INSTYTUCJE EUROPEJSKIE Zagadnienia egzaminacyjne
(Zawodowe studia administracyjne, II rok)
1. Zagadnienia ogólne
q Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych
q Organizacje o celach ogólnych
q Organizacje o celach specjalnych
q Organizacje powszechne
q Organizacje regionalne
q Organizacje europejskie (kryteria)
Pojęcie i rodzaje organizacji międzynarodowych.
Organizacja międzynarodowa – pewna forma współpracy zrzeszająca podmioty z różnych państw. Dzieli się je na:
pozarządowe (INGOs) – członkami są osoby fizyczne lub prawne (np. stowarzyszenia krajowe lub międzynarodowe o charakterze prywatnym lub publicznym); podstawą jej istnienia nie jest umowa międzynarodowa, lecz porozumienie nieformalne lub o charakterze wewnętrzno-prawnym; ich celem jest realizacja określonych zadań w sferze społecznej, kulturalnej, czy gospodarczej; np. Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Amnesty International, Międzynarodowa Izba Handlowa;
międzyrządowe (IGOs) – forma współpracy państw ustalona w wielostronnej umowie międzynarodowej obejmująca względnie stały zakres uczestników (min. 3 kraje); ich członkami są państwa reprezentowane przez przedstawicieli mianowanych przez rządy oraz otrzymujących od nich pełnomocnictwa i instrukcje; istnieją stałe organy o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działające dla realizacji wspólnych celów; np. ONZ, Wspólnoty Europejskie, Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA);
Organizacje „koordynacyjne” i „ponadnarodowe”.
Podział wg stopnia władzy organu międzynarodowego w stosunku do państw członkowskich:
o charakterze koordynacyjnym – cechą charakterystyczną jest uzgadnianie działań poszczególnych krajów w procesie realizacji celów organizacji w ramach prowadzonych przez państwa członkowskie konsultacji oraz przez wykonywanie zaleceń wydawanych przez organy tej organizacji; w sprawach zasadniczych wymagana jest jednomyślność (zasad suwerenności państw); np. UNICEF, WHO, Rada Europy;
o charakterze ponadnarodowym (ponadpaństwowym) – organy upoważnione są do nakładania na państwa członkowskie zobowiązań w oparciu o decyzje podejmowane większością głosów; niektóre z jej organów działają niezależnie od państw członkowskich (np. Parlament Europejski); decyzje podejmowane są większością głosów, a prawo w nich stanowione jest stosowane bezpośrednio w państwach członkowskich i w razie konfliktu z prawem krajowym ma pierwszeństwo; np. Wspólnoty Europejskie;
Organizacje o celach specjalnych i celach ogólnych.
Podział wg zakresu kompetencji:
o kompetencjach ogólnych – rozwijają działalność we wszystkich dziedzinach międzynarodowych; np. ONZ;
organizacje specjalne (funkcjonalne) – działają w określonych dziedzinach, np. organizacje gospodarcze (WE), społeczne (ILO), kulturalne (UNESCO), polityczno-wojskowe (NATO);
Organizacje powszechne i partykularne.
Podział ze względu na zasięg członkostwa:
powszechne (uniwersalne) – zapewniona jest formalna oraz powszechna dostępność do niej zadeklarowana w statucie; zmierzają do objęcia wszystkich państw do swego składu członkowskiego; np. ONZ, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Zdrowia;
partykularne (grupowe, regionalne) – członkostwo ograniczone tylko do określonej grupy państw (np. kryterium gospodarcze lub geograficzne); np. Wspólnoty Europejskie, CEFTA, Organizację Jedności Afrykańskiej;
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych i jego rodzaje.
Członkostwo pełne, i niepełne.
W ramach członkostwa pełnego rozróżnia się:
członków pierwotnych – państwa, które założyły daną organizację, tzn. uczestniczyły w konferencji założycielskiej oraz podpisały i ratyfikowały statut przed jego wejściem w życie i ukonstytuowaniem się organizacji;
członkostwo nabyte – posiadają je państwa, którym nie przysługiwało prawo członkostwa pierwotnego i które zostały przyjęte do organizacji po jej ukonstytuowaniu się;
Najbardziej zaawansowaną formą członkostwa niepełnego jest członkostwo stowarzyszone. Oznacza ono mniej niż członkostwo pełne, a więcej niż status obserwatora.
2. Rys historyczny integracji europejskiej
q Od średniowiecza po ideę Paneuropy
q Manifest Paneuropejski
q Inicjatywy integracyjne okresu międzywojennego i II wojny światowej
q Stany Zjednoczone Europy
q Modele integracji europejskiej
COUDENHOVE-KALERGI Richard (1894-1972)
polityk austriacki z rodziny wieloetnicznej (m.in. syn Japonki, a wnuk Greczynki); 1923 organizator ruchu Paneuropa zmierzającego do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy; 1923 zał. Unii Paneur., 1948 - Ruchu Eur.; rzecznik zniesienia granic politycznych i ekonomicznych; podczas II woj. świat. prof. historii uniw. w Nowym Jorku.
Paneuropeizm - idea zjednoczenia Europy.
Po zakończeniu I wojny światowej Richard Coudenhove-Kalergi opublikował książkę pt. Pan Europa. Mówił w niej, między innymi o powstaniu Stanów Zjednoczonych Europy. Koncepcja taka zyskała sporą popularność wśród elit ówczesnej Europy i już w 1926 r. odbył się w Wiedniu (Austria) I Kongres Pan Europejski. W 1927 r. odbył się II kongres, tym razem w Brukseli (Belgia), na którym honorowym przewodniczącym Unii Paneuropejskiej, założonej w 1924 został Aristide Briand. W 1929 r. Briand przedstawił ideę Stanów Zjednoczonych Europy na obradach Ligi Narodów. Takie państwa jak Wielka Brytania, Niemcy czy Włochy uważały ten pomysł za niemożliwy do zrealizowania. Po śmierci Brianda w 1932 kwestia zjednoczenia Europy upadła.
Stany Zjednoczone Europy - koncepcja integracji europejskiej głoszona w latach. 30 XIX wieku przez polskiego działacza emigracyjnego Wojciecha Jastrzębowskiego. Nie miała to być jednak federacja, a jedynie organizacja międzynarodowa i zarazem sojusz wojskowy.
Główne zasady Stanów:
· suwerenna równość państw
· powszechne rozbrojenie
· sankcje wojskowe dla członków dopuszczających się agresji
Głównym organem miał być Kongres Delegatów Członkowskich, posiadający funkcje sądownicze oraz prawo decydowania o użyciu wspólnych sił zbrojnych przeciw agresorowi.
[Edytuj]
Współcześnie pojęcie to jest często używane jako obrazowa nazwa koncepcji rozwoju integracji europejskiej głoszonej przez federalistów, tj. zakładającej stopniowe przekształcanie Unii Europejskiej w państwo federacyjne na wzór USA. Przeciwstawia jej się zwykle koncepcję tzw. Europy ojczyzn
3. Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (Komisja Gospodarcza
q Usytuowanie Komisji w strukturze ONZ
q Geneza Komisji
q Cele Komisji
q Członkostwo w Komisji
q Terytorialny zakres oddziaływania Komisji
q Prawne formy działania Komisji
q Dorobek traktatowy Komisji
Usytuowanie EKG w strukturze ONZ:
EKG jest komisją ONZ do spraw europejskich przy Radzie Gospodarczo-społecznej.
Geneza EKG:
EKG powstała w maju 1947 roku. Organizacja, którą powołano do życia w celu odbudowy powojennej Europy. Do 1989 roku EKG była forum dialogu, oraz polem współpracy ekonomicznej między Europą Zachodnią, a państwami znajdującymi się pod wpływem byłego ZSRR. Wzrost aktywności państw europejskich na polu gospodarczym oraz utrzymanie i wzmocnienie relacji ekonomicznych zarówno między tymi państwami jak i resztą świata, to główne cele EKG. Współpraca UE-EKG wyraźne sukcesy odniosła na polu ochrony środowiska, czego wyrazem jest przyjęcie przez UE czterech konwencji o kontroli zanieczyszczeń.
Gunnar Myrdal:
Był pierwszy sekretarzem generalnym EKG w latach 1947-1957
Cele EKG:
-pomoc przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych
-dbałość o rozwój gospodarcz państw członkowskich
-podtrzymywanie i rozwój więzów gospodarczych
-promocja handlu i produktów europejskich
-współpraca naukowa i techniczna
-dbałość o rozwój transportu i racjonalne wykorzystanie źródeł energii
Skład członkowski.
EKG skupia aktualnie 55 państw europejskich, oprócz tego Stany Zjednoczone, Kanada, Izrael oraz państwa b. Związku Radzieckiego). Polska należy do EKG od początku jej działalności.
Terytorialny zakres oddziaływania EKG:
Wprawdzie EKG jest organizacją europejską ale należą do niej również: USA, Kanada, Izrael i byłe państwa ZSRR
Zasięg - Europa, Ameryka Płn.(USA, Kanada), Azja Zachodnia (ok. Kazachstan)
Prawne formy działania EKG:
EKG może działać w formie:
-aktów wiążących(traktaty, umowy)
-tz. soft law(niewiążące zalecenia)
Dorobek traktatowy EKG:
-Europejski porozumienie dotyczące przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych(1957)
-Konwencja o ruchu drogowym(1968)
-konwencja o znakach drogowych i sygnałach(1968)
-Konwencja celna o międzynarodowym przewozie towarów w oparciu o karnety TIR(1975)
Działalność EKG na rzecz środowiska:
-Konwencja o transgranicznym zanieczyszczeniu powietrza na dalekie odległości(1979)
-Konwencja o cywilnej odpowiedzialności za szkody wyrządzone na skutek przewozu towarów niebezpiecznych drogą, koleją i żeglugą śródlądową(1989)
-Konwencja o ochronie i użytkowaniu rzek transgranicznych i jezior międzynarodowych(1992)
4. Rada Europy
Geneza RE
Cele i zadania RE
Kryteria przyjęcia do RE
Charakterystyka aktualnego stanu członkowskiego RE Wejście Polski do RE
Struktura wewnętrzna RE
Zgromadzenie Parlamentarne RE
Komitet Ministrów RE
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy Sekretariat
Prawne formy działania RE
Geneza RE.
Została powołana 5 maja 1949 roku przez 10 państw Europy (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy).
Przyczyny powstania RE.
Chęć odbudowy pozycji gospodarczej i politycznej państw-założycieli po II wojnie światowej (utraconej na rzecz USA),
obawa przed Niemcami oraz przed ZSRR i komunizmem,
Podstawa prawna funkcjonowania RE.
Statut Rady Europy podpisany w Londynie 5 maja 1949 roku (tzw. Traktat Londyński), wszedł w życie 3 sierpnia 1949 roku.
Cele i zadania RE.
Są one sformułowane w statucie bardzo ogólnie. Zostały one zdefiniowane w art. 1 oraz art. 3 statutu RE. Rada Europy została utworzona, aby: - chronić prawa człowieka, bronić demokracji parlamentarnej i rządów prawa, - rozwijać porozumienia o zasięgu kontynentalnym w celu ujednolicania praktyki społecznej i prawnej poszczególnych państw, - promować świadomość europejskiej tożsamości opartej na wspólnych wartościach i obecnej w różnych kulturach.
Od 1989 roku główne zadania Rady Europy to: - działanie jako ostoja demokracji i strażnik praw człowieka w postkomunistycznych demokratycznych państwach Europy, - pomoc krajom Europy Środkowej i Wschodniej w przeprowadzaniu i umacnianiu reform politycznych, prawnych i konstytucyjnych, wprowadzanych równolegle do reform gospodarczych, - przekazywanie wiedzy w dziedzinach takich jak prawa człowieka, demokracja lokalna, edukacja, kultura i środowisko.
Kryteria przyjęcia do RE (wykluczenie członka?).
Zgodnie z art. 3 statutu członkiem zwyczajnym może zostać państwo europejskie, które uznaje zasady praworządności i korzystania z podstawowych praw i wolności człowieka, przez wszystkie podlegające jego jurysdykcji osoby. Uzyskanie tego statusu może nastąpić jedynie na zaproszenie Komitetu Ministrów.
Utrata członkostwa może nastąpić w dwóch sytuacjach:
wystąpienie zainteresowanego państwa (zależy to wyłącznie od jego woli),
odejście państwa od zasad rządów prawa i ochrony praw człowieka (decyzje podejmuje RE),
Wejście Polski do RE.
Polska została członkiem Rady Europy 26 listopada 1991 roku.
Charakterystyka aktualnego składu członkowskiego RE.
Aktualnie do RE należy 46 państw. Jako ostatnie przystąpiło Monako w październiku 2004 roku. Należą do niej prawie wszystkie kraje europejskie (wyj. stanowi Białoruś), ale także członkowie spoza Europy (np. Armenia).
Struktura wewnętrzna RE.
Rada Europy działa za pomocą 3 statutowych organów:
...
Arktyda