6.doc

WWW.RatownictwoMedyczne.Friko.p1                                                                                                                                         

Stany Zagrożenia Życia – Hipopotasemia itd.

1. HIPOPOTASEMIA (stężenie potasu w surowicy < 3,5 mmol / l).

Przyczyny:

-   utrata potasu przez przewód pokarmowy: wymioty, biegunka, odsysanie treści żołądkowej, niedrożność, ostre zapalenie trzustki

-   ostra alkaloza metaboliczna

-   okres wielomoczu w przewlekłej niewydolności nerek

-   diureza osmotyczna w cukrzycy

-   hiperaldosteronizm pierwotny: zespół Conna i wtórny: zespół nerczycowy, marskość wątroby, przewlekła zastoinowa niewydolność serca

-   zespół Cushinga

-   zespół Barttera,

-   zespół Lieddla

-   terapia diuretynami pętlowymi i tiazydami bez substytucji potasowej

-   leczenie steroidami nadnerczowymi

-   zatrucie teofiliną

-   wylewy glukozy i insuliny

Objawy (zwykle występują przy stężeniu potasu < 3,0 mmol / l):

·        bolesne kurcze mięśni i osłabienie siły mięśniowej do niedowładów włącznie

·        parestezje

·        tężyczka

·        apatia

·        senność

·        nudności i brak łaknienia

·        zaparcia

·        niedrożność porażenna

·        wielomocz

·        wzmożone pragnienie

·        zaburzenia rytmu serca

·        zaburzenia przewodzenia i kurczliwości mięśnia sercowego

·        hipotonia

Zmiany w EKG:

-   wydłużenie odcinka PR i odstępu QT

-   obniżenie odcinka ST

-   poszerzenie i spłaszczenie lub odwrócenie załamka T

-   pojawienie się fali U

-   zaburzenia rytmu serca: skurcze przedwczesne komorowe, migotanie przedsionków

-   zaburzenia przewodnictwa p – k

Diagnostyka:

Þ      oznaczenie poziomy potasu w surowicy krwi: kontrola co 2 – 3 godziny, a następnie 3 – 4 razy na dobę w ciężkiej hipopotasemii, 1 – 2 razy na dobę w łagodnej

Þ      zbadanie stężenia sodu, kreatyniny, mocznika, glukozy, magnezu, chloru,

Þ      gazometria

Þ      monitorowanie EKG

Þ      bilans płynów

Leczenie:

·   uzupełnienie niedoboru potasu + leczenie przyczynowe

·   w ciężkiej hipopotasemii (<3,0 mmol / l) – wolny wlew dożylny 1000 ml 0,9 NaCl z 40 mmol / l potasu w ciągu 2 godzin (obowiązuje zasada do 20 mmol / godzinę, do 200 mmol / dobę, stężenie maksymalne 60 mmol / 500 mmol)

·   w pierwszej dobie terapii uzupełniamy najwyżej 50 % deficytu: wzrost stężenia w surowicy o 1 mmol = przetoczenie 220 – 400 mmol K+ w ciężkiej hipopotasemii lub 100 – 200 mol w łagodnej hipopotasemii > 3,0 mmol / l

Środki ostrożności:

Ò           odstawienie lub zmniejszenie dawki leków moczopędnych

Ò           wstrzymanie podawania preparatów naparstnicy

Ò           ocena funkcji nerek

Ò           unikanie wlewów z glukozy

2. HIPERPOTASEMIA (stężenie w surowicy krwi > 5, 5 mmol / l).

Przyczyny:

·   przewlekła lub ostra niewydolność nerek

·   przedawkowanie preparatów potasu

·   urazy z masywnym zmiażdżeniem tkanek

·   rozległe krwiaki i oparzenia

·   przetoczenie dużych objętości krwi konserwowanej

·   masywne krwawienia do przewodu pokarmowego, ciężka kwasica

Objawy:

-   osłabienie siły mięśniowej do porażeń wiotkich włącznie

-   kurcze mięśni

-   parestezje

-   zwolnione czynności serca

Zmiany w EKG:

Ò           początkowo pojawienie się wysokich szpiczastych załamków T

Ò           bradykardia

Ò           następnie wydłużenie odcinka PR

Ò           obniżenie odcinka ST

Ò           spłaszczenie załamków P o zaburzenia przewodzenia p – k

Ò           przy znacznej hiperpotasemii (> 7 mmol / l) brak załamków P i poszerzenie zespołów QRS (groźba wystąpienia migotania komór)

Diagnostyka:

·   oznaczenie poziomu potasu w surowicy: kontrola co 1 – 2 godziny w ciężkiej hiperpotasemii, co 4 – 6 godzin w łagodnej hiperpotasemii

·   zbadanie stężenia sodu, glukozy, kreatyniny, mocznika, magnezu, chloru

·   gazometria

·   monitorowanie EKG

·   bilans płynów

Leczenie:

Þ      postępowanie doraźne: znaczna hiperpotasemii (>7 mmol / l i, lub poszerzenie zespołów QRS – 10 – 20 ml 10 % glukonianu wapnia w powolnym (5 – 15 min) wstrzyknięciu dożylnym pod kontrolą EKG

Þ      wlew dożylny 500 ml 20 % glukozy

Þ      20 j insuliny krystalicznej przez 2 – 4 godziny

Þ      ewentualnie wodorowęglany 40 – 50 ml w bolusie i 100 – 150 mmol we wlewie dożylnym

Þ      usunięcie jonów potasu z ustroju – hemodializa lub dializa otrzewnowa

Þ      żywice jonowymienne: Resonium A, Resonium D

Środki ostrożności:

-          odstawienie preparatów potasu i leków zwiększających poziom potasu w surowicy

-          ocena czynności nerek

3. HIPONATREMIA (stężenie sodu w surowicy < 135 mmol / l).

Przyczyny:

·   przedawkowanie diuretyków

·   nieprawidłowy skład płynów infuzyjnych

·   dieta ubogosodowa

·   wymioty, biegunki

·   odsysanie treści żołądkowej

·   niedrożność przewodu pokarmowego

·   zapalenie otrzewnej

·   rozległe oparzenia

·   masywne poty

·   przebyty zabieg operacyjny

·   niewydolność nerek

·   wtórny hiperaldosteronizm

·   źle kontrolowana cukrzyca

·   duże dawki ACE – inhibitorów

Objawy o różnym nasileniu – zależą od szybkości narastania niedoboru sodu:

Ò           senność, osłabienie, apatia, wyczerpanie

Ò           nudności, wymioty, jadłowstręt, bóle brzucha

Ò           bóle głowy

Ò           objawy ze strony OUN: zaburzenia świadomości, omamy, drżenia mięśniowe i porażenie połowicze, zaburzenia równowagi, zwolnienie czynności serca, drgawki, śpiączka, hipowentylacja, zatrzymanie oddechu

Diagnostyka:

-          oznaczenie poziomu sodu w surowicy: kontrola co kilka godzin

-          zbadanie stężenia potasu, kreatyniny, mocznika, glukozy, osmolalności

-          wykonanie gazometrii

-          ocena stanu nawodnienia

Leczenie:

·   postępowanie doraźne: znaczna objawowa hiponatremia (<120 mmol / l) – powolny wlew 500 ml 0,9 NaCl z 30 ml 10 % NaCl

·   uzupełnienie niedoboru sodu + terapia przyczynowa: stopniowe wyrównywanie stężenia w ciągu 36 – 48 godzin, maksymalnie do 125 mmol / l – stężenie aktualne razy całkowita objętość wody w ustroju

Środki ostrożności:

Þ      ocena czynności oddechowej, wydolności nerek i krążenia

Þ      zasada powolnego wyrównywania do 125 mmol / l

4. HIPERNATREMIA (stężenie sodu w surowicy > 145 mmol / l).

Przyczyny:

Þ      ograniczona podaż płynów: odwodnienie hipertoniczne

Þ      hiperwentylacja

Þ      masywne poty

Þ      biegunki

Þ      nadmiar diuretyków

Þ      niewyrównana cukrzyca

Þ      moczówka prosta

Objawy o różnym nasileniu – zależą od szybkości narastania hipernatremii:

·   uczucie pragnienia

·   suchość błon śluzowych

·   wzrost temperatury ciała

·   senność

·   halucynacje

·   zaburzenia świadomości

·   pobudzenie

·   drgawki

·   śpiączka

·   bezdech

Diagnostyka:

-   oznaczenie poziomu sodu w surowicy: kontrola co kilka godzin

-   zbadanie stężenia potasu, kreatyniny, mocznika, glukozy, osmolalności oraz gęstości względnej, osmolalności i stężenia sodu w moczu

-   wykonanie gazometrii

-   ocena stanu nawodnienia

Leczenie:

Þ      postępowanie doraźne: znaczna objawowa hipernatremia (> 160 mmol / l) – wlew dożylny 0,45 % NaCl (0,9 % NaCl przy znacznym odwodnieniu)

Þ      stopniowe uzupełnianie niedoboru wody

Þ      redukcja stężenia sodu (do 2 mmol / godzinę) + terapia przyczynowa

Środki ostrożności:

zasada stopniowej normalizacji stężenia sodu

3