KWAŚNE LASY BUCZYNOWE.pdf

3. Cz´Êç szczegó∏owa

KwaÊne buczyny

Kod Physis: 41.11, cz´Êciowo 41.12 i 42.11

W niniejszym opracowaniu przyj´to poglàd pozwalajàcy

zaliczyç do siedliska przyrodniczego 9110 tak˝e ˝yzne je-

dliny zachodniokarpackie. Zajmujà one równie˝ siedliska

lasów mieszanych górskich, a w praktyce trudne jest od-

dzielenie trwa∏ych, siedliskowo uwarunkowanych lasów jo-

d∏owych od zdominowanych przez ten gatunek postaci de-

generacyjno-regeneracyjnych buczyn górskich.

9110

A. Opis g∏ównego typu

siedliska przyrodniczego

Definicja

Podzia∏ na podtypy

Ten typ siedliska przyrodniczego obejmuje Êrodkowoeuro-

pejskie bukowe, a w górach bukowo-jod∏owe, bukowo-

-jod∏owo-Êwierkowe oraz jod∏owe lasy rosnàce na ubo-

gich, kwaÊnych glebach. SpoÊród innych buczyn wyró˝-

niajà si´ one udzia∏em kosmatki gajowej Luzula luzulo-

ides , p∏onnika strojnego Polytrichum formosum i cz´sto

Êmia∏ka pogi´tego Deschampsia flexuosa , trzcinnika

ow∏osionego Calamagrostis villosa , borówki czernicy Vac-

cinium myrtillus w runie. Lasy te wyst´pujà w Polsce w ca-

∏ym zasi´gu buka.

W ramach typowych ˝yznych buczyn wyró˝niono podtypy,

odpowiadajàce zbiorowiskom roÊlinnym: kwaÊnej buczyny

ni˝owej oraz kwaÊnej buczyny górskiej. Jako odmienny

podtyp uj´to górskie jedliny. Oprócz ró˝nic florystycznych,

podtypy te cechujà si´ odmiennà dynamikà, zale˝nà od

gatunkowej struktury drzewostanu: buczyny ni˝owe majà

zwykle drzewostany czysto bukowe i ich dynamika jest po-

chodnà dynamiki populacji buka, podczas gdy kwaÊne bu-

czyny górskie mogà mieç drzewostany z udzia∏em wi´kszej

liczby gatunków drzew, w zwiàzku z czym ich dynamika

mo˝e mieç bardziej z∏o˝ony charakter.

Wyró˝nione podtypy to:

9110-1 KwaÊna buczyna ni˝owa

( Luzulo pilosae-Fagetum )

9110-2 KwaÊna buczyna górska

( Luzulo luzuloidis-Fagetum )

9110-3 ˚yzna jedlina karpacka

(zbiorowisko Abies alba-Oxalis acetosella )

Umiejscowienie siedliska w polskiej

klasyfikacji fitosocjologicznej

Charakterystyka

Wyró˝nione podtypy sà w klasyfikacji fitosocjologicznej

umiejscowione w sposób nast´pujàcy:

Klasa Querco-Fagetea lasy liÊciaste

Rzàd Fagetalia sylvaticae mezo- i eutroficzne lasy liÊciaste

Zwiàzek Fagion buczyny

Podzwiàzek Luzulo-Fagenion kwaÊne buczyny

Zespo∏y:

Luzulo pilosae-Fagetum kwaÊna buczyna

ni˝owa

Luzulo luzuloidis-Fagetum kwaÊna bu-

czyna górska

Podzwiàzek Galio rotundifolii-Abietenion jedliny

Zbiorowisko Abies alba-Oxalis acetosella

˝yzna jedlina karpacka

Zaliczone tu lasy majà na nizinach charakter lasów buko-

wych, a w górach – charakter lasów mieszanych z bukiem,

lecz z udzia∏em tak˝e innych gatunków, w tym iglastych –

Êwierka i jod∏y; w niektórych p∏atach i w niektórych fazach

dynamiki lasu gatunki te mogà nawet iloÊciowo domino-

waç nad bukiem. Charakteryzujà si´ wzgl´dnym ubó-

stwem gatunkowym runa, w którym nieobecne sà gatunki

typowe dla siedlisk eutroficznych, a dominujà ma∏o wyma-

gajàce gatunki ogólnoleÊne lub wr´cz borowe.

Wyst´powanie lasów tego typu jest limitowane geograficz-

nym zasi´giem buka. Jednak w obszarze wyst´powania te-

go gatunku jest to zazwyczaj dominujàcy typ lasu na Êred-

nio ˝yznych siedliskach (LMÊw). W zwiàzku z du˝ym are-

a∏em, jaki zajmujà kwaÊne buczyny, sà one typem lasu

istotnym gospodarczo.

Wiele siedlisk kwaÊnych buczyn zaj´tych jest przez sztucz-

ne zbiorowiska zast´pcze, np. drzewostany z dominujàcà

sosnà (na nizinach) lub Êwierkiem (w górach).

Bibliografia

MATUSZKIEWICZ J. M. 1996. Opracowanie sk∏adów gatunko-

wych drzewostanów w poszczególnych fazach rozwojowych

w zale˝noÊci od: typu siedliskowego lasu, zespo∏u roÊlinnego

i regionu. Mscr., Departament Ochrony Przyrody Minister-

stwa Ârodowiska, Warszawa.

Lasy i bory

9110

MATUSZKIEWICZ J. M. 2001. Zespo∏y leÊne Polski. Wyd. Nauk.

PWN, Warszawa.

MATUSZKIEWICZ W., MATUSZKIEWICZ A. 1973. Przeglàd fitoso-

cjologiczny zbiorowisk leÊnych Polski. Cz. 1. Lasy bukowe.

Phytocoenosis 2.2: 143–202.

MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbioro-

wisk roÊlinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

MATUSZKIEWICZ W., MATUSZKIEWICZ J.M. 1996. Przeglàd fito-

socjologiczny zbiorowisk leÊnych Polski (synteza). Phytoco-

enosis 8 NS Sem. Geobot. 3: 3–79.

SIEDLISKOWE PODSTAWY HODOWLI LASU 2004. Za∏àcznik

nr I do Zasad Hodowli i U˝ytkowania Lasu Wielofunkcyjne-

go. Dyrekcja Generalna Lasów Paƒstwowych.

WOJTERSKI T. 1990. Buczyny i lasy z udzia∏em buka w Polsce. W:

Buk zwyczajny. Nasze Drzewa LeÊne 10: 329–374.

W∏adys∏aw Danielewicz, Jan Holeksa,

Pawe∏ Pawlaczyk, Jerzy Szwagrzyk

KwaÊne buczyny

B. Opis podtypów

ziomie próchniczno-akumulacyjnym (pH oko∏o 3,8–4,1),

a s∏abiej w poziomach po∏o˝onych ni˝ej. Pod wzgl´dem wil-

gotnoÊci mogà to byç gleby od prawie suchych, poprzez

Êwie˝e, do s∏abo wilgotnych, co odzwierciedlajà postacie ze-

spo∏u. Siedliskowymi typami lasu odpowiadajàcymi warun-

kom wyst´powania kwaÊnych buczyn ni˝owych sà: las mie-

szany Êwie˝y (najcz´Êciej), las Êwie˝y (rzadko), bór mieszany

Êwie˝y (wyjàtkowo). „Siedliskowe Podstawy Hodowli Lasu”

wyró˝niajà dla opisu tego ekosystemu typ lasu: bukowy las

mieszany Êwie˝y.

Przy kraw´dziach klifów nadba∏tyckich kwaÊne buczyny wy-

st´pujà na siedliskach, których gleby wzbogacane sà przez

materia∏ nawiewany w przesz∏oÊci oraz wspó∏czeÊnie, w wy-

niku czego formujà si´ zaczàtki tzw. naspy. W pasie wy˝yn

po∏udniowej Polski zbiorowiska te spotyka si´ mi´dzy innymi

na parar´dzinach brunatnych, parar´dzinach bielicowanych

oraz na glebach bielicowych. Na Wy˝ynie Cz´stochowskiej

wykszta∏cajà si´ tak˝e na doÊç znacznie pochylonych wa-

piennych zboczach wzgórz jurajskich, gdzie dochodzi do

procesu ∏ugowania gleby w efekcie wywiewania Êció∏ki lub

gromadzenia si´ s∏abo roz∏o˝onej grubej warstwy butwiny.

9110

KwaÊna buczyna ni˝owa

Kod Physis: 41.121

Cechy diagnostyczne

Cechy obszaru

KwaÊne (acydofilne) buczyny ni˝owe nale˝à do grupy ubo-

gich lasów bukowych zarówno pod wzgl´dem florystycznym,

jak i siedliskowym. Centrum rozmieszczenia tych zbiorowisk

przypada na obszary znajdujàce si´ pod wp∏ywem wilgotne-

go klimatu subatlantyckiego w Europie Ârodkowej. G∏ów-

nym oÊrodkiem ich wyst´powania w Polsce sà zachodnie

i Êrodkowe rejony Pojezierzy Pomorskich, natomiast ca∏kowi-

ty zasi´g obejmuje wi´kszoÊç regionów nizinnych i wy˝yn-

nych po∏o˝onych w granicach naturalnego zasi´gu buka.

Zajmujà one przewa˝nie mezotroficzne siedliska terenów

pagórkowatych, zwykle na ciàgach moren czo∏owych, na

glebach kwaÊnych wytworzonych na pod∏o˝u zbudowanym

z lekkich glin dyluwialnych lub piasków gliniastych. Przy

wschodniej granicy zasi´gu, na Wysoczyênie Elblàskiej i Po-

jezierzu S∏awskim, cz´Êciej zajmujà po∏o˝enia p∏askie. Pod-

∏o˝e glebowe stanowià najcz´Êciej dyluwialne gliny lekkie

lub piaski gliniaste o doÊç dobrym drena˝u i przemywnej

gospodarce wodnej. Omawiane zbiorowiska wyst´pujà naj-

cz´Êciej na glebach rdzawych brunatnych, a tak˝e na gle-

bach p∏owych bielicowanych, brunatnych bielicowanych

i brunatnych kwaÊnych. Sà one znacznie zakwaszone w po-

Fizjonomia i struktura zbiorowiska

Drzewostan kwaÊnej buczyny ni˝owej jest zdominowany

przez buka, który równie˝ w ni˝szych warstwach osiàga

znacznà przewag´ iloÊciowà nad innymi gatunkami drzew,

których rola w strukturze omawianego lasu jest nieznacz-

na. Domieszk´ stanowià jedynie: grab Carpinus betulus ,

d´by – cz´Êciej bezszypu∏kowy Quercus petraea , rzadziej

szypu∏kowy Q. robur , a na stanowiskach po∏o˝onych

w pó∏nocno-wschodniej Polsce tak˝e Êwierk. Zwarcie drze-

KwaÊna buczyna ni˝owa. Fot. W. Danielewicz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: