Wstęp

Nowa strategia projakościowa, nowe cele muszą determinować także sposób zarządzania przedsiębiorstwem, procesy decyzyjne, politykę kadrową. W nowoczesnym przedsiębiorstwie zostały daleko posunięte procesy decentralizacji decyzji, mające na celu włączenie i zaangażowanie pracowników do aktywnego udziału w zarządzaniu firmą, rozwiązywaniu jej problemów, jak również podejmowaniu decyzji strategicznych. Największe możliwości obecnie stają przed tymi przedsiębiorstwami, które stosują nową wiedzę i wykorzystują ją do wytwarzania konkurencyjnych – pod względem jakości – wyrobów i usług.

Coraz mniej przewidywalne otoczenie, narastająca konkurencja, będą wymagały od przedsiębiorstw ciągłej modyfikacji i unowocześniania produkcji i zarządzania. Odpowiednie wykorzystanie posiadanych zasobów, zastosowanie właściwej strategii i polityki z pewnością ułatwi organizacji przetrwanie i osiągnięcie sukcesów nowych warunkach gospodarczych. Jednakże zasygnalizowane wyżej zjawiska i tendencje, jednoznacznie wskazują na to, że w dobie  tak wielkiego postępu i rozwoju techniczno – informacyjnego to właśnie jakość determinuje cele i rozwój przedsiębiorstw.

Jakość jest kategorią funkcjonującą w życiu codziennym, powszechnie spotykaną. Współcześnie jakość odgrywa ogromna rolę. Wysoka jakość jest wyznacznikiem dla potencjalnych klientów zainteresowanych produktami lepsz

Rozdział 1 Koncepcja kompleksowego zarządzania jakością.

1.1  Filozofia i definicje TQM.

TQM (Total Quality Management - kompleksowe zarządzanie jakością) absorbuje uwagę coraz większej liczby praktyków i teoretyków zarządzania.

Dość powszechne jest mniemanie, że jest to sposób działania firmy, który pozwala na wytworzenie wyrobu spełniającego oczekiwania rynku. Uważa się również, że kompleksowe zarządzanie jakością, to skoordynowane działanie, dynamiczny proces doskonalenia, który zawiera strategię mającą na celu polepszenie konkurencyjności firmy. Celem TQM jest osiągnięcie sukcesu firmy zarówno na poziomie strategicznym, taktycznym, jak i operacyjnym[1]. Jest to proces długotrwały, praktycznie niemający końca, ponieważ doskonalenie – wobec ciągle zmieniających się uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych – nie ma granicy czasowej i materialnej.

Wśród czynników, które decydują o powodzeniu TQM należy wymienić:

·     zaangażowanie najwyższego kierownictwa,

·     organizacje procesu doskonalenia jakości,

·     komunikację wewnątrz przedsiębiorstwa,

·     program kształcenia i szkoleń,

·     współuczestnictwo wszystkich zatrudnionych,

·     system jakości według norm ISO 9000 i inne systemy,

·     techniki doskonalenia jakości, w tym analizę kosztów.

Mówiąc o zarządzaniu jakością, o jego zastosowaniu, nieograniczonych wręcz możliwościach rozwoju kryjących się pod tym hasłem, ważne jest by znać jego istotę, określić pewne wytyczne i parametry precyzujące to pojęcie. Postaram się to uczynić, przytaczając rozmaite definicje TQM, pokuszę się także o zaproponowanie nowej, nieco innej interpretacji tego terminu..

Według R. Kolmana TQM to wszechstronne oddziaływanie na jakość wyrobu i usługi, racjonalne wykorzystanie zasobów ludzkich i materiałowych w procesach wytwórczych, osiągnięcie zadowolenia klientów. To inaczej system działań obejmujących następujące elementy[2]:

·      ludzi, którzy tworzą jakość,

·      zestaw niezbędnych wytycznych do osiągnięcia pożądanej jakości - politykę jakościową przedsiębiorstwa,

·      systematyczne szkolenia całej kadry,

·      precyzyjny podział zadań i odpowiedzialności,

·      współdziałanie,

·      orientację na klienta - wewnętrznego i zewnętrznego,

·      bezbłędną pracę wszystkich uczestników procesu wytwarzania,

·      rzetelną informację o jakości,

·      ciągłe doskonalenie i systematyczne przeglądy będące jego podstawą.

R. Kindlarski ujmuje TQM bardzo szeroko - jako proces ciągłego doskonalenia, który koncentruje się na kliencie, nieustannym dążeniu do poprawy oraz powszechnym i wszechstronnym współdziałaniu wszystkich zainteresowanych, co w konsekwencji zapewnia wysoką jakość życia[3].

              Zdaniem K. Lisieckiej, TQM sprowadza się do poszukiwania możliwości i rezerw rozwoju firmy. Dąży do doprecyzowania tożsamości przedsiębiorstwa. Jest czymś więcej niż tworzeniem zbioru wskazań i zaleceń dla uzyskania przyszłej pozycji na rynku, a także czymś więcej niż przyswojeniem zestawu metod ( w tym narzędzi i technik) dla osiągnięcia założonych celów.

              TQM określa przede wszystkim filozofię przedsiębiorstwa. U podłoża owej filozofii leży zarówno kultura techniczna jak i organizacyjna, czyli system idei, norm, i wartości podzielanych przez pracowników przedsiębiorstwa. Koncepcja ta ma swoje korzenie w sposobie myślenia zatrudnionych, co wpływa na ukształtowanie pożądanych warunków wewnątrzzakładowych pracy oraz stosunków z otoczeniem.

              Wyróżnia się cztery warstwy TQM, a mianowicie:

·        kultury i firmy,

·        zasad- wytycznych,

·        strategii,

·        narzędzi i technik[4].

Przełożenie TQM z warstwy konceptualnej na realny program strategiczny odbywa się poprzez honorowanie zasad- wytycznych. Zasady te przedstawia poniższy rysunek

FILOZOFIA TQM

NAUKA

TECHNIKA

TECHNOLOGIA

Idee, normy, symbole, wierzenia, tradycja, motywacja, postawy, zachowania, sposób myślenia i sposób działania

KULTURA

FIRMY

S

T

R

A

T

E

G

I

A

minimalizacja nakładu

optymalizacja

maksymalizacja efektu

ciągłe doskonalenie (Kaizen)

przełom (Break Through)

ekstensywny rozwój

intensywny rozwój

Cele i sposoby realizacji

Kryterium:

1.     Racjonalizacji

2.     Udział zatrudnionych

we wzroście produkcji

3.     Nakładów

kapitałowych

Rys. 1.1.1. Warstwy TQM oraz narzędzia i techniki realizacji tej koncepcji.

Źródło: K. Lisiecka: TQM- idea koncepcji..., s. 145.

minimalizacja nakładu

optymalizacja

maksymalizacja efektu

ciągłe doskonalenie (Kaizen)

przełom (Break Through)

ekstensywny rozwój

intensywny rozwój

Cele i sposoby realizacji

Kryterium:

4.     Racjonalizacji

5.     Udział zatrudnionych

we wzroście produkcji

6.     Nakładów

kapitałowych

Można, więc powiedzieć, że TQM sprowadza się do poszukiwania tożsamości przedsiębiorstwa. Jest czymś więcej niż tworzeniem zbioru wskazań i zaleceń dla uzyskania przyszłej pozycji na rynku, a także czymś więcej niż przyswojeniem zestawu narzędzi i środków pomocniczych do osiągnięcia założonych celów. TQM określa przede wszystkim filozofię przedsiębiorstwa, u podłoża, której leży kultura organizacyjna, czyli system idei, norm i wartości podzielanych przez pracowników tejże organizacji.

              Propozycja Z. Kłosa zakłada zebranie ważniejszych składowych zarządzania przez jakość w jedną całość i wskazanie związków między nimi. Jego definicję można przedstawić za pomocą rysunku

1.2.2. Kompleksowa definicja TQM.Źródło: Z Kłos: Uwarunkowania wprowadzania strategii TQM do polskich przedsiębiorstw, Problemy Jakości 1996, nr 11, s.27

Syntezę odpowiedzi na pytanie, co to jest TQM zawiera tabela 1.1.1