Gojawiczyńska Pola - Dziewczęta z Nowolipek.pdf - dwudziestolecie miedzywojenne - olcia1400

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

POLA GOJAWICZYŃSKA

DZIEWCZĘTA Z NOWOLIPEK

TOWER PRESS, 2001

Część pierwsza

PIEŚŃ

NIEZNANYMI ULICAMI

Nie posuwały się dalej niż do Leszna, tej połowy Leszna od Karmelickiej do Żelaznej i

dalej do Nowolipek w głąb, uliczkami w smrodliwych rozgałęzieniach biegnącymi ku

Powązkom i Nalewkom. Plac Bankowy, tak bliski, już nic nie oznaczał i wcale nie można go

było sobie wyobrazić. Ich ciekawość świata została tu nasycona, och! – nie starczało dnia,

miesiąca, roku, aby wchłonąć wszystko, co się działo, co się stawało! Tu była ojczyzna,

zanim się dostrzegło i uznało wielką ojczyznę z „Historii w dwudziestu czterech obrazach”; tu

była ojczyzna, dzielnica warsztatów stolarskich i tokarni żydowskich. Drzewo, pachnące

deski, góry wiórów i trocin z obfitością pcheł o każdej porze roku. Dla sióstr Mossakowskich

centrum ogromnego świata stanowi oficyna w głębi podwórza, z malutkim placykiem,

kasztanami i ławką. Dla grubej Kwiryny sklepik jej rodziców w cichym zaułku ulicy Mylnej.

Dla całej gromady Raczyńskich – frontowy parter dawnej pracowni tapicerskiej.

Tylko Franka była bez domu. Franka nie miała ojczyzny. Nie była domem suterena ciotki,

gdzie sypiała, i nie była domem kuchnia matki na służbie. Franka – tak. Franka widziała coś

więcej z tego ogromnego miasta. Ale przechodziła obojętnie tak samo Lesznem jak i

Marszałkowską. Jedynie okna na tej drodze, okna cudzych mieszkań, gorejące – to było coś

warte uwagi. Przystawała i wspinała się na palce, jeśli parter był wysoki. Tam był czyjś dom,

lampa wisiała nad stołem. Tam było czyjeś ciepło.

To samo można by pomyśleć o Rózi, Sabinie i Reginie Rubinrot, choć mieszkały na

pierwszym piętrze od frontu. Ale wisiały cały dzień u żelaznych kwiatów balkonu, tyłem do

ojcowskiego domu, do pokojów z pluszowymi portierami, i jęczały w głąb podwórza: –

Bronia! Oj, chodź do nas! Czy przyjdziesz do nas? My cię tak prosimy! – Z dołu

odpowiadano: – A czy twoja mama pozwala? – Trzy siostry Rubinrot wrzeszczały teraz już

radośnie: – Co znaczy?! Mama bardzo prosi! Będziemy się bawić w przyjęcie! – Odwracały

się i wołały w głąb mieszkania: – Mama, powiedz, żeby ona przyszła!

Pani Rubinrot trzęsła się nad swymi dziećmi, nie chciała ich puszczać na podwórze; z

dwojga złego niech lepiej tamte dzieci, z podwórza, przyjdą na górę. Wychodziła naprzeciw

małego gościa w szlafroku, zwanym chlamidą, i prosiła boleśnie i nieśmiało: – Moje dziecko,

umyj ręce, dobrze? Ja cię bardzo proszę, umyj ręce. – I od tego psuła się zabawa. Wiadome

już było wszystko. Umyje się ręce, siądzie się koło stołu, podadzą na podwieczorek kakao i

obwarzanki z masłem. Nudno i mdło. Więc trzy blade siostry Rubinrot znów wisiały u

żelaznych kwiatów balkonu i jęczały: – Frania! Bronia! Janka! Oj, chodźcie do nas!

Pierwsza wyprawa na Chłodną odbyła się z racji interesu u tokarza. W czasie gorącej

roboty przy końcu tygodnia ojciec otworzył drzwi do pokoju i krzyknął na Jankę: – Idź mi

zaraz do tokarza i dowiedz się, czy te nogi będą dziś obtoczone, czy nie?! – Ale Janka nie

chciała iść sama, przeto wypchnięto razem z nią i młodszą Bronię. Ile razy czegoś potrzeba,

dzieciaki okazują się bezużyteczne, nie słuchają. Nawet posłuszna zwykle Bronia odęła się,

ale matka bezlitośnie wypchnęła je za drzwi. – Czy chcecie, żeby ojciec się rozzłościł?

Tego nikt nie chciał. Najwięcej tego nie chciał brat Mietek, więc krzyknął: – Pójdziecie

wy, czy nie? – Janka próbowała się stawiać: – Mamo, a dlaczego Mietek nie pójdzie, co? –

Czy nie wiesz, że on ma lekcje? – A czy my nie mamy lekcji? – Bronka najchętniej teraz

poszłaby po te nogi, nawet sama, ale już było za późno, bo oto Janka rzekła: – Znów

przyniesie dwóje w sobotę. – Wszyscy naraz rozgniewali się, matka i Mietek, i Janka. Bronka

milczała, stojąc w drzwiach. Jeśli Mietek przyniesie dwóje w sobotę, dzień ten będzie

okropny. Matka go będzie osłaniać sobą i ojciec uderzy matkę. Matka wyciągnie ręce, będzie

chciała powstrzymać ojca i wszystkie uderzenia spadną na te ręce.

Bronka krzyknęła: – Ja pójdę po nogi, mamo!

Na ulicy dopędziła ją Janka. – Czy to jest sprawiedliwe? – rzekła. – Czy Mietek to taki

niedotknięty pan? My też mamy lekcje. – Ale on chodzi do gimnazjum – szepnęła Bronia. –

To co? – krzyknęła Janka. I zadała nagle pytanie: – Czy pani Raczyńska wysłałaby Cechnę i

Amelkę po nogi stołowe? – Bronka musiała odpowiedzieć uczciwie: – Nie. – Widzisz.

Czy mają tylko dowiedzieć się, czy zabrać nogi, jeśli będą gotowe? Cztery duże i grube

nogi do rozsuwanego stołu! Janka zawzięła się: – Nie, nie i nie! Ojciec nic nie mówił o

przyniesieniu nóg! – Bronka, bliska płaczu, jęczała: – Ja sama nie poradzę, Janiu, ja sama nie

udźwignę...

Na rogu Żelaznej stała Franka. Musiały jej powiedzieć, dokąd idą. I okazało się, iż Franka

nic sobie nie robi z noszenia nóg w biały dzień, w mundurkach szkolnych. Zamyśliła się.

Gdyby tu była Kwiryna, wzięłyby każda po jednej nodze. Ale Kwiryna mieszka na samym

końcu Nowolipia, na Mylnej.

Gdzie Rzym, gdzie Krym...

Dlaczego jednak to wszystko ma się odbyć bez Kwiryny? Skłonne teraz były uważać tę

wyprawę za coś pysznego, były podniecone. Puściły się kłusem w stronę Mylnej. Dobiegły

zdyszane, wszystkie trzy stanęły na schodku, przyłożyły dłonie do czół i zajrzały w głąb.

Kwiryny w sklepiku nie było. Jeden szary tułub (to była matka) tkwił przy szufladzie kasy –

drugi (zupełnie taki sam, ale to był mężczyzna, ojciec) poruszał się leniwie przy półkach z

towarem. Od zasłoniętych przez dziewczęta szyb wewnątrz, w sklepie, uczyniło się całkiem

mroczno. Tułuby, rozgniewane, podniosły głowy. Patrzono na siebie: ogromne, nalane twarze

z głębi i trzy drobne z ulicy jak urzeczone wpatrywały się w siebie. Ten sklepik w cichej

uliczce, na uboczu, z dwoma tułubami, z których jeden strzegł kasy, a drugi półki z towarem,

wydawał się straszny. Janka pierwsza osunęła się na schodek, na kolana. Szepnęła: – Ile razy

przyjdziemy, zdaje im się, że Kwiryna wynosi ich parszywe cukierki dla nas. Chodźmy do

kuchni, żadne z nich nie ruszy się teraz z tej dziury.

Pobladła Bronią wyobraziła sobie od razu słój kolorowych landrynek, strzeżony przez

potężne tułuby o ogromnych twarzach.

Kwiryna zmywała statki po obiedzie. – Czy nie możecie poczekać? – Nie, musiały się

śpieszyć, przecież posłano je, bo nogi pilnie potrzebne. Ale Kwiryna, nie przerywając swej

roboty, rzekła rozsądnie: – Można powiedzieć ojcu, żeście czekały u tokarza.

Uspokoiły się.

Co mogło być na obiad w tym domu, że Kwiryna babrała się w takiej tłustej wodzie,

niczym gęsta zupa? Grube jej ręce lśniły od tej tłustości – wcale nawet nie były mokre, woda

ściekała zaraz po lśniącej skórze. Na szczęście w drugim drewnianym szafliku stała gorąca

woda do płukania. Z prawdziwą ulgą patrzyły, jak talerze wychodzą z tej kąpieli czyste.

– Wycierajcie, to będzie prędzej.

Powstała kłótnia przy ścierkach między siostrami, Bronką i Janką. Kwiryna podziękowała

Bogu, że nie obdarzył jej rodzeństwem: – Ciągle się żrecie między sobą – rzekła. Janka

domagała się przyznania jej racji: – Młodsza siostra powinna ustępować starszej. – Kwiryna

rozstrzygnęła bezapelacyjnie: – Jesteście w jednej klasie, cóż to za różnica, żadna! – Franka,

dotąd jakby nieobecna, raczyła zstąpić na ziemię, do kuchni Kwiryny, do szaflika z tłustymi

pomyjami, aby wybąkać, iż czytała dopiero co nadzwyczajną książkę.

– Jaki tytuł?

– „Madonna Busowiska”.

To brzmiało rzeczywiście pięknie. Podczas gdy Kwiryna upinała swe ogromne warkocze

Gojawiczyńska Pola - Dziewczęta z Nowolipek.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: