2008.01. Podstawy terapii przeciwzastoinowej dla pacjentów w warunkach domowych.pdf

RWP – PACJENT

terapii przeciwzastoinowej

dla pacjentów w warunkach domowych

występują liczne obrzęki będące skut-

kiem zaburzonej pracy układu limfatycznego.

Obrzęk limfatyczny to choroba przewlekła

i dotychczas nieuleczalna. Wywołana jest

niewydolnością pracy naczyń chłonnych,

co powoduje nadmierne nagromadzenie

płynu w przestrzeni pozanaczyniowej, śród-

tkankowej, zwanej także śródmiąższową,

w rozdętych, poszerzonych naczyniach lim-

fatycznych, tkance podskórnej oraz w skórze.

Obrzęk limfatyczny obejmuje najczęściej

swym zasięgiem kończyny górne i dolne,

a także może być rozprzestrzeniony na przy-

legający do obrzękniętej kończyny kwadrant

tułowia lub miednicy. Może obejmować

również okolicę zewnętrznych narządów

płciowych, twarz i szyję.

Obrzęki mają bardzo znaczący wpływ

na ogólną sprawność fizyczną dotkniętych

nimi pacjentów, dlatego niezbędna jest

– oprócz fachowego masażu (manualnego

drenażu limfatycznego) – terapia ruchem.

Utrzymujący się przewlekle obrzęk chłonny

jest powodem dodatkowych schorzeń, znie-

kształceń w narządzie ruchu (układ kost-

no-stawowy) oraz zaników mięśniowych.

Nieleczony, przewlekły obrzęk chłonny

może być powodem powstania rzadkiego

rodzaju nowotworu złośliwego – mięsaka

naczyń chłonnych, a monstrualny, stward-

niały obrzęk może zakończyć się amputacją

kończyny.

By wspomóc fizjologiczny drenaż tka-

nek, zmniejszyć obrzęk i zapobiec dalszym

powikłaniom, niezbędne jest zastosowanie

kompleksowej terapii przeciwobrzękowej.

Składowymi elementami terapii prze-

ciwzastoinowej są: manualny drenaż limfa-

tyczny, kompresjoterapia, terapia ruchem,

pielęgnacja skóry, prewencja, profilaktyka

i edukacja pacjenta.

1. Manualny drenaż limfatyczny wspomaga

przenikanie płynu tkankowego do naczyń

limfatycznych, przyspiesza odtransporto-

wanie chłonki – zmniejsza obrzęk.

2. Kompresjoterapia (bandażowanie – pod-

trzymuje korzystne efekty uzyskane

podczas masażu limfatycznego, ułatwia

wnikanie płynu tkankowego do naczyń

chłonnych, aktywizuje działanie pompy

mięśniowej, przyspiesza regenerację

zwłókniałych tkanek, zmniejsza aktyw-

ność stanu zapalnego, zmniejsza rozmiar

obrzęku). Bandażowanie jest pierwszą

fazą tzw. udrażniającą, trwającą 3, 6 lub

9 tygodni. Fazą drugą terapii kompresyjnej

jest noszenie tzw. bielizny kompresyjnej.

Jest to faza utrwalająca, która trwa przez

całe życie. Jej celem jest utrwalenie

Fot. 1. Na zdjęciu można zobaczyć, jak zachowuje się

popularny na rynku wyrób uciskowy, wyprodukowany

na miarę, ale nieprzystosowany do obrzęków limfa-

tycznych

Fot. 2. Zdjęcie pokazuje sposób dziania wyrobu przystosowanego dla pacjentów z problemami limfologicznymi

Warto wiedzieć

Fot. 3. Przykład wyrobu płaskodzianego na obrzęki

limfatyczne

Wyroby okrągłodziane, w kształcie tuby, są produkowane z włókien o dużej rozciągliwości,

by w tej samej tubie udało się wyprofilować zarówno duże obwody, np. uda, jak i dużo

mniejsze – kostki. Wyroby te są doskonałe w przypadku problemów flebologicznych, ale

bez dużych obrzęków. Zastój chłonki tuż pod powierzchnią skóry powoduje, że dzianina

o dużej rozciągliwości wrzyna się w fałdy skórne lub roluje. Staje się to zaporą dla odpływu

limfy i krwi żylnej i wręcz pogarsza stan pacjenta (fot. 1).

Płaski sposób dziania pozwala uformować kształt kończyny poprzez dodawanie i odejmo-

wanie oczek przędzy o małej rozciągliwości. Nie ma potrzeby zwiększania rozciągliwości

nici (fot. 2).

Technika płaskiej dzianiny z przędzy o małej rozciągliwości pozwala stworzyć odzież

skuteczną w walce z obrzękiem limfatycznym i dostępną w formie odpowiadającej indy-

widualnym wymaganiom klientów (fot. 3).

46 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Podstawy

W spółcześnie w coraz większej populacji

RWP – PACJENT

osiągniętych efektów zmniejszenia obrzę-

ku oraz zapobieganie nawrotom.

3. Terapia ruchem ma na celu aktywizację

mięśni szkieletowych do pracy, a co za

tym idzie wzmożenie oddziaływania

pompy mięśniowej na naczynia chłonne,

czyli wpływ na przyspieszenie transpor-

tu chłonki oraz poprawę upośledzonej

ruchomości w stawach.

4. Pielęgnacja skóry – stosowanie specjalnych

kosmetyków o neutralnym dla skóry pH.

5. Edukacja pacjenta – ogólne wskazówki

dotyczące trybu życia z obrzękiem:

a. dbać o higienę skóry, używając kosme-

tyków o odpowiednim natłuszczeniu

i zgodnych z pH skóry,

b. nie mierzyć ciśnienia krwi na obrzęk-

niętej kończynie, nie wykonywać

pobierania krwi, iniekcji i wlewów

kroplowych,

c. nie nosić obcisłej bielizny,

d. utrzymywać odpowiednią masę ciała,

stosować urozmaiconą dietę – ubogą

w sól kuchenną, bogatą w warzywa

i owoce,

e. unikać zadrapań, ran i podrażnień

skóry na obrzękniętej kończynie (skóra

to brama dla wszelkich infekcji, drob-

noustrojów, wirusów, bakterii), chronić

się przed ukąszeniami insektów oraz

zwierząt domowych,

f. nie narażać się na działanie wysokich

temperatur, unikać opalania oraz nie

korzystać z sauny,

g. po zabiegu manualnego drenażu z ban-

dażowaniem wykonywać ćwiczenia

ruchowe, a w opatrunku – wszystkie

możliwe do wykonania czynności życia

codziennego,

h. w ciągu dnia należy pamiętać o wykony-

waniu ćwiczeń, jednak bez większego

wysiłku, a także nosić specjalistyczną

odzież kompresyjną (rękawy, rękawicz-

ki, pończochy, podkolanówki, rajstopy,

skarpetki),

i. w nocy przyjmować pozycje drenażo-

we, układając obrzękniętą kończynę na

podwyższeniu i wspomagając odpływ

chłonki, oraz nie zapominać o banda-

żowaniu,

j. systematycznie prowadzić kontrolę

palpacyjną (dotykiem) własnego ciała

oraz przynależnych do obrzękniętej

kończyny regionalnych węzłów chłon-

nych:

– węzły w dole nadobojczykowym,

węzły przy- i zauszne, podżuchwowe,

węzły pachowe, węzły pachwino-

we,

– w razie wyczuwalnego obrzmienia

węzłów chłonnych niezwłocznie

udać się na konsultację do lekarza,

– systematycznie badać się u ginekolo-

ga i onkologa.

Odzież uciskowa produkowana jest

w czterech klasach ucisku (wielkość ciśnie-

nia, jakiemu podlega kończyna):

– 1 klasa ucisku – 18-21 mmHg,

– 2 klasa ucisku – 23-32 mmHg,

– 3 klasa ucisku – 34-46 mmHg,

– 4 klasa ucisku > 49 mmHg.

Przyjmuje się, że terapia obrzęków w tej

fazie powinna przestrzegać następujących

zasad:

1. Odzież uciskowa powinna być produkowa-

na na miarę – na podstawie pomiarów cia-

ła pacjenta w końcowym etapie drenażu

limfatycznego, gdy obrzęk jest stabilny.

2. Dzianina, z której produkowana jest

odzież, powinna charakteryzować się

małą rozciągliwością.

3. Wyrób powinien być płaskodziany, ze

szwem.

4. Z uwagi na ochronę skóry materiał nie

powinien powodować wrzynania się

i zawijania.

5. Technologia dziania odzieży powinna

umożliwiać odprowadzanie wilgoci

z powierzchni skóry.

6. Odzież powinna być noszona tylko

w dzień.

7. Pacjent powinien zamówić dwa komple-

ty odzieży, jeden na zmianę.

8. Należy dbać o odtwarzanie warstwy

hydrolipidowej skóry, o jej właściwe pH

i bezwzględnie po zdjęciu odzieży skóra

powinna być chroniona kosmetykami do-

puszczonymi przez producenta odzieży.

9. Odzież powinna być wymieniona na

nową po gwarantowanym przez produ-

centa czasie utrzymywania prawidłowej

kompresji (najczęściej 6 miesięcy).

10. Im większa niewydolność układu

chłonnego, tym silniejszy powinien być

ucisk.

11. W przypadku kończyn górnych zazwy-

czaj wystarczą wyroby z 1. lub 2. klasą

ucisku.

12. W przypadku kończyn dolnych najczę-

ściej stosuje się 3. i 4. klasę ucisku,

13. Przed przepisaniem odzieży uciskowej

zaleca się pomiar ciśnienia tętniczego

w kończynach dolnych u wszystkich

chorych z objawami zaburzenia ukrwie-

nia kończyn.

Wyrobów uciskowych bezwzględnie nie

można używać w przypadku: zaawanso-

wanych schorzeń tętnic obwodowych (ich

zwężenia lub niedrożności), zdekompenso-

wanej niewydolności serca, bakteryjnego

zapalenia żył (septyczne zapalenie żył),

siniczego obrzęku bolesnego ( phlegmasia

coerulea dolens ).

Względne przeciwwskazania do noszenia

wyrobów uciskowych to: unieruchomienie,

infekcje skórne, sączące dermatozy, reakcje

niedostosowania do materiału uciskowego,

zaburzenia wrażliwości, uczulenie na

materiał uciskowy w obrębie kończyn,

zaawansowana neuropatia obwodowa (np.

cukrzycowa).

MGR G RAŻYNA K RYSIAK , MGR A NNA N AROJCZYK

NZOS Limf-Med, przedstawiciel JOBST

48 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: