Wykład 1. (14.10.2008)
28.XII.1895 (data symboliczna) – początek kina w ogóle, pierwsza publiczna projekcja filmowa; bracia Lumiére – kinematograf, filmiki braci Lumiére – „Wjazd pociągu na stację w La Ciotat”, „Wyjście robotników z fabryki”. Bracia Lumiére – założyli wytwórnię filmową, „rozpuszczali” swoich operatorów po świecie, żeby robili tam filmiki (ruchome fotografie): piramidy, wodospad Niagara, etc.
Plany filmowe:
· plan totalny – najszerszy z możliwych, pokazuje pejzaż;
· plan ogólny – np. fronton budynku;
· plan pełny – postać od stóp do głów wraz z fragmentem scenografii, plan parateatralny;
· plan amerykański – postać od kolan w górę;
· półzbliżenie – popiersie postaci;
· zbliżenie – sama twarz;
· wielkie zbliżenie (detal) – bardzo rzadki, np. same oczy, usta;
Filmy braci Lumiére – głównie plan pełny.
Operator braci Lumiére, Camille de la Serde, 1896 – zdjęcia filmowe nakręcone w Rosji.
Bolesław Matuszewski, fotograf z zawodu, fotograf rodziny carskiej, nakręcił w Rosji pierwsze króciutkie filmiki, głównie kroniki.
Aleksander Fedecki – pionier tego typu na Ukrainie, filmik o przeniesieniu obrazu cerkiewnego.
Wytwórnia braci Lumiére bardzo szybko przestała się liczyć, dla nich film miał być tylko zapisem wydarzeń. Nikt nie myślał o kinematografii w kategoriach fabuły. Bracia Lumiére szybko zwinęli interes (początek XX w.), pojawiła się francuska wytwórnia Pathé, później wytwórnia Gaumont – zwietrzyły w kinematografii interes, działały do I w.św. Filie tych wytwórni w różnych krajach Europy, w 1907 r. wytwórnia Pathé otwiera filię a Rosji. Na potrzeby rosyjskiego widza filmy były kręcone jako adaptacje rosyjskiej literatury (filmiki miały 10 min. J)
Pierwszy rosyjski film fabularny – Aleksander Drankow, fotograf, w 1907 r. założył atelier filmowe, realizował kroniki (1908 – „Dzień 80-lecia urodzin hrabiego Tołstoja”). Nakręcił odgrywany w teatrze akt sztuki. 15.10.1908 r. – film „Stieńka Razin” – pierwszy film fabularny, autor Drankow, film zachował się. Inspiracja pieśnią o Siepanie Razinie. Muzyka Michaiła Iwanowi. Uroczysta premiera.
Twórca rosyjskiej kinematografii, stworzył wytwórnię, wyczuł możliwości kina
à Aleksander CHANŻONKOW (Алекса́ндр Алексе́евич Ханжо́нков):
Urodzony w 1877 r., rodzina mieszczańska, oficer kozacki, ale porzuca służbę wojskową, zostaje przedstawicielem francuskiej wytwórni filmowej Eclair. 1906 r. – Moskwa, zakłada przedsiębiorstwo wynajmu filmów, pokazywał filmy zagraniczne. 1908 r. – zakłada własne atelier, tworzy wytwórnię „Chanżonkow i spółka”, przyciąga do siebie rozmaitych twórców, głównie reżyserów teatralnych, fotografików. Jego wytwórnia stała się znana dzięki kręceniu melodramatów, wzorowanych na filmach wytwórni Nordisk (dun.). To były bardzo starannie robione filmy, określone mianem „chanżonkowszczyzny” (salonowe melodramaty). Kręcono też adaptacje rosyjskiej literatury.
1911 r. – „Obrona Sewastopola”, reż. Chanżonkow, zrealizowany „z rozmachem”, jak na ówczesne czasy, pierwszy pełnometrażowy film rosyjski.
1912 r. – „Rok 1812”
Ewgienij BAUER (Евгений Францевич Бауэр) – reżyser z wytwórni Chanżonkowa, zaczynał jako scenograf teatralny, nakręcił 82 filmy, nie wszystkie się zachowały:
· 1914 – „Dziecię wielkiego miasta” («Дитя большого города»), „Niemy świadek” («Немые свидетели»)
· 1913 – „Zmierzch kobiecej duszy” («Сумерки женской души»)
Filmy w stylu melodramatycznym, „chanżonkowszczyzna”.
„Dziecię wielkiego miasta” – młoda dziewczyna, marzy o wielkiej miłości, zakochuje się w niej bogaty koleś, laska pozbawia go pieniędzy, porzuca, znajduje sobie nowego adoratora. J Bogaty koleś jest już biedny, pisze do niej dramatyczny list z prośbą o pomoc, dziewczyna wyśmiewa go, koleś strzela sobie w głowę.
W latach 60tych na nowo przypomniano sobie o Bauerze.
Inni twórcy:
· Władimir Gardin (1877-1965) – 1915 r. „Wojna i pokój”, „Mikołaj Stawrogin”; 1921 r. „Sierp i młot” (ideologia bolszewicka)
· Piotr Czardynin (1878-1934) – aktor, reżyser, 1909 r. „Bojar Orsza”- debiut, adaptacje „Martwych dusz”, Sienkiewicza
· Jakow Protazanow (1881-1945) – najwybitniejszy, rodzina kupiecka, filmy wszystkich typów, od 1908 r. praca w przedsiębiorstwie filmowym, 1911 r. „Pieśni katorżnika”- debiut; 1916 r. „Dama pikowa”, 1917 r. „Ojciec Sergiusz”(scena z obcinaniem palca!) ànajwybitniejsze jego filmy, główna rola Mozżuchina
Iwan MOZŻUCHIN (Ива́н Ильи́ч Мозжу́хин) (1888-1939) – najwybitniejszy aktor rosyjski tamtych lat.
Protazanow, Mozżuchin – wyemigrowali w czasie rewolucji. W Paryżu rosyjscy emigranci utworzyli wytwórnię „Albatros”, współpracował z nią też Mozżuchin, dostał zaproszenie do USA, ale zaczęła się era kina dźwiękowego – nie znał angielskiego, więc nie zrobił kariery, zmarł w biedzie.
1924 – Protazanow wraca do Rosji Sowieckiej, robi filmy: 1924 r. „Aelita”.
Przed rewolucją kinem fascynował się Majakowski, zagrał w 3 filmach, pisał scenariusze filmowe.
Wykład 2. (21.10.2008)
Związek Wł. Majakowskiego z kinem
Próbował swych sił jako scenarzysta. Grał w filmach. Awangardyści – sięgnęli po kino jako środek wypowiedzi artystycznej: futuryści (włoscy-Marinetti, rosyjscy). Futuryści podkreślali nowoczesność współczesnego świata, 3xM. Fascynował ich techniczny aspekt kina. Futuryści rosyjscy – 1914 r., Wł. Kasjanow „Dramat w kabarecie futurystycznym nr 13” (nie zachował się).
Majakowski – teksty na temat kina. Miał dobrą aparycję dla kina. Napisał 3 scenariusze do 3 filmów, zachował się tylko jeden z nich:
1918 r.
1. Nikadr Turkin (reż.) „Nie dla złota (pieniędzy) urodzony”, swobodna interpretacja „Martina Edena” Jacka Londona;
2. „Panna i chuligan” (zachował się) – interpretacja „Nauczycielki robotników”;
3. „”W okowach filmu”/”Spętana przez film” – zagrała Lilly Brick.
Pisał sporo scenariuszy.
„Panna i chuligan” – melodramat, do miasteczka przyjeżdża nauczycielka, aby uczyć robotników, jeden z uczniów zakochuje się w niej, ale ona go odtrąca, bo się go boi, gdy nauczycielka zostaje źle potraktowana przez uczniów, chuligan staje w jej obronie i zostaje pobity przez innych uczniów, w wyniku czego umiera, nauczycielka czuwa przy nim na łożu śmierci.
W. Meyerhold – przedrewolucyjna przygoda z filmem. Kinem zainteresował się w Paryżu. Jego filmy nie zachowały się.
Aleksander Lewicki – wybitny operator filmowy, współpracował z Meyerholdem.
Filmy:
1. 1915 r. „Portret Doriana Graya” – Варвара Янова – rola Doriana, rola Henryka – Meyerhold;
2. 1917 r. „Mocny człowiek” wg St. Przybyszewskiego.
Stanisławski nie akceptował kina, zabraniał swoim aktorom grać w filmach.
Władysław STAREWICZ – pionier filmu lalkowego, kukiełkowego, Polak z pochodzenia. Pracował w wytwórni Chanżonkowa – filmy o owadach. Po rewolucji wyjechał do Francji.
KSZTAŁTOWANIE SIĘ KINA RADZIECKIEGO
9.XI.1917 – Państwowa Komisja ds. Oświaty àsekcja filmowa, na czele: Nadieżda Krupska. Łunaczarski – odpowiadał za politykę kulturalną rządu bolszewickiego. Dzięki niemu awangarda została wizytówką nowej sztuki radzieckiej. Mariaż awangardy i ideologii, bo awangarda była antytradycjonalistyczna. Druga połowa lat 20tych – awangarda promuje komunizm w Europie Zachodniej.
Kino – przydatne do celów propagandowych, bo większość Rosjan była niepiśmiennymi chłopami. Sam Lenin nie interesował się kinem, nie lubił kina. Ale zrobiono dużo, aby nobilitować kino jako nową sztukę, przez nową władzę.
1917 r. – wytwórnie filmowe są w rękach prywatnych à niszczono filmy, sprzęt, aby nie wpadły w ręce bolszewików. 1919 r. – nacjonalizacja kina.
Bolszewicy – filmiki propagandowe (agitfilmy, agitki – promujące nową władzę, antycerkiewne, antypolskie), a później kroniki wojenne (szkoła rzemiosła dla wielu wybitnych radzieckich operatorów – Tisse, Wiertow).
1917-1919 – okres przejściowy.
27. VIII.1919 – dekret Lenina o nacjonalizacji kina.
Wielu aktorów, operatorów wyjechało po rewolucji à 1.IX.1919 r. – 1sza na świecie szkoła filmowa (Государственный институт кинематографии) – istnieje do dziś.
Kinematografia lat 20tych:
1. awangardowa – Wielka Szkoła Montażu (L. Kuleszow, Eisenstein, Pudowkin, Dowżenko, Wiertow).
Kinematografia ukraińska, gruzińska, ormiańska – zapoczątkowana przez bolszewików (na początku chodziło o propagandę).
Pierwszy film bolszewicki à 1921 r. Władimir Gardin (reż.) „Sierp i młot” («Серп и молот») – matryca filmów komunistycznych, opowieść o dojrzewaniu klasowym (później występuje to w socrealizmie), rola młodego robotnika – Pudowkin.
1923 r. – „Czerwone diablęta”, reż. Иван Перестиани (Pieriestiani), Gruzin – o młodych żołnierzach armii Budionnego, którzy walczą z kontrrewolucją, rodzaj filmu przygodowego, easternowego.
Eastern – filmy amerykańskie, dziejące się na Wschodzie („Prawo i pięść”).
Filmy easternowe – lata 70te (Michałkow „Sam wśród obcych, obcy wśród swoich”).
Wytwórnia filmowa – utworzona przez artystów MChATu – «Межрабпом Русь» (później «Межрабпом Фильм»):
· adaptacje literatury
· P. Czardynin, Protazanow, Pudowkin
Jakow PROTAZANOW (Яков Александрович Протазанов)
1924 r. „Aelita” («Аэлита») – adaptacja powieści A. Tołstoja, koncepcje kosmistowskie (?) bardzo wyraźne – przeniesienie rewolucji na Marsa, dwupoziomowy plan: ziemski i marsjański. Niezwykła koncepcja plastyczna, plan marsjański – sztuczne scenografie, kubistyczne, pomysł ściągnięty z niemieckiego ekspresjonizmu („Gabinet doktora Calighari” – sztuczne scenografie). Ewidentne wątki SF.
Wykład 3. (28.10.2008)
KINO AWANGARDOWE
Lew KULESZOW (Лев Влади́мирович Кулешо́в)
Ur. 1.01.1899, Tambow, 1911 – umiera ojciec, Kuleszow z matką przenosi się do Moskwy, studia w szkole malarstwa, rzeźby i architektury. Oglądał filmy amerykańskie (komedie slapstickowe, filmy z Maxem Linderem – francuski elegancik). Kino amerykańskie ukształtowało jego świadomość filmową. Scenograf teatralny, scenograf u Chanżonkowa, współpracował z Bauerem.
1917 r. – artykuły: o zasadach scenariusza w filmie, o scenografie.
Gra w filmie (filmy przedrewolucyjne):
· 1918 – „Niedokończona pieśń miłości” («Песнь любви недопетая») – pierwszy jego film, nie zachował się;
· 1918 – „Projekt inżyniera Prighta” – film dla Chanżonkowa, główna rola – Borys Kuleszow (brat Lwa) à praca nad projektem sieci elektrycznej, konkurencyjna firma chce ten projekt ukraść – typowy film przygodowy (wzorował się na kinie amerykańskim).
„Naturszczyk” – pojęcie Kuleszowa, koncepcja aktorstwa filmowego.
Przyłącza się do bolszewików, kręci „agitki”: 1919 – „Ekshumacja prochów Siergieja Radoneżskiego”.
Wraz z Eduardem Tisse (Эдуа́рд Казими́рович Тиссэ́) (wybitny operator) pojechał na front wschodni – kroniki frontowe.
1920 – „1 maja 1920 r. w Moskwie” – na polecenie Lenina.
1920 – „Na czerwonym froncie” – o wojnie polsko-bolszewickiej, źródło Eastern lat 70tych. Fragmenty dokumentalne.
1920 – wykładowca bolszewickiej szkoły filmowej. Tworzy grupę uczniów – laboratorium: „Eksperymentalne laboratorium filmowe Lwa Kuleszowa” – pracują nad rozmaitymi projektami. Uczniowie: Wsiewołod Pudowkin, Borys Barnet, Aleksandra Chochołowa (później żona Kuleszowa, wnuczka Trietiakowa), Владимир Фогель (ulubiony aktor Kuleszowa). Zaczęli od robienia spektakli teatralnych, eksperymenty awangardowe. Miały tytuł „Filmy bez taśmy” – inscenizacje z wykorzystaniem techniki filmowej, kolejne sceny przedstawione jak ciąg kadrów filmowych. Te spektakle były nieme. Na gruncie tych spektakli rodziły się późniejsze fabuły filmowe.
Kino nieme – niezwykle oryginalne dla awangardystów. Kadry filmowe jak obrazy. Mariaż malarstwa, teatru i filmu.
Kadr – to, co widzimy na ekranie. Wówczas 18 klatek na sekundę (obecnie 24 klatki/s.). Kadr montażowy – ten sam obiektyw, ten sam punkt widzenia, w tym samym czasie. Kadr to nie to samo, co klatka (klatka jest na taśmie).
Formaliści rosyjscy – pierwsza formacja, która zajęła się kinem. 1926 – książka „Poetyka kina”. Teza, że kino posługuje się językiem, to sztuka narracyjna. Reguły narracyjne zrodziły się na gruncie kina niemego. Podstawą języka jest słowo. Słowo samo w sobie niesie ze sobą jakieś znaczenie, w zależności od kontekstu znaczenie słowa może się zmieniać.
„Efekt Kuleszowa” – twarz aktora, która nie wyraża nic, zestawiona z różnymi kadrami: talerz zupy, nóż, płaczące dziecko – widzowie byli skłonni odczytywać na tej twarzy emocje, związane z konkretnym kadrem. Kadr w zależności od kontekstu zmienia znaczenie.
Film to nie portret, a przetworzenie rzeczywistości!
Lew Kuleszow „Sztuka filmowa” (książka) à kadr ma być znakiem, jak litera w słowie. Montaż – źródło przetworzenia obrazu świata.
1. 1924 - „Niezwykłe przygody Mr Westa w kraju bolszewików” («Необычайные приключения мистера Веста в стране большевиков»), zdjęcia Aleksander Lewicki, montaż Kuleszow, Chochłowa, role – współpracownicy Kuleszowa. Inspiracja westernem i komedią slapstickowe (komizm sytuacyjny oparty na stypologizowanych postaciach, szereg gagów, zderzenie różnych wydarzeń, słynne obrzucanie się tortami). Awangardyści fascynowali się świeżością kultury amerykańskiej. Mr West – poczciwy Amerykanin, ciekawy Rosji, okres NEP-u, porwany przez nepmanów, uwolniony przez komsomolców. Aktorstwo Kuleszowa à aktor teatralny nie nadaje się do kina, bo jest zmanierowany! Metoda aktorska – fizyczna metoda szkolenia aktora. Naturszczyk – niewykształcony teatralnie, Kuleszow precyzyjnie go szkoli, aktor to przede wszystkim ciało (nie była to jednak koncepcja obowiązująca dla kina niemego!), bada jak można poruszać ruchomymi częściami ciała – metoda oparta na fizyczności, czasem nadwyrazistość. Fizyczność aktora – podporządkowana idei filmu.
2. 1925 – „Promień śmierci” («Луч смерти») – główna rola Pudowkina, historia faszystowskiego szpiega, który chce ukraść radzieckiemu uczonemu cudowny wynalazek, wykrada go i używa do pacyfikacji robotników, z pomocą przychodzi Armia Czerwona.
„Komedia ekscentryczna” – lata 20-te (pol. „Deja vu” J. Machulskiego, wzorowany na „Przygodach Mr Westa…”)
Wykład 4. (4.11.2008)
1925 – scenariusz Kuleszowa do filmu „Trzy wielkości” – film nie powstał!
1926 – „Według prawa” („Dura lex”; «По закону») – adaptacja opowiadania Jacka Londona, scenariusz napisał Wiktor Szkłowski. Akcja rozgrywa się w środowisku amerykańskich poszukiwaczy złota (2 mężczyzn, 1 kobieta). Mieszkają w małym domku na odludziu – dziwny, klaustrofobiczny klimat. Jednego bohatera ogarnia chciwość – chce uciec ze złotem, ale go obezwładniają, więzią w domu, organizują coś na kształt sądu nad nim i skazują na śmierć. Aktorzy: Владимир Фогель, Chochłowa, Siergiej Komarow (aktorzy Kuleszowa), zdjęcia A. Lewicki. Film skrytykowany za formalizm i odstąpienie od socjalistycznej moralności.
Po 1926 r. rozpadło się laboratorium Kuleszowa, miał problemy z realizacją filmów, zajął się działalnością dydaktyczną.
1927 – „Wasza znajoma” („Dziennikarka”; «Ваша знакомая») – dziennikarka zakochuje się w swoim szefie, scenografia – Rodczenko. Krytyka filmu!
1929 – „Wesoły kanarek” – o walce bolszewickiej organizacji podziemnej podczas wojny domowej na Ukrainie
1930 – „Dwóch Buldi” («Бульди 2») – scenariusz O. Bricka – dwie wersje filmu, przeróbka wersji oryginalnej – Nina Agadżanowa Szutko (autorka pierwotnego scenariusza do „Pancernika Potiomkina”).
1930 – wyjazd do Gruzji – film na podstawie scenariusz Trietiakowa „Parowóz B-1000”. Dzieje historyczne opowiedziane przez dzieje parowozu. Kuleszowa aresztowano, zepchnięto go w cień. Operator filmu – Kalatoziszwili (Kalatozow).
Aleksandra Chochłowa – próbowała swoich sił jako reżyser, bez powodzenia:
· „Książka z klamerkami”;
· „Sasza”;
· „Zabawki”.
Kuleszow – 1932 (1933) – «Горизонт» - pierwszy film dźwiękowy Kuleszowa, wątki żydowskie: główny bohater – Лёва Горизонт.
Siergiej EISENSTEIN (Сергей Михайлович Эйзенштейн)
Jeden z najważniejszych reżyserów kina światowego. Geniusz, ale o paskudnej postawie moralnej (komunista). Swoją teorię zbudował na marksizmie. „Październik” – film genialnie obrzydliwy J. Eisenstein – geniusz, jeśli chodzi o myślenie filmowe. Postać tragiczna, zniszczona przez Stalina.
Ur. w 1898 r. w Rydze, w rodzinie architekta (cenionego) – główny architekt miasta Ryga. Rodzina wywodząca się z kręgów niemiecko-żydowskich, prawosławna od pokoleń, matka – zamożna rodzina kupiecka. Małżeństwo nieudane, Siergiej był jedynakiem, dobrze wykształcony, erudyta. Konflikt z ojcem – chciał, aby Siergiej był architektem (Instytut Cywilnych Inżynierów w Piotrogrodzie). Wstąpił do Armii Czerwonej, a ojciec walczył po stronie „białych”. Publikował rysunki w czasopismach piotrogrodzkich – niebywały talent plastyczny! Rysunki na marginesach filmów. Publikował pod pseudonimem „Sir Gay” (fonetycznie wychodzi „Siergiej”J). W Piotrogrodzie spotyka się ze sztuką Meyerholda (Meyerhold był jego mistrzem). 1918 – zaciąga się do Armii Czerwonej. Miał kompleks niższości: niewysoki, duża głowa, rudy J. Skierowany do pracy w „pociągach agitacyjnych” – zjeździł całą Rosję. Zaczął go pasjonować teatr. Chciał studiować sinologię. Pisze dziennik. Wraca do Moskwy – wiąże się z awangardą, z Proletkultem (wywodzi się z Proletkultu). Wiąże się z teatrami Proletkultu, poznaje Meyerholda – „Państwowe Wyższe Pracownie Reżyserskie” – zorganizował je Meyerhold, uczęszczał na nie Eisenstein. Eisenstein – bardzo szybko prawa ręka Meyerholda, początkowo zajął się scenografią – „Meksykanin” wg J. Londona (1921). Był asystentem Meyerholda – sztuka „Śmierć…”. Burzliwa współpraca – Meyerhold miał trudny charakter! Eisenstein do końca życia był myślowo i artystycznie wierny Meyerholdowi, uratował archiwum Meyerholda, gdy ten został zabity przez NKWD.
Wiąże się z S. Trietiakowem – „Mędrzec” Ostrowskiego (1923) – debiut reżyserki Eisenstein w teatrze. Na potrzeby sztuki – film „Dziennik Gumowa” («Дневник Глумова»), włączony do sztuki.
1923 – „Montaż atrakcji” («Монтаж аттракционов») – tekst teoret. o teatrze (na łamach pisma „LEF”).
1923 – spektakl „Słyszysz, Moskwo” (na podstawie Trietiakowa).
1924 – sztuka „Maski przeciwgazowe”, wystawiona w hali gazowni J (na podstawie Trietiakowa).
Doszedł do wniosku, że jego powołaniem jest film, film ma większe możliwości.
1. 1924 – debiut – „Strajk” («Стачка») – współpraca z twórcami Proletkultu (m.in. G. Aleksandrow, E. Tisse, Iwan Pyriew) à pierwszy prawdziwy film proletariacki!, strajk w fabryce, wydarzenia fabularne są dość luźno skomponowane, podziemna organizacja robotnicza, antyfabrykantska, brak bohatera pojedynczego (wg logiki dialektyki marksizmu historię kształtuje walka klas, a nie pojedyncze, wybitne jednostki!) – liczy się masa (wydarzenia są bohaterem!). Kino najlepiej realizuje postulat kolektywności – film jest realizowany przez grupę ludzi. Eisenstein – czołowy reżyser nowej rzeczywistości.
2. 1925 – „Pancernik Potiomkin” («Броненосец «Потёмкин») – film powstały na zamówienie, początkowo miał to być film o rewolucji 1905 roku w ogóle, Eisenstein okroił go nieco. Film nakręcony i zmontowany w 3 miesiące. Wzorcowo zrealizowany, realizacja według schematu greckiej tragedii. Film klarowny pod każdym względem. Najsłynniejsza sekwencja – schody odeskie à znakomite myślenie wizualne i emocjonalne. Wzorcowy film propagandowy. Eisenstein – widzem należy wstrząsnąć, aby przeżył coś w rodzaju parakatatycznego doświadczenia, aby wyszedł z siebie. Oskarżony o formalizm.
3. 1927 – „Październik” («Октябрь») – ma zobrazować rewolucję. Wydarzenia od rewolucji lutowej do ataku na Pałac Zimowy. Brak chronologii, Eisenstein wybiera pewne wydarzenia, aby pokazać ideę rewolucji. Próba przełamania pewnych ograniczeń kina – jak w kinie zobrazować ideę? Jak stworzyć dyskurs intelektualny, oparty na pojęciach ogólnych? à da się to zrobić, „Październik” jest tego przykładem, przekazanie idei października.
Eisenstein chciał zekranizować „Kapitał” Marksa, ale Stalin się nie zgodził. J
Wykład 5. (18.11.2008)
4. 1929 – „Stare i nowe” („Linia generalna”) / «Старое и новое» («Генеральная линия») à 1929 – początek kolektywizacji wsi (film o kolektywizacji – „Ziemia” Dowżenki ), wizja zagadnienia kolektywizacji, coś na kształt pojedynczego bohatera – wiejska kobieta, dobrze nakręcona scena procesji błagalnej o deszcz.
1927 – przełom dźwiękowy. Eisenstein (podobno na polecenie Stalina) wyjechał na Zachód, aby zapoznać się z nowinkami technicznymi (razem z Tisse i Aleksandrowem). Nakręcił film „Romans sentymentalny” («Сентиментальный романс») – impresja (razem z Aleksandrowem). Zaproszenie do Hollywood (od wytwórni Paramount), poznał się z Chaplinem, grzał się w słońcu Kalifornii. J Dwa scenariusze: „Złoto Suttera”, „Tragedia amerykańska”, ale kierownictwo wytwórni i polityka byli totalnie antykomunistyczni (lata 20te w USA – fala śledztw antykomunistycznych). Propozycja Uptona Sinclaira – wyjazd do Meksyku i nakręcenie tam filmu. Zachwycony kulturą meksykańską. Film miał być freskiem o Meksyku, jego historii, elementach indiańskich w kulturze. Sinclair jednak wycofał się z finansowania projektu, Stalin nalegał na jego powrót. Zdecydował się wrócić, ale musiał zostawić nakręcone materiały. Próby rekonstrukcji: lata 50te „Czas słońca”. W latach 70tych materiały wróciły do ZSRR, rekonstrukcji dokonał Aleksandrow, premiera w 1981 roku. To nie film Eisensteina, bo nie on go montował. Tytuł „Que viva Mexico” («Да здравствует Мексика!»). Oleg Kowalow „Meksykańska fantazja” (też zdjęcia samego Eisensteina). Powrót do ZSRR – zupełnie inna rzeczywistość! 1936 – kampania antyformalistyczna,...
pdragg