość jednego dobra należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji drugiego dobra o jednostkę w sytuacji gdy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji

prawo malejącej marginalnej stopy substytucji – oznacza, że przy danym poziomie zadowolenia z konsumpcji dwóch dóbr konsument skłonny jest wziąć coraz to mniejsze ilości jednego dobra w zamian za dodatkowe ilości drugiego dobra.

5.     Koszty produkcji w krótkim i długim okresie czasu.

Przez krótki okres czasu rozumiemy taki okres , w którym produkcja opiera się na dane technologii. Jeżeli rozpatrujemy koszty produkcji jako funkcje rozmiarów produkcji , wówczas przy danej technologii pewne koszty będą zmieniały się wraz ze zmianami wielkości produkcji inne zaś będą stale.

W długim okresie czasu kiedy to na skutek inwestycji zmieniają się procesy technologiczne i organizacyjne , wszystkie koszty należy traktować jako koszty zmienne.

W krótkim okresie czasu koszty produkcji dzielą się na zmienne (koszty zmieniające się wraz ze zmianą wielkości produkcji) oraz koszty stałe (koszty niezależne od rozmiarów produkcji) W długim okresie czasu, jak wspomniałam wcześniej, wszystkie koszty produkcji są zmienne.

Koszty zmienne płace pracowników produkcyjnych; koszty surowców, materiałów, półproduktów; koszty energii, wody

Koszty stałe płace pracowników administracji i obsługi; amortyzacja; koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokali; koszty obsługi pożyczonego kapitału; kary z tytułu przeterminowanych zobowiązań

W krótkim okresie możemy wyróżnić 5 rodzajów kosztów: 

Koszty stałe całkowite KSC – ponoszone są przez przedsiębiorstwo zawsze nawet wtedy gdy produkcja równa się zero

Koszty zmienne całkowite KZC – stanowią wykorzystanie w produkcji zmiennych składników , których ilości wzrastają lub zmniejszają się.

Koszty całkowite KC – suma kosztów stałych i zmiennych

Koszty przeciętne (stale, zmienne, całkowite) – powstają przez podzielenie kosztów całkowitych stałych przez wielkość produkcji

Koszty marginalne – zmiana kosztu całkowitego wynikaj aa ze zmiany produkcji o dodatkową jednostkę.

W długim okresie zwanym także horyzontem planowania przed producentem staje problem wyboru najkorzystniejszych rozmiarów przedsiębiorstwa, czyli zaplanowania powiększenia wielkości przedsiębiorstwa biorąc pod uwagę kształtowanie się kosztów produkcji.

6.     Rentowność przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej
w okresie krótkim.
 

Mówiąc o rentowności przedsiębiorstwa możemy rozpocząć od równowagi przedsiębiorstwa w krótkim okresie czasu. W krótkim okresie czasu oraz w warunkach rynku doskonale konkurencyjnego koszty produkcji i cena rynkowa są dla przedsiębiorstwa wielkościami danymi. Przedsiębiorstwo w poszukuje zatem takich rozmiarów produkcji aby maksymalizować zysk. Osiągając taki rozmiar produkcji przy danych kosztach i cenie maksymalizując zysk osiąga punkt równowagi. Warunkiem koniecznym maksymalizacji zysku jest zrównanie się przychodu marginalnego PM

z kosztem marginalnym KM, natomiast warunkiem wystarczającym jest to aby KM był rosnący.

W przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym wyróżniamy dwa graniczne punkty rentowości czyli punkty kształtowania się zysku:

-pkt górny wyznacza moment osiągania zysku

-pkt dolny określa moment zaprzestania produkcji i zamknięcia przedsiębiorstwa.

Biorąc pod uwagę koszty przeciętne i koszty marginalne możemy wskazać cenę opłacalności przedsiębiorstwa. Cena ta wraz z kosztami produkcji wyznacza graniczny pkt opłacalności nazywany również pkt niwelacji. W

pkt niwelacji następuje zrównanie się przychodu całkowitego z kosztami całkowitymi PC=KC, a zysk przedsiębiorstwa osiąga 0. Dla każdej ceny wyższej od ceny opłacalności PC jest wyższy od KC , a zysk przybiera wartości dodatnie.

Graniczny pkt opłacalności charakteryzuje się następującymi właściwościami:

KCP=min=P=PM=KM.

Równocześnie jest to pkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym przedsiębiorstwo osiąga zysk zerowy PC=KC. Jeżeli cena P pokrywa koszt zmienny przeciętny i część kosztu stałego to pomimo ponoszonej straty przedsiębiorstwo może dalej funkcjonować i produkować.

Punkt zamknięcia przedsiębiorstwa – pkt nieopłacalności przedsiębiorstwa Jeżeli cena rynkowa jest niższa od ceny nieopłacalności wówczas nie opłaca się wytwarzać ani jednej jednostki produkcji – przedsiębiorstwo należy zamknąć. 

Produkcja staje się całkowicie nieopłacalna jeżeli cena spada poniżej kosztu zmiennego przeciętnego

KZP=min=P=PM-KM. Równocześnie w pkt PC=KZC, a strata równa się KSC.             

7.     Krótkookresowa równowaga monopolu.

Równowagę przedsiębiorstwa monopolistycznego w okresie krótkim wy­znacza, podobnie jak przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego, punkt zrównania utargu krańcowego z kosztem krańcowym (punkt A na rys. poniżej). W tym przy­padku musimy jednak pamiętać, że utarg krańcowy nie równa się cenie, ponie­waż utarg krańcowy przedsiębiorstwa monopolistycznego nie jest równy jego utargowi przeciętnemu. Przedsiębiorstwo monopolistyczne maksymalizuje zysk przy wielkości produkcji równej Qr, przy której krzywa utargu krańcowego prze­cina się z krzywą kosztów krańcowych. Przedsiębiorstwo znajduje się wtedy w stanie równowagi, czyli osiąga optimum ekonomiczne. Rozmiary produkcji większe niż Qr oznaczają, że utarg krańcowy jest niższy od kosztu krańcowego - zwiększanie produkcji poza Qr staje się więc nieopłacalne. Z kolei przy roz­miarach produkcji mniejszych od Qr utarg krańcowy jest większy od kosztów krańcowych, co oznacza, że wskazane jest zwiększenie rozmiarów produkcji do poziomu Qr, gdyż przynosi to dodatkowe zyski.

8.     Przyczyny inflacji i bezrobocia w świetle uwarunkowań makroekonomicznych.

INFLACJA – jest miarą utraty siły nabywczej pieniądza. Wiąże się z ogólnym wzrostem poziomu cen

Przyczyny inflacji są różne. Mogą one tkwić w polityce pieniężnej, kredytowej, budżetowej i inwestycyjnej w dysproporcjach gospodarczych, w spadku wartości waluty krajowej w stosunku do walut zagranicznych, we wzroście cen surowców czy paliwa i energii na rynku światowym. Do najważniejszych możemy zaliczyć:

·         niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)

·         przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)

·         ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

·         wadliwą strukturę gospodarki

·         wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrostu cen)

·         import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)

·         długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)

·         recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)

·         monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

BEZROBOCIE to zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym

Przyczyny bezrobocia

Ø      likwidacja niektórych gałęzi Przemyślu np. górnictwa

Ø      zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

Ø      ograniczanie produkcji

Ø      brak informacji o miejscach pracy

Ø      trudności mieszkaniowe

Ø      przeniesienie zakładu do innego rejonu

Ø      nie dostosowane do potrzeb rynku wykształcenie pracowników

Ø      zmiany technologii

Ø      wysokie zasiłki dla bezrobotnych

9.     Proces tworzenia i podział dochodów wg SNA

Według SNA :

Jeśli ktoś pracuje zarobkowo czyli sprzedaje swoją pracę, bądź jej rezultaty, tzn. że jego praca bądź jej rezultaty są komuś potrzebne. Jeżeli zaś są potrzebne to pomnażają poziom narodowego dobrobytu. Zatem każda płatna praca winna być traktowana jako zwiększająca dochód narodowy. Wliczamy także zysk niepodzielony i inwestycje, dochody z tytułu własności, dochody z tytułu posiadanego mieszkania (domu).

Wg metody SNA dochód narodowy określają (w cenach rynkowych):

- suma wydatków na dobra finalne;

- suma dochodów czynników wytwórczych;

- suma wartości dodanej.

Podział dochodu wg SNA:

Podział dochodów wg SNA opiera się na analizie strony popytowej i podażowej.

Pracując i otrzymując dochody kreujemy aspirację popytu to gdzie będziemy chcieli ulokować nasze środki. Posiadamy pieniądze i chcemy je zainwestować.

Transakcja kupna - sprzedaży jest to oddziaływanie popytu na podaż.

Dwadzieścia równań wyrażają po przez L i P. stronę tożsamości popytu i podaży. Lewa strona jest to zgłaszanie chęci popytu, zamiarów dokonania podziału. Podział ten jest wyidealizowany potrzebny dla procedury tłumaczeniowej.

Nasze równania będą się zmieniać, wraz ze zmianą strony popytowej i podażowej, po uwzgl. Rządu, ponieważ rząd dokonuje transferów, należy włączyć do analizy banki, zwracanie kosztów bankowych, kredyty. Następnie włączamy do tego podziału już skoncentrowany obrót międzynarodowy.

Zapis popytu

1. Y = C+I

Dochód równa się konsumpcji i inwestycją, (akumulacja szeroko pojęta).

2. Y = YD = C+S

Dochód narodowy równa się dochodowi do dyspozycji, a to się równa konsumpcji i oszczędnością.

3. C+I = Y= C+S

...