OPRACOWANO NA PODSTAWIE :
’’ PODSTAWY NAUKOWE ŻYWIENIA W SZPITALACH ”
WYDANE PRZEZ INSTYTUT ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA WARSZAWA 2001
Autorstwa : Prof. Dr Hab. Med. Jan Dzieniszewski
Dr Med. Lucjan Szponar
Prof. Dr Hab. Med. Jerzy Socha
I. DIETA OGÓLNA ( PODSTAWOWA )
Dieta ogólna ma zastosowanie w żywieniu chorych przebywających na leczeniu w szpitalach oraz innych zakładach leczniczych, którzy nie wymagają leczenia dietetycznego . Żywienie podstawowe powinno spełniać wszystkie warunki prawidłowego żywienia ludzi zdrowych . W żywieniu ludzi przebywających na leczeniu w zakładach leczniczych wartość energetyczna pożywienia przy zbilansowanej wartości odżywczej wahać się powinna w różnych granicach tj. 2000 – 3000 kcal, uzależniona przede wszystkim od masy ciała pacjenta, gdyż w tych przypadkach nie wchodzi w grę wysiłek fizyczny . Wartość energetyczną diety w zakładach leczniczych przyjęto dla pacjenta o należnej masie ciała .
Energia 2400 kcal
Białko 85 g
Tłuszcze 70 g
Węglowodany 350 g
Błonnik 8 g
Wapń 1 g
Żelazo 20 mg
Witamina A 4780 j.m.
Witamina B1 1,5 mg
Witamina B2 2,3 mg
Witamina C 70 mg
Białko 15 %
Tłuszcze 30 %
Węglowodany 55 %
W diecie ogólnej zasadniczo dozwolone są wszystkie produkty . Jednakże ze względu na to, że sam pobyt chorego w szpitalu zmienia tryb życia pacjenta, wskazane jest ograniczenie produktów wzdymających i ciężkostrawnych tj. groch, fasola, kapusta. W żywieniu podstawowym dozwolone są praktycznie wszystkie metody sporządzania potraw tj. gotowanie, duszenie, smażenie i pieczenie . Wskazane jest używanie do smażenia olejów zamiast tłuszczu zwierzęcego . Do smażenia używamy olejów bogatych w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe ( olej rzepakowy, oliwa z oliwek)
Pozostałe stosujemy do potraw na surowo .
II. DIETA ŁATWOSTRAWNA
Dieta łatwo strawna wspomaga leczenie określonych schorzeń, znajduje zastosowanie w schorzeniach układu trawiennego, wskazane jest podawanie diety w chorobach płuc, w osłabieniu, niewydolności krążenia, w wyrównanych schorzeniach nerek, z diety powinny korzystać osoby w wieku starszym . Dieta łatwo strawna jest prostą modyfikacją żywienia podstawowego i powinna być najszerzej stosowana dietą w zakładach leczniczych . Dieta ta charakteryzuje się doborem takich produktów spożywczych, które łatwo ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym . Nie drażnią one chorych lub mniej sprawnych narządów przewodu pokarmowego, dostarczają przy tym niezbędnych składników odżywczych wpływających na szybszy powrót do zdrowia lub łagodniejszy przebieg choroby . Z pożywienia wyklucza się głównie produkty zawierające składniki trudno strawne, jak błonnik, ścięgna, a także produkty działające wzdymająco, jak kapusta i suche nasiona roślin strączkowych ( groch, fasola ) oraz pieczywo żytnie razowe i kasze gruboziarniste . W diecie łatwo strawnej bardzo istotny jest sposób sporządzania potraw . Aby nadać potrawie formę jak najbardziej łatwo strawną, produkty poddaje się różnym technikom kulinarnym, np. gotowaniu, dokładnemu rozdrabnianiu i przecieraniu . W diecie łatwo strawnej mięso i ryby piecze się w folii lub pergaminie, natomiast tłuszcz łatwo przyswajalny - masło, masło roślinne, śmietankę -dodaje się do potrawy po jej sporządzeniu .
Białko ogółem 93 g
Białko zwierzęce 65 g
Tłuszcze 78 g
Węglowodany ogółem 330 g
Błonnik pokarmowy 24 g
Żelazo 18 mg
Witamina A 5000 j.m.
Witamina B2 2,1 mg
Witamina C 73 mg
Nazwa produktu
lub potrawy
Dozwolone
Przeciwwskazane
Produkty
zbożowe
Pieczywo jasne i czerstwe (czasem pieczywo typu Graham w ograniczonej ilości), sucharki, drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana dobrze oczyszczona, ryż, drobne makarony
Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, grube kasze: pęczak, gryczana, grube makarony
Mleko i produkty mleczne
Mleko słodkie i zsiadłe, biały ser, twaróg zwykły, homogenizowany
Przetwory mleczne przekwaszone, sery żółte
Jaja
Gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych, omletów
Gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób
Mięso, wędliny, ryby
Mięsa chude, wołowina, cielęcina, kurczaki, chuda wieprzowina w ograniczonej ilości.
Ryby chude: dorsz, leszcz, sola, płastuga, szczupak, sandacz. Wędliny chude: szynka, polędwica, chuda kiełbasa, szynkowa wieprzowa lub wołowa, parówki w ograniczonej ilości
Mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki. Ryby tłuste: węgorz, pałasz, halibut. Wędliny tłuste, produkty mięsne i rybne wędzone, mięsa peklowane
Tłuszcze
Masło, słodka śmietanka, oleje roślinne: sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, oliwa,(masło roślinne, margaryny wysokogatunkowe w ograniczonej ilości)
Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój wołowy, barani, margaryny twarde
Ziemniaki
Gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree
Frytki, ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy
Warzywa
Marchew, kalafior, buraki, dynia, szpinak, kabaczki, młody zielony groszek, młoda fasolka szparagowa, warzywa z wody oprószone mąką z dodatkiem świeżego masła, bez zasmażek. Na surowo: sałata zielona, cykoria, pomidor bez skórki, utarta marchewka z jabłkiem
Wszystkie odmiany kapusty, papryka, szczypior, cebula, ogórki, brukiew, rzodkiewki, warzywa z zasmażkami, konserwowane octem
Owoce
Owoce dobrze dojrzałe bez skórki i bez pestek – jabłka, truskawki, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany, maliny i porzeczki w formie przecieru lub soku
Wszystkie owoce niedojrzałe, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce suszone, orzechy
Suche strączkowe
Wszystkie są zabronione: groch, fasola, bób, soczewica
Cukier i słodycze
Cukier, miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe z dodatkiem cukru: kompoty, galaretki
Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy
Przyprawy
Tylko łagodne w ograniczonych ilościach, sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, wanilia, cynamon
Ostre przyprawy: ocet, pieprz, musztarda, papryka
Zupy
Kleiki, krupniki z kasz dozwolonych, zupy mleczne, przetarte zupy owocowe, zupy warzywne czyste(barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana,(zupy na odtłuszczonych wywarach mięsnych lub z kości cielęcych lub wołowych), zupy zagęszczane zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub słodkiej śmietance bez zasmażek, zupy zaciągnięte żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła
Kapuśniaki , zupa ogórkowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawiane zasmażkami
Potrawy mięsne i rybne
Gotowane, duszone bez obsmażania, pieczone w folii lub pergaminie, potrawki, pulpety, budynie
Smażone, duszone, pieczone w sposób konwencjonalny
Potrawy z mąki i kasz
Kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki
Smażone kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie zacierki
Sosy
O smaku łagodnym zaprawiane słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie, mleku, słodkiej śmietance.
Sos: koperkowy, cytrynowy, potrawkowy, sosy owocowe ze słodką śmietanką, majonez tylko domowy, świeżo przygotowany z dozwolonych olejów roślinnych z dodatkiem soku z cytryny ( bez musztardy)
Ostre na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub z kości
Desery
Kompoty, kisiele, musy, galaretki z owoców dozwolonych, galaretki, kisiele, kremy z mleka, owoce w galarecie lub kremie, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe
Torty i ciastka z kremem, pączki, faworki, tłuste ciasta jak francuskie, piaskowe, kruche
Napoje
...
Lebiod