Wprowadzenie do sztuki pradziejowej, wykład 20010/11

Wykład I: Zagadnienia wprowadzające do przedmiotu: próba zdefiniowania „sztuki pradziejowej” w kontekście definiowania i wyznaczania granic sztuki w ogóle. Czy istnieją istotne różnice między sztuką pradziejową a sztuką epok historycznych? Czy są to różnice jakościowe?  Mimetyzm w sztuce a sztuka pradziejowa. Sztuka nowoczesna a sztuka pradziejowa(ekspresja artystyczna). Natura i funkcje  sztuki pradziejowej. (omówienie poparte ilustracjami ze sztuki pradziejowej i sztuki epok późniejszych)

Wykład II: Możliwości badania sztuki  pradziejowej w ramach historii sztuki i innych dyscyplin naukowych; sztuka pradziejowa a tradycja badań w historii sztuki. Tradycyjny podział na gatunki artystyczne (malarstwo, architektura, rzeźba, rzemiosło) – jako nieadekwatny dla zjawisk artystycznych w pradziejach.  Periodyzacja pradziejów,  jej geneza, charakter i konsekwencje tej periodyzacji dla historii sztuki.

Wykład III:  Główne pozaartystyczne uwarunkowania sztuki pradziejowej: rozwój gatunku ludzkiego a pojawienie się pierwszych zjawisk artystycznych; środowisko przyrodnicze, klimat i jego zmiany, tryb życia i relacje społeczne, religia w okresie kształtowania się społeczności paleolitu. Próby systematyzacji, nazewnictwo kultur, kręgów kulturowych  tworzonych przez ludzi paleolitu i znaczenie ich dla historii sztuki.

Wykład IV: Najstarsze przejawy dokonań artystycznych – ich przyczyny, charakter, konwencja artystyczna, domniemane funkcje Sztuka przedstawiająca i „abstrakcyjna”(malowidła w jaskini Chauvet, zabytki tzw. sztuki drobnej –ryty, nacięcia oraz figurki ludzkie i zwierzęce)

Wykład V: Sztuka paleolitu: różne typy dzieł, różne techniki wykonania, różnorodność konwencji przedstawiania. Sztuka w okresie graweckim i solutrejskim – omawianie na wybranych przykadach

Wykład VI: Malarstwo jaskiniowe paleolitu (głównie okres magdaleński); przyczyny niezwykłej popularności malowideł jaskiniowych w tym okresie; ważniejsze zabytki (Lascaux, Altamira, Niaux, Ignatiewskaja, Kapowa i inne). Zagadnienie ich formy artystycznej, techniki wykonywania, różne interpretacje badaczy co do sensu wyobrażonych tam przedstawień i ich funkcji. Sztuka tzw.”drobna”.

Wykład VII: Sztuka schyłku paleolitu – późny okres magdaleński; zmiany w sztuce. Tzw. post-paleolit. Początki i  rozwój sztuki  mezolitu w różnych społecznościach Europy. Sztuka w mezolicie: nowe zjawiska artystyczne a tradycja.

Wykład VIII: Formowanie się społeczeństw neolitycznych; zmiany  zachodzące w trybie życia społeczności (mit „postępu”!) a zmiany zachodzące w sztuce. Początki neolitu na Bliskim Wschodzie; osadnictwo i sztuka tamtych społeczności. Nowa konwencja przedstawiania, nowe treści, nowe motywy przedstawieniowe i nowe funkcje.

Wykład IX: Sztuka neolitu; główne ośrodki, ważniejsze zjawiska artystyczne – naczynia ceramiczne – ich kształty i dekoracja; plastyka figuralna (omówienie na wybranych przykładach, reprezentatywnych dla ważniejszych kultur europejskich.

Wykład X: Kultury tzw. megalityczne neolitu i przełomu neolit/brąz (eneolit), ich zasięg terytorialny, główne zjawiska artystyczne oraz funkcje ich monumentalnych  zabytków.

Wykład XI: Kultura artystyczna epoki brązu:społeczno-gospodarcze podstawy zmian w sztuce; brąz – nowe tworzywo; jego produkcja – jako rytuał. Nowe typy artefaktów :ikonografia ich  dekoracji, motywy artystyczne. Ważniejsze zjawiska artystyczne – charakteryzowane na wybranych przykadach  różnych kultur europejskich.

Wykład XII: Sztuka okresu halsztackiego i jej uwarunkowania pozaartystyczne. Związki z tradycją artystyczną epoki brązu i nowe zjawiska artystyczne: omówienie na wybranych przykładach.

Wykład XIII: Sztuka plemion koczowniczych stepów euroazjatyckich;  specyficzne cechy kultur ludów koczowniczych. Główne motywy artystyczne, tematy i forma dzieł (oraz jej ewolucja) – głównie na przykładzie zabytków scytyjskich i kimeryjskich. Znaczenie ich sztuki dla sztuki średniowiecza.

Wykład XIV: Sztuka okresu lateńskiego – sztuka Celtów; jej cechy charakterystyczne, ewolucja motywów i form artystycznych. Ornament celtycki i jego rozwój. Sztuka figuralna u Celtów. Sztuka celtycka a antyk.  Znaczenie sztuki  celtyckiej dla sztuki średniowiecza.

Wykład XV: Węzłowe problemy sztuki pradziejowej w Polsce; najważniejsze zjawiska artystyczne ze szczególnym uwzględnieniem epoki przełomu: pradziejów i czasów historycznych.

2