Starożytne cywilizacje nadrzeczne: 1. BABILONIA –wraz z Asyrią określane mianem Mezopotamii. Powst w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Ekonomiczna podstawą było rolnictwo – nawadnianie, rzemiosło i handel. Babilońska poglądowa mapa świata, wyryta na tabliczce glinianej: Ziemia w postaci okrągłej, płaskiej tarczy, opasanej pierścieniem oceanu. Eufrat przestawiony wraz z głównymi dopływami uchodzący do morza. Kilka małych kółek obok to miasta Babilonii. Centrum świata to ich własny kraj. Góry na mapach usytuowane są w ten sposób, że podstawami wspierają się na drogach biegnących u ich podnóży. Wyobrażenia o kształcie Ziemi i jej połoeniu we wszechświecie oparte były na mitach. Ląd stały otoczony był ze wszech miar oceanem i wznosił się ku centralnej górze Ararat. Ponad górą i Ziemią rozciągała się kopuła niebios w kształcie dzwonu. Babilończycy stworzyli podstawy astronomii i kalędarza: podzielili ekliptykę na 12 zn zodiaku, rok na 12 miechów, dobę na 12 godz, a koło na 360 st. 2. Izraelici: Wyobrażenia o ziemi zaczerpneli od Babilończyków, Fenicjan i Egipcjan. 3. Egipcjanie: Początkowo mieli b. ciasny horyzont geograficzny – świat to ich własna dolina – zielona oaza wśród czerwonych skał i piasków pustyni. Ten świat nakrywało równie wąskie, płaskie sklepienie niebios, wsparte poza krawędziami wyżyna na 4 rozwidlonych słupach. Podróże handlowe i podboje wpłynęły na rozszerzenie tego horyzontu, jednak wskutek upadku państwa, wkład do ogólnego postępu wiedzy geogr był niewielki. Ze strzępów papirusów wiadomo że zajmowali się również pomiarami kraju, wytaczali granice pól, wykonywali plany katastralne. Jedyną mapą egipską jest plan złotodajnej doliny w Nubii, narysowany czerwoną farbą na papirusie. Charakterystyczny sposób przedstawiania gór – z profilu, z drogi, zabudowania przedstawiano w planie. 4. Fenicjanie: Mieli najszerszy horyzont geograficzny wśród ludów najdawniejszych cywilizacji. Na ich kulturę wpłyneli babilońcycei egipcjanie (żyli pomiędzy tymi krajami). Jako najlepsi żeglarze swoich czasów musieli posiadać różne praktyczne wiadomości o krajach nadbrzeżnych (drogi handlowe). Ich dokonaniem było opłynięcie Afryki na polecenie faraona Egiptu Necha II (Herodot)– jednak rezultaty tej wyprawy uległy zapomnieniu. Pismo fenickie z połączenia pisma klinowego i hieroglifów egipskich – pierwszy alfabet. Cyna z okolic Gibraltaru – albo z Wysp brytyjskich sami ją przywozili, albo ktoś im ją sprzedawał. Cyna b. Ważna bo potrzebna byłoa do wytopu brązu.
5. KARTAGINA: Gdy fenicja została podbita przez Aleksandra Macedońskiego. Po ok. 100 latach od wyprawy fenicjan wysłali własną wyprawę z zadaniem zbadania zach brzegów Afryki, lecz udaną połowicznie – zawrócili w połowie drogi (Hannon – 60 galer). Inna wyprawa wzdłóż zach brzegów Europy (Himilkon). Po klęsce Hannibala upadła jednak potęga Kartaginy i zakończyła się jej rola w poznawaniu świata. 6. PERSOWIE: materiały geograficzne o tym państwie, jego dorobku nie zostały zachowane do naszych czasów. Tylko Herodot wspomina o wyprawie Skilaksa do Indii w celu zbadania biegu Indusu; 7. CHIŃCZYCY: geograficzny horyzont niewiele węższy od fenickiego lub perskiego. Duża ilość informacji poł – wsch i centralnej azji. Zbiór tych wiadomości stanowi najstarszą geografię, zachowaną z tak odległych czsów. Uzupełniają ją mapy wyryte na powierzchni 9 brązowych urn, przedstawiające 9 najdawniejszych prowincji chin. Mapy te były lepsze od map innych cywilizacji bo chińczycy znali już wtedy kompas, gnomon i zasady nawigacji. Główny kierunek na tych mapach to północ. Góry zorientowane do kierunku wschód zachód, a nie do dróg. Swiat jako płaska okrągła tarcza, otoczona górami i opasana podwójnym pierścieniem oceanu. Ich dorobek był homogenicznie zamknięty.
Wyobrażenia o Ziemi: GRECJA:
1.Tales i Anaksymander z Minetu: Milet jako ośrodek ożywionej myśli filozoficznej – tam działała jońska szkoła filozoficzna i matematyczna (wpływy astronomii babilońskiej i geometrii egipskiej). Anaksymander Ziemia w kształcie ustawionego pionowo walca z zamieszkałym górnym kręgiem. To twórca pierwszej mapy świata: Ziemia w postaci koła obtoczonego zewsząd oceanem, punkt centralny to Delfy ze swoją wyrocznią. Mapa obejmowała wybrzeża morza śródz i morza czarnegood Kaukazu po Gibraltar (słupy Herkul). Powtórzenie koncepcji płaskiego kolistego świata, poznanego z map babilończyków. Wprowadził do użytku gnomon – prymitywny instrument do ustalania czasu i szerokości geograficznej.
PITAGORAS: Założyciel szkoły Pitagorejskiej, wbrew poglądom filozofów jońskich twierdził że ziemia ma kształt kulisty. Zajmowała ona środek wszechświata i wraz ze słońcem i Księżycem i gwiazdami obracała się dookoła „ognia centralnego”. Po jego przeciwnej stronie krążyła dla przeciwwagi druga planeta – przeciwziemia. Jeden z następców Pitagorasa wyodrębnił ruch Ziemi dookoła jej własnej osi. Zaczęto dzielić Ziemię na strefy klimatyczne, badać zjawiska wulkaniczne, dociekać przyczyn wylewów Nilu. Wyodrębniono części świata – Europa z klimatem chłodnym i Azja z gorętszym oraz trzecia Afryka (libia).
HEKATEUSZ Z MILETU: pierwsza systematyczna geografia świata „Obejście Ziemi”. W dziele tym po raz pierwszy przedstawiono podział na Europę (wybrzeża m. Śródziemnego, grecja, pd francja, kraje czarnomorskie, Milet) i Azję (wybrzeża m. Egejskiego, Fenicję, Egipt i Libię, prowincje państwa perskiego i Jndie). Modyfikacja mapy Anaksymandra – uzupełnienie jej o poznane obszary. Dalsza przewaga oceanu z którego wypływa Nil i którego zatoką na wschodzie jest m. Kiaspijskie.
HERODOT: Mnóstwo mat geogr zawarte w „dziejach”. Ojciec historii i najwybitniejszy geograf starożytnej grecji. Odrzucił pogląd o kręgu ziemskim obtoczonym oceanem. Zupełnie nie znane granice kontynentów. Krainami położonymi na krańcach ziemi są Indie, Arabia, Etiopia i Libia. Obszerny opis Scytii (ziem ruskich), a w szczególności rzek: Dunaj, dniesrt, Boh, Dniepr,. Wzmianki o górach Krymu, ciężkiej zimie, opisy życia i zwyczajów scytów. Z krajów azjatyckich znał państwo persów, Arabię część Turkiestanu. Wiedział, że M. Kaspijskie jest zamkniętym Morzem śródlądowym. Twierdził, że hindusi są najdalej na wschodzie żyjącym ludem na Ziemi, że poza ich krajem ziemia jest piaszczysta i jałowa. Z kolei za najbardziej południowy kraj uważał Arabię. Dużo podróżował po Egipcie. Wylewy Nilu powiązał z czerwcowymi opadami w Etiopii. Jako pierwszy z geografów wspomina o oazach na skraju pustyni i podkreśla znaczenie palmy daktylowej. Ma znikome wiadomości o wybrzeżach Afryki i Europy. W literaturze spotyka się mapę, zrekonstruowaną na podst dzieła Herodota.
PLATON: opisy Atlantydy (Kreta lub Tharsis zniszczone przez Kartagińczyków) i Wysp szczęśliwych (Wyspy Kanaryjskie).
ARYSTOTELES: Koncepcja kulistości Ziemi, zapoczątkowanej przez Pitagorasa. W miarę poznawania krajów położonych bardziej na północ obserwowano różne długości dnia i nocy w ciągu roku oraz różnice w rozmieszczeniu gwiazd w zależności od szer geogr. Jego dowody na kulistość Ziemi: *okrągły cień ziemi na tarczy księżyca podczas zaćmienia; *zanikanie jednych gwiazd i pojawianie się nowych przy przesuwaniu się z pół na poł i odwrotnie; *występowanie słoni w krajach na pozór odległych, jak Indie i Mauretania, czyli na skrajnym zachodzie i na skrajnym wschodzie, które wobec tego leżą blisko siebie. Odrzucał teorię ruchu Ziemi. Koncepcja rozkładu ciepła na Ziemi i pór roku. Starszy od Arystoteles choć współcześnie z nim żyjący, Eudoksos z Knidos dokonał pierwszego pomiaru obwodu Ziemi – 400 000 stadiów, na podstawie kątowej różnicy poł gwiazdy Kanopus w Knidos i Egipcie.
DIKEARCH: równoleżnik Rodyjski.Uczeń Arystotelesa. Na swej mapie świata (opartej na pomiarach odległości, wykonanych podczas wypraw Aleksan. Macedońskiego) wykreślił po raz pierwszy równoleżnik – poziomą linię przebiegającą wzdłuż M. Śródz. i przecinającą wyspę Rodos.
ERATOSTENES: UCZONY OŚRODKA Aleksandryjskiego, ojciec geografii naukowej. Stworzył prymitywny układ równoleżników i południków 9sieć linii prostopadłych) –uzyskał sieć czworoboków, ułatwiających przy rysowaniu map oznaczenie położenia miejscoości, przebiegu rzek i wybrzeży. Największym jego osiągnięciem był pomiar długości południka i wyliczenie na tej podstawie obwodu kuli ziemskiej. Nakreślił także własną mapę świata, opartą na wprowadzonych przez siebie układzie równoleżników i południków. Na niej po raz pierwszy przedstawił wybrzeża pd – zach Europy z W. Brytanią i Irlandią.
HIPPARCH: Współtwórca geogr matematycznej i kartografii (pierwsze rzuty kartograficzne) Pierwszy podzielił równik na 360st. Za poł zerowy przyjął linię łączącą ujście Dunaju z ujściem Nilu. Głosił o konieczności studiowania nieba w celu poznania Ziemi. Ułożył tablice zaćmień Słońca i Księżyca.
KRATES z Mallos: Pierwszy globus (II w p.n.e.). Cztery symetrycznie ułożone lądy, oddzielone dwoma oceanami – teoria oparta na filozoficznych dociekaniach.
RZYM:
Przeważało tu wyobrażenie świata jako kolistego kręgu z 3 kontynentami, oblanymi oceanem. Wykazywali małe zainteresowanie wynikami podróży. Prace topograficzne wykonywano w celach wojskowych, administracyjnych i gospodarczych.
CEZAR: polityk, wódzi cesarz, podał po raz pierwszy wiadomości o Germanii i poł części W. Brytanii. Z jego inicjatywy zaczęto opracowywać ITINERARIA – prymitywne szkice terenu, do użytku dowódców i urzędników, wykonywane wzdłuż przebywanych dróg. Były ich 2 rodzaje: Itineraria Picta, czyli rysowane (obrazki miejscowości i okolic) i Itineraria annotata, czyli pisane – spis miejscowości i odległości między nimi. Wykonywali także plany miast i wsi oraz plany katastralne (brak odniesienia do kulistości Ziemi, do konturów lądów czy do kierunków i odległości). Na niej zawarte były osady z nazwami i siecią dróg oraz objaśnienia.
STRABON: synteza wiedzy geograficznej o znanej wówczas ekumenie, zawarta w „Geographice”. Opierał się na Eratostenesie. Pierwszy wyróżnił działy geografii: matematyczną, fizyczną, poltyczną i historyczną. Podział Ziemi na 5 stref klimatycznych gorącą, 2 umiarkowane i 2 zimne). Świat jako wyspa obtoczona oceanem. Wyróżnił środ przyrodnicze i społ. Wniósł do geogr regionalnej wartościowanie war środ przyr z uwagi na ich ekonomiczną przydatność. Opis Europy i opis Wezuwiusza jako dokument geologiczny. Opis Azji i Afryki.
POMPONIUSZ MELA: Podsumowanie ówczesnej wiedzy geograficznej „De Chorographica”- opis Galii, charakterystyka Pirenei, Germania, Sarmacja, indie. Pogląd o jedności oceanów: obydwa –wschodni i zachodni –łączą się na północy przez Ocean Brytyjski i Scytyjski, a na południu przez M. Etiopskie i Ocean Południowy (Indyjski).
KLAUDIUSZ PTOLEMEUSZ: system astronomiczny, wg którego środek naszego układu planetarnego stanowi Ziemia, wokół której krążą po kulistych orbitach Słońce i znane wówczas planety – UKŁ GEOCENTRYCZNY. Przy sporządzaniu map ptolemeusz stosował 2 rodzaje rzutów stożkowych z siecią równoleżników i południków i podziałem na 360st oraz pojęcie dlugości i szer geogr. Jego mapa ogólna znanego świata stanowi jakby wycinek globu. Jego teorie stanowiły podstawę odkryć w XVw. Na mapie tej wydzielić można 3 różne pod wzgl poznania kręgi: *ziemię stosunkowo dobrze poznaną (obszar Imperium Rzymskiego); *obszary wypraw Rzymian; *ziemie poznane na podstawie relacji pośrednich.
ŚREDNIOWIECZE: WCZESNE: warunki społ –ekonomiczne przyczyniły się do upadku wiedzy geograficznej (ciemnota i zabobon). Krąg podróżnych ograniczył się do wojowników, misjonarzy i nielicznych kupców. Szeroki horyzont geograficzny Greków i Rzymian uległ zupełnemu zapomnieniu. Znajomość świata skurczyła się do teryt zach Europy z Wyspami Bryt, zach Skandynawii, Italii, Płw Bałkańskiego i Azji Mniejszej. Wszystko co było niezgodne z Biblią było potępione. Za grzech uważano chęć zdobycia wiedzy ziemskiej. Przez 1000 lat kościół decydował co należy myśleć i mówić. Główny wysiłek uczonych zakonników szedł w kier pogodzenia, czasem na siłę, myśli starożytnych filozofów z kanonami chrześcijaństwa. Wyobrażenia o kształcie i budowie wszechświata przeszły w swej naiwności najwieksze nonsensy odległej starożytności, np. św. Bazyli: lekkie niebo jak sklepienie wsparte na słupach unosi się nad Ziemią, która osadzona jest na stałe „na dnie świata”. Myśl o kulistym kształcie Ziemi była odrzucana, a nawet zwalczana. Na ówczesną g składały się wyjątki dzieł dawniejszych, wzbogacone najdziwaczniejszymi legendami (potwory, smoki, bajeczne istoty, dziwolągi). Ocean Atlantycki z powodu mgieł uchodził za niedostępny. Ziemie północna za zimne, a południowe z powodu bliskości słońca też niedostępne. Wschód był ziemią dziwów z wyspami ze srebra i złota i wyspą magnetyczną. Daleko na wschodzie znajdował się raj otoczony przez dzikie ludy, mające w dniu sądu ostatecznego wykonywać wyroki boskie. Koncepcja kręgu ziemskiego – dużo map w kształcie koła, a ziemia jak przed 1000 lat, upodobniona do płaskiego krążka otoczonego wodą.
NORMANOWIE: W I tysiącleciu byli najbardziej przedsiębiorczymi i najruchliwszymi mieszkańcami Europy. Lud rybaków i hodowców bydła. Za rybami dalekie podróże po morzach północnych. Doskonała nawigacja. Wikingowie (synowie zatok) – piractwo. Pływali wzdłóż północnych wybrzeży płw skandynawskiego, po m. Białe. Mieli lekkie nieduże łodzie. Od ok. 700 roku: zajeli wyspy szetlandzkie i owcze, Irlandia i Anglia. W Xw pół Francja, skąd nazwa do dziś –Normandia. Inwazja na Anglię w 1066r. Dalej; Itlaia i Sycylia, Wsch Europa aż do M. Kaspijskiego i Zat. Perskiej. Na pół dotarli do Islandi skąd pod wodzą Eryka Rudego na Grenlandię. Osiedlili się na zach wybrzeżach. Dalej: ok. roku 1000 dotarli do wsch wybrzeży Ameryki Północnej. Odkryli też: Labrador, Nową Funlandię i N szkocję. Na Grenlandii osadnictwo przetrwało ok. 400 lat. Wskutek przerwania dostaw drewna z Islandii, żelaza i innych produktów (zajęcie tej wyspy przez Duńczyków), koloniści zostali sami. Nie mogli powrócić bo nie mieli drewna i stali na statki. Brak żywności. Zmieszali się z eskimosami. Do 18w istnienie tej wyspy uległo zapomnieniu. W Europie nie interesowano się tymi wyprawami – walki oziemię świętą. Zachow się tylko w sagach ludowych. Kolumb też o nich nie wiedział.
ŚREDNIOWIECZE: PÓŹNE: Wiek 13 i 14 wydarzenia przyśpieszaj poznanie świata. Powstały wole wielkie miasta oparte na gospodarce pieniężnej (np. Piza, Florencja, Wenecja itp.). Rozwój handlu i kontaktów zagranicznych. Wzrost znaczenie wiedzy potrzebnej do robienia interesów. Pierwsze uniwersytety: Paryż, Bolonia, Oxford, Cambridge. Poszukiwanie dalekich rynków zbytu zachęcało do podróży, wiodło do rozszerzania horyzontu geogr i do likwidacji białych plam na mapach świata. Włosi i ich kapiał. Wenecja dzięki swojemu położeniu pośredniczyła między handlem wsch i zach. Po wyparci z mórz Wenecjan Genua zajęła ich miejsce. Byli doskonałymi żeglażami. Docierali daleko na poł i północ, do flandrii. wyprawiali się też coraz śmielej na wody M. Ciemności (O. Atl) aż w końcu odkryli w 1341r Wyspy Kanaryjskie. Do końca 14w żeglarze włoscy mieli największe doświadczenie rzeglarskie z ludóe Europy poł i zach. Ten nagły rozwój żeglugi europ umożliwiło udoskonalenie statków i przejęta od Arabów igła magnetyczna (wynalazcami byli chińczycy), a także rozwój kartografii nawigacyjn, tzw PORTOLANY: mapy kompasowe, też: rumbowe lub portolany. Char cecha to zastąpienie siatki geogr pękiem przecinających się linii prostych, wybiegających promieniście z róży wiatrów o 32 rumbach albo kierunkach kompasowych. Do map dołączane były tzw. Portolany, czyli księgi zawierające dane o odległościach pomiędzy poszczególnymi miejscami na wybrzeżach. Były to mapy morsie i dlatego lądy były bez zaznaczonych szczegółów.
MARCO POLO: Najwięcej wiadomości o Azji zawdzięcza Europa 14, 15, 16 wieczna temu Wenecjaninowi. Jego tam podróż jest wyrazem jedności zainteresowań wschodem zarówno ze strony sfer polityczno – papieskich, jak i kupieckich. Był on synem kupca który wyruszył na wschód w śmiałą podróż handlową. Dotarli do obecnego Pekinu, gdzie zostali gościnnie przyjęci przez wielkiego chana mongołów Kubłaja. Wstąpił tam do służby władcy mongołów. Wybił się tam i dużo podróżował po chinach. Był tam 17 lat; 2 razy zwiedził chiny. Zebrał informacje o Japonii, Sumatrze. Po powrocie uczestniczył w wojnie z Genuą. Dostał się do niewoli. We więzieniu opowiadałm o swoich podróżach towarzyszowi niedoli Pizańczykowi Rusticjanowi. Ów spisał drobiazgowo i w ten sposób powstało dzieło wydawane pod różnymi tytułami”Milion, Dziwy świata, Opisanie świata. Zapoznało to Europę z Azją, wzbudzając duże zainteresowanie tymi terenami.
HENRYK ŻEGLARZ: książe Portugalski; chciał stworzyć nową portugalię, rozszerzyć jej granice aż do indii; bardzo pobożny. Poszukiwał ziemi króla salamona, opisanej w biblii, więc stał się wytrwałym inicjanitorem wypraw wzdłuż zach wybrzeży Afryki. Sprowadził do kraju żeglarzy włoskich aby nauczyli fachu jego podwładnych. Odkrycia: madera, wyspy azorskie. Zapoczątkowano handel niewolnikami. Za nimi zapuszczali się dalej na południe. Przekroczono piaski pustyni i wkroczono na zielone lądy, gdzie spotkano nowych murzynów. Im dalej na poł tym bardziej Henryk miał nadzieję na odkrycie drogi do indii okrążając Afrykę; jednak ten cel osiągneli inni, gdyż on zmarł.
KOLUMB: UR W 1451 W Genui w rodzinie tkackiej. Żeglował – jako agent handlowy po M Śródz; zapał odkrywczy zdobył po sudiach nad zapiskami z podróży po Atlantyku, oraz po literaturze Marco Polo. Doszedł do wniosku, że na zachodzie, na niezbadanych obszarach Atlantyku znajduje się wiele lądów lub wysp, a za nimi Indie. Po konsultacji z astronomem Toscanellim podjął decyzję o znalezieniu drogi do indii przez Atlantyk. Pomyłki w obliczeniach: azja miała sięgać dalej, a ocean miał być mniejszy. Król portugalii odrzucił propozycję aby wyprawił wyprawę (za duże żądania), więc o to samo zwrócił się do hiszpańskiej pary królewskiej. Po kilku latach uzyskał zgodę (klepnięto wygórowane warunki). Dano 3 statki: Santa Maria, Nina i Pinta. Ruszono 3 sierpnia 1492r z portu Palos. Po 70 –ciu dniach żeglugi Bahama. Dalej: Kuba (którą wziął za wschodnioazjatycki półwysep), haiti (nazwana Espaniolą – założył tam kolonię hiszpańską z desek rozbitej Santa Marii). Na pozostałych 2 okrętach wrócono do palos. Przywieziono na dowód kilku czerwonoskórych których zaczęto nazywać indianami.
2 PODRÓŻ KOLUMBA: 25 wrz 1493r z Kadyksu – 17 karawel – 1500ludzi. Wzięto zwierzęta i rośliny. Po 2 miechach dotarli na Esponiolę, gdzie zastano wymordowaną pozostawioną załogę. W głębi wyspy odkryto duże pokłady złota. Kolumb myślał że dotarł do miejsca gdzie król Salamon zaopatrywał się w złoto. Za to, że jak się okazało bogactw nie było tak dużo, popadł w niełaską, lecz zdołał się obronić przed zarzutami. Na wyspie doszlo do wojny między tubylcami a osadnikami. W ciągu jednego pokolenia ludność tubylcza Antyli wyginęła zupełnie. Od tąd rozbój i grabierz stały się jedynym celem hiszpańskich poszukiwaczy przygód i fortuny za oceanem. Deportowano tam przestępców.
3 i 4 PODRÓŻ KOLUMBA: Odkrycia: Trynidad, płynąc na południe wzdłuż Am poł twierdził na podstawie bujnej roślinności, że gdzieś tam znajdować się musi RAJ. Gdy dotarł na Espaniolę zastał tam konflikt wewnętrzny który stłumił siłą, skazując na śmierć przywódców buntu. Za to nowy namiestnik królewski uwięził Kolumba i zakutego w kajdany odesłał do Hiszpanii. Po powtórnym oczyszczeniu się z win i dojściu do łask powziął decyzję że opłynie świat dookoła, lecz nie znalazł przesmyku pomiędzy obiema Amerykami (bo go niema). Odkryto dużo lądów. Podróż ta była najcięższa i najniebezpieczniejsza ze wszystkich dotychczasowych, toteż Kolumb wrócił w 1504r do hiszpanii chory i wyczerpany. Wyprawa niespełniła oczekiwań, a do tego zmarła protektorka Kolumba, królowa Izabela. Gwiazda Kolumba zgasła. Zapomniany i opuszczony zmarł w 1506r. Umierając wierzył nadal, że odkrył nową drogę do Indii (bo polegał na obliczeniach Ptolemeusza).
VASCO DA GAMA odkrycie drogi do indii: Wyprawa z jego udziałem była odpowiedzią Portugalii na odkrycia Kolumba. 3 karawele; w 1497r z Lizbony: podróż ku południowych krańcach Afryki. 20 maja 1498 dotarł do miasta Kalikut. W ten sposób szlak morski wokół Afryki do indii został przebyty, a równocześnie został otwarty okres ich podboju i grabieży kolonialnej. Odkrycie drogi do Azji było jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach odkryć. Jego rezultatem nie było jednak poznanie nowych obszarów; prócz wsch wybrzeży afryki. Znaczenie tego odkrycia polegało przede wszystkim na uruchomieniu stałej komunikacji z krajami południowej i wschodniej Azji. Zostało ostatecznie stwierdzone że O. Indyjski nie jest zamkniętym morzem i że przekroczono granicę wiedzy ptolemeusza, podobnie jak wtedy gdy stwierdzono, że odkryta przez Kolumba Kuba nie jest płw Azjatyckim lecz odrębnym kontynentem. Odtąd, ąż do przekopania w 1869r kanału Sueskiego cały handel z azją tedy szedł, a Portugalia trzepała na tym kase.
CABRAL: odkrycie Indii portugalczyk, podczas sztormu dotarł do nieznanego lądu po drugiej str O. Atl. Nazwano to Ziemią Św. Krzyża. Z 13 karawel do domu wróciło 7.
AMERIGO VESPUCCI: pierwsze relacje o nowym lądzie: florentyńczyk; kosmograf i astronom; uczestnik wyprawy badającej wybrzeża Brazylii w 1501r (trzecia). Zyskał on w XVIw slawę większą niż Kolumb, za sprawą barwnych opisów podróży, zawartych w swoich listach. Wydawane były drukiem w wielu językach. Odbył 4 wyprawy (pierwszą chyba nie). Swiatowa sława za 3 wyprawą, podczas której sądzono, że odkrył „Nowy Świat”. Opisywał ludy tamtejsze jako bezwzględnych ludożerców , że w miastach handlują oni ludzkim mięsem. Opisywał też przyrodę i wykonywał szkice gwiaździstego nieba. Współcześni byli tak wstrząśnięci jego opowiastkami, że uwierzyli że odkrył on coś innego, „Nowy świat”. Np.:” spotkalem ląd o wiele gęściej zaludniony niż Europa i Azja” Nazwę Ameryka wprowadził WALDSEEMULLER
MAGELLAN –pierwsze opłynięcie Ziemi: portugalczyk; wyprawa hiszpańska, ponieważ oni chcieli się dostać do Indii ale bariera Ameryk im to uniemożliwiała. Karawele: Trynidad, San Antonio, Conception, Victoria, Santiago. 265 ludzi. 20 września 1519r z San Lucar, morski port Sewilli. Przez Atlantyk do Wysp kanaryjskich, dalej do Brazylii ina poł wzdłóż wybrzeż Am południowej. Myślano że ujście LaPlaty to cieśnina. Wobec nieznalezienia cieśniny zimowali w zatoce Św. Juliana. Wybuchł bunt, ale dano rade go opanować. Znalazł wreszcie cieśninę, która obecnie nosi jego imię. Z 3 karawelami wpłynął na wody Oceanu którego nazwę mu nadali –Spokojny. Żeglowano wzdłuż wybrzeży na północ, a w okolicach 30st skierowano się na zachód w otwarte wody. Podróż była mordercza. Brak wody – wysysali krew z ryb. Ludzie gineli niewiedząc że płyną obok dużej liczby wysp polinezji, gdzie mogli znaleźć wszystko. Wreszcie natrafiono na wyspy Samar z grupy Filipin, które odkryto. Tam jednak wyprwę spotkało nieszczęście: 27 kwietnia 1521r podczas potyczki z krajowcami na wyspie Matan zginął Magellan i 7 żeglarzy. Kilkanaście dni później krajowcy wymordowali jeszcze 27 ludzi podczas uczty na wyspie Cebu. Pozostałych 113 ludzi umknęło na karawelach na pełne morze. Dotarli do Borneo i na wyspy korzenne. Tam załadowali towar i popłyneli dalej na jednej karaweli która została VICTORIA. Drugi okręt naprawiono lecz dostał się w łapy portugalczyków. Wyprawa ta należy do najśmielszych wyczynów żeglarskich. Płynęli połydniwym O. Indyjskim, z dala od szlakó portugalskich, okrążyli przyl Dobrej Nadzieji i ostatkiem sił dowlokła się z 18 ludźmi do portu w San Lucar.
CABOTOWIE – odkrycie labradoru
HOJEDA –wenezuela
Juan de la Costa – pierwsze mapy Ameryk
Coelh, Pinzion, Solis –próby opłynięcia Am poł
Pineda – odkrycie Missisipi
Balboa –odkrycie Morza Południowego
Ponce de Leon – odkrycie Florydy i prądu zatokowego
Cordoba – odkrycie ludu Majów
Grijalva – odkrycie Meksyku
Pizzarro – podbój peru
Nari.shma