Wyklad_11.pdf

Dr in Ŝ . Piotr Bobi ń ski

Zakład Elektroakustyki

Instytut Radioelektroniki P.W.

Podstawy Techniki

D ź wi ę kowej

(PTD)

Wykład 11 – Akustyka mowy i muzyki

• Mowa

• Generacja

• Właściwości

• Muzyka

• Instrumenty muzyczne

• Charakterystyka dźwięków muzycznych

• Systemy muzyczne (skale)

Generacja mowy

• Dźwięki generowane przez człowieka – w tym dźwięki mowy – powstają w

wyniku kształtowania sygnału ze źródła dźwięku

• źródłem energii jest wydychane z płuc powietrze

• sygnałem moŜe być

• ton krtaniowy (strumień powietrza jest kluczowany przez struny),

• szum turbulencyjny (powietrze przeciska się przez przewęŜenia w

torze głosowym)

• impuls (powietrze nagle wydostaje się po otwarciu części toru

głosowego)

• w torze głosowym, który stanowi filtr o zmiennych właściwościach

kształtowane są widma sygnałów z wymienionych źródeł i w ten sposób

powstają określone dźwięki, np. głoski mowy.

Generacja mowy

Organ mowy składa się z:

• aparatu respiracyjnego

• przepona, płuca, tchawica

• aparatu fonacyjnego

• krtań, struny (wiązadła) głosowe

• aparatu artykulacyjnego

• tor (przewód, kanał, trakt) głosowy czyli przestrzeń od strun

głosowych do warg, tzn. jamy gardła, ust, nosa ograniczone

podniebieniem, językiem, wargami

• wymienione komory rezonansowe toru głosowego nazywa się

efektorami artykulacyjnymi organu mowy.

Organ mowy

• NajwaŜniejsze części toru głosowego i ich funkcje

– Płuca – dostarczają powietrza będącego źródłem energii dla

powstania impulsów tonu krtaniowego, drgań strun głosowych,

dźwięków turbulencyjnych i impulsowych.

– Krtań – górna część tchawicy, w której znajdują się struny głosowe.

– Struny (wiązadła) głosowe będące zgrubieniami (fałdami

mięśniowymi) na krtani - otwór pomiędzy strunami nazywa się

głośnią.

– Nagłośnia – zamyka przewód głosowy w czasie oddychania.

– Podniebienie miękkie – zamyka połączenie między jamą nosową, a

resztą przewodu głosowego (jama nosowa „bocznikuje” jamę ustną).

Wytwarzanie d ź wi ę ków mowy

• Podstawowe załoŜenie teorii wytwarzania dźwięków - niezaleŜność

właściwości toru głosowego i właściwości źródeł dźwięku

– rozdzielenie generatora i układu modulującego (jego transmitancji)

• Dźwięki mowy są bardzo zróŜnicowane w zaleŜności od tego, które ze

źródeł jest wykorzystywane i jaka jest transmitancja toru głosowego

• Dźwięk mowy nazywany jest głosk ą

– klasa głosek róŜniących się kontekstem nazywana jest fonemem

– fonem traktowany jest jako najmniejszą „cząstka” mowy, która moŜe

odróŜniać znaczenia

– fonemy łączą się w sylaby i słowa

• Fonem nie jest równowaŜny literze, w mowie ciągłej rozróŜnienie

fonemów jest trudne, czasami niemoŜliwe

• W mniej dokładnych opisach dźwięków mowy czasami przyjmuje się,

Ŝe głoska i fonem są równowaŜne.

• Badaniem struktury dźwiękowej języka zajmuje się fonetyka.

• Dokonuje ona selekcji dźwięków elementarnych, z których przez

złoŜenie, powstają określone formy językowe.

• Dźwięki elementarne, zwane fonemami, stanowią akustyczna bazę

dźwiękową

– w języku polskim wyróŜnia się 37 fonemów (lub 39)

– w języku angielskim 44.

• Do zapisu formy dźwiękowej języka stosuje się transkrypcje z kodu

literowego na kod dźwiękowy

– przykładami alfabetów fonetycznych są IPA i SAMPA

• Alfabet SAMPA został stworzony w 1995 roku przez londyńskiego

profesora Johna C. Wellsa

– jego zaleta jest całkowita kompatybilność z kodem ASCII

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: