Geny odwrócenia płci
Geny te są zlokalizowane poza chromosomem Y ( autosomy, chromosom X ).
Mutacje tych genów stwierdza się u genotypowych kobiet z kariotypem 46, XY
SOX-9 (brak = zespół czystej dysgenezji gonad = z Swyera)
chromosom 9, 9q25, grupa genów ( dysplazja kostna), rozwój meskiej gonady
WT-1
11p13 ( z.Drasha i Denysa – guz nerek (Wilmsa) niewydolność nerek, anomalie gonad i narządów płciowych), powstawanie gonad
DAX 1 (DSS- AHC)
Xp22.1, duplikacja genu na zasadzie efektu dawki powoduje odwrócenie łci meskiej w zeńska
AR Xq11-12 (receptor androgenowi)
SF-1 9q34 (SF-1 czynnik steroigeniczny) udział w powstawaniu niezróżnicowanej gonady
DMRT 1, DMRT 2 9p24.3, udział w rozwoju gonady meskiej
Choroby genomu mitochondrialnego
Zespół Kornasa – Sayre’a
Delecje (rzadziej amplifikacje) w mtDNA
Delecje znacznych rozmiarów rzedu kpz mają charakter hetero plazmatyczny
MERF(zespół mioklonicznej padaczki z czerwonymi postrzępionymi włóknami)
Mutacje punktowe w pozycji 8344 genu tRNA lizynowego lub rzadziej w pozycji 8356
MELAS (encefalopatia z kwasic mleczanową i napadami udaropodobnymi)
Mutacja punktowa w mitochondrialnym genie tRN A w pozycjach 3243 lub 3771
Zespół Lebera (dziedziczna neuropatia n. wzrokowego)
ZESPÓL NIEWRAŻLIWOŚCI NA ANDROGENY- POSTAĆ KLASYCZNA = ZESPÓŁ FEMINIZACJI JĄDER
Xq11-12
- fenotyp żeński, często sylwetka atrakcyjnej kobiety, ok. 170 cm wzrostu dobrze wykształcone piersi, często nadmiernie rozwinięte owłosienie łonowe i pachowe- skąpe lub brak krótka, ślepo zakończona pochwa brak macicy, jajowodów
obecność jąder umiejscowionych w wargach sromowych większych, w kanałach pachwinowych bądź w jamie brzusznej pierwotny brak miesiączki, bezpłodność
Jądra:
- w okresie pokwitania budowa histologiczna identyczna jak u zdrowych rówieśników
- u dorosłych kobiet kanaliki nasienne są wąskie, nabłonek plemnikotwórczy zawiera głównie komórki Sertoliego, pojedyncze spermatogonie, brak spermatocytów
WRODZONY PRZEROST NADNERCZY
Przyczyna
- niedobór lub brak 21-hydroksylazy steroidowej- NAJCZĘŚCIEJ
- niedobór lub brak 11b- hydroksylazy
Genetyka
- dziedziczenie autosomalne recesywne
- 6p21.3- 2 geny dla 21-hydroksylazy: aktywny (CYP21B) i nieaktywny= pseudogen (CYP21A)
- 8q- gen dla 11-hydroksylazy: CYP11B1 i CYP11B2
Ad1
najczęstsza ; ujawnia sie w pierwszych miesiacach życia zaburz. Elektrolitowe, -hipowolemia i wstrząs, -przerost nadnerczy hiperpigmentacja skory, -wirylizacja męskich narządów płciowych
Ad2
->maskulinizacja zew narzadow plciowych widoczna juz przy urodzeniu; w postaci łagodnej tylko rzerost lechtaczki, w ciezkiej obojnacze narzady plciowe
-pochwa ,macica, jajowody, jajniki prawidlowe
->plody meskie- nadmiar andogenow nadnerczowych w zyciu plodowym nie ma znaczenia dla rozwoju morfologicznego
po urodzeniu:
-przedwczesne dojrzewanie plciowe
-powiekszenie pracia, wczesny rozwoj owlosienia lonowego
-nadmierny rozwój tkanki miesniowej
-przedwczesne zarastanie nasad kosci dlugich-> niski wzrost
Rak jelita grubego:
10-20%wszystkich raków
Funkcje genów mutatorowych (MMR)
-produkty białkowe tych genów tworzą kompleks o właściwościach reperacyjnych błędnie sparowanych zasad. Kompleks ten rozpoznaje niewłaściwe zasady przez porównanie stopnia metylacji.
Cechy HNPCC typ dziedziczenia: AutDom
-wczesny wiek wyst raka (obniża sie z pokolenia na pokolenie) czesto ulokowany po prawej stronie (kątnica poprecznica zagięcie wątrob. i śledzion.) czeste wyst poza okręznicą (r. n. rodnewgo, jajnika, pęchMoczow, żołądka, drógZółć, j.cienkiego)
Gen APC:
supresorowy 5q21-q22
zbud z 21 eksonów
produkt genu złoż. z 2842 AA
funkcje-bierze udział w regulacji wielu proc w kom obejmujących podział, migrację, adhezję i różnicowanie kom (wchodzi w interakcjię z betakateniną, p34)
mutacje APC: w genie tym jest region zwiększonej częsstości występowania mutacji MCR, obejmuje kodony1055-1309. Wiekszość mutacji w regionie 5 eksonu 15. W regionie tym jest 23%mutacji germinalnych. Najczęściej są to delecje, insercje lub substytucje.
Rodzinna polpowatość gruczolakowata j.grubego:
-autDom
-podłoże genet-mutacje germinalne genu APC
-obj- liczne polipy w śluzówce j.grub
-jeden lub kilka obj pozajelit:np zmiany w siatkówce, skórne, kostne, raki wyzszych partii p.pokarm.
Często towarzyszy włókniakowatość naciekowa(kobiety częściej) jest wtedy gdy mutacje w APC 2-óch kodonów
Rak piersi: 5-10% wszystkich nowotworów złośliwych, powst w wyniku predyspozycji wykazującej rodowodowe cechy dziedziczenia aut dom.
8tys zachorowań/rok najczęsciej po 50rż
Czynniki ryzyka:
-rak sutka w rodzinie, -po 50rż -bezdzietność
-póżna 1. donoszona ciąza (34rż)
-wczesna 1. i późna ostatnia miesiączka
-otyłość -nadmiar tłuszczów roślinnych w diecie
-pigułki antykoncepcyjne
-promieniowanie jonizujące
Rak sutka i jajnika postać dziedziczna:
8-10%podłoże dziedziczne
ok połowa wszystkich dziedzicznych raków sutka wywyoł. jest przez mut.genu BRCA1
dziedzicz. autDom, czesto wyst przed menopauzą
wczesniejszy wiek wyst w postaci sporadycznej
Mut BRCA1-> rak rdzeniasty
*BRCA1 – 17q21
Ryzyko rozwinięcia się raka sutka ciągu całego życia kobiety z mutacją w genie BRCA1 wynosi 56-87% przed 50rz – 50% do 70rz - 80-95%
w ok 50% przypadków rak sutka do 41rz
Ryzyko rozwnięcia sie r.jajnika z mut BRCA1 wynosi 16-44%
przed 50rz 23%
przed 70rz 63%
*BRCA2 - 13q12-13: 27 eksonów
autDom
czesto mut w nt 6174delT
ryzyko rozwnięcia r.sutka jak w BRCA1
Rak z mut BRCA2 -> rak cewkowozrazikowy ryzyko r.jajnika mniejsze
mut BRCA2 - wzrost ryzyka raka sutka u mężczyzn (5% do 70rz)
Z.Li Fraumeni
-pen p53 17p13.1
Retinoblastoma
-gen Rb 13q14
Zespoły mnogiej gruczolakowatości wewwydz
MEN 1 - z.Wermera
MNE 2 - A (z.Siple'a) i B (gen RET)
MEN1
-nowotwór przytarczyc
-nowotwory hormonalnie czynne wysp trzuskowych (insulinoma 40%, gastrinoma 50-70%, VIPoma, rakowiak 5%) -gruczolaki przysasdki: prolactinoma 20-40%, somatotropinoma 10-20%, corticotropinoma 5-28%
*Wskazania do bad. genet. w MEN1:
-wszyscy pacjenci z hormonalnie czynnymi guzami trzuski
-wszyscy z rakowiakiem oskrzeli/płuc
-u pacjentow <30rz z guzem zw z zesp MEN1
->50rz z pierwotna nadczynnoscia przytarczyc
*Genetyczna bad przesiewowe w MEN1
-dokładna analiza mutacji genu MENIN zalecana u krewnych
-zalecany wiek 10-12rz
-poznanie miejsc i rodzaju mutacji w gen MENIN u pacjentów z MEN1 ułatwia bad przesiewowe
MEN2A: rak rdzeniasty tarczycy >90%
nowotwory przytarczyc 50%
Pheochromocytoma 20%
MEN2B: rak rdzeniasty tarczycy 80%
- Phechromocytoma 60%
- Nerwiakowłókniaki skóry i bł. Śluz.
- Marfanoidalna bud ciala
...
levisss