BOGUS�AW KACZY�SKI Wielka s�awa fo �arf A BOGUS�AW KACZY�SKI Wielka s�awa (o �art POLSKA OFICYNA WYDAWNICZA �BGW Projekt ok�adki, stron tytu�owych i wk�adek zdj�ciowych Zbigniew Celi�ski Zdj�cia na ok�adk� Ireneusz Sobieszczuk Autorzy zdj�� Piotr Bar�cz (35) Ryszard Cieli�ski (27) Stefania Ciesielska (73) Jan Dobrowolsk Wojciech Guzikowski (76) Tamara Hed (56, 57, 67) Andrzej Jankowski (22) Grzt Kar�owski (10,15,16, 20,24, 26,36, 42, 44, 47, 48) Tomasz Kostuch (6) Romuald K (28) Zbigniew Laskowski (31, 33, 43) Igor Malec (38) Bronis�aw Machnikowski Zofia Nasierowska (18) RyszardS. Pietrzak (29) Jerzy Paszkowski (37) Jolanta Szt (21) Jerzy Sierakowski (68, 84) Cyryl Stachowiak (55) Miros�aw Stankiewicz Ireneusz Sobieszczuk (53, 59, 77, 83) Halina Syroka (62) Stanis�aw �mierciak Jaros�aw Taran (19) Helia Wolff-Seybold (17) Vladislav Vanak (13) Jaros�aw Zar�b, 27, 30, 31, 33, 34, 39, 41, 43, 45, 46, 51, 61, 71, 72, 74) Adam Zborski (5, 7) Chwal Zieli�ski (23) Romuald Zielazek fj^fc^, 14) Jerzy �ak (50) Karol �urawski (65 Ryszard �uczkiewicz (75) Redakcja Wies�awa D�browska Larysa Misiak Korekta Anna Demko � Copyright by Bogus�aw Kaczy�ski, Warszawa 1992 � Copyright by Polska Oficyna Wydawnicza �BGW" n WYPO�YCZALNIA Nrii: Nr i�w. Wydanie I Polska Oficyna Wydawnicza �BGW" Warszawa 1992 r. Sk�ad Pracownia Fotosk�adu �Format", Warszawa, ul. R�bkowska 1/42 Druk Olszty�skie Zak�ady Graficzne, Olsztyn, ul. Towarowa 2 ISBN 83-7066-452-0 hbrowolski (8) i (22) Grzegorz Romuald Kr�lak hnikowski (66) Jolanta Szacillo ankiewicz (32) �mierciak (40) s�aw Zar�ba (25 , 7) Chwalis�aw 'awski (65, 70) n Wszystkim �askawym i nie�askawym na moje pi��dziesi�ciolecie Dar Bogus�awa �Zdradzona przyja�� nie by�a przyja�ni�! Prawdziwa - nie zdradza nigdy!" Te s�owa Marii Kasprowiczowej przywo�ali�my stan�wszy przed jej rusa�czanym portretem. Bogus�aw Kaczy�ski powraca� na Harend�. Nie by�o ju� Marii - Marusi, tatrza�skiej legendy. �y�a jej ociemnia�a siostra, staruszka. J� to odwiedza� cierpliwie b�d�cy u szczytu popularno�ci Kaczy�ski, z ni� wi�d� dysputy o premierach operowych Petersburga z pocz�tku naszego stulecia, jakby sam by� jednym z honorowych go�ci oklaskuj�cych Szalapina, znanego pani Niecie Bunin osobi�cie. Zapala�a si� w dyskusjach z Bogus�awem. �Kiedy go s�ucham - m�wi�a - widz�!" My�l�, �e otworzy� o�lep�e oczy i g�uche uszy tysi�com ludzi. Ofiarowa� im rado�� obcowania z wielko�ci� sztuki, kt�ra bez niego nie przy-sz�aby do nich nigdy. Harenda Kasprowiczowska za �ycia wdowy po autorze �Hymn�w" by�a zakopia�skim domem nawiedzanym przez s�awy i snob�w. Ze �mierci� Marusi - odeszli. Wykruszyli si�. Bogus�aw Kaczy�ski pozosta�. Prawdziwa przyja�� nie zdradza. Jakim go znacie? W muszce, smokingu, opowiadaj�cego o rewelacjach, gwiazdach, primadonnach. �wiat rozt�czony, roz�piewany, barwis-ty, wiruj�cy... �Symfonia w dolinie s�o�ca". Taki tytu� nosi ksi��ka Bogus�awa - kolorowa i promienna. Rzecz o wielkim triumfie polskiej nuty i batuty nad b��kitami Jeziora Bode�skiego. Witoldowi Lutos�awskiemu, o kt�rym opowiada ze czci�, zadaje pytanie: �Czy kocha Pan ludzi?" �Nigdy nie podchodz� do cz�owieka bez zaufania, bez nadziei - s�yszy w odpowiedzi. - Spotykaj� mnie zawody i rozczarowania". Gdyby�my powt�rzyli to pytanie pod adresem Bogus�awa - tak�� otrzymaliby�my odpowied�. Wychodzi ku ludziom z pe�nym zaufaniem i nadziej�. Jaki jest? Utrwali� si� wizerunek po�yskliwego bogactwem wielos�o- 7 wia narratora, wiod�cego w kr�lestwo superlatywu (jak�e niekt�rych 1 irytuje, ale on woli przeceni�, ni� nie doceni�!), �ywej encyklopedii opei �wiatowej, znawcy wprowadzaj�cego w jej zaczarowany kr�g oczarowj ne miliony telewidz�w. Jak�e potrafi m�wi� o swych umi�owanych sfc wach... Pomn� posiady, kt�rych go�ciem by�a synowa autora Trylogii, jedn z dam ostatnich naszego kraju i czas�w naszych, wielce ju� s�dziwa pai Zuzanna Sienkiewiczowa z Obl�gorka. Kaczy�ski m�wi� jej o Wagnera Jej - ze �wiata rozlewnych dum Podola, piosneczek ojczystych �Bywj dziewcz� zdrowe". �Chcia�oby si� pobiec z panem do Bayreuth w kr� Pier�cienia NibelungaF-1 - zawo�a�a. Wielki to dar - umie� m�wi� o swej mi�o�ci ku sztuce tak, by za p�on�li ni� inni. Bogus�awowi dany jest ten p�omie�. Zawsze si� piekl�, �e nie dba o utrwalanie godziwe swych opowie��: kt�re rodz� si� nagle, ex improviso, bawi�, wzruszaj�, ucz� - i gin�! Oto rozdanie pierwszych �Wiktor�w". Potworny mr�z. Przyjaciel brn� ofiarnie przez �niegi ku pa�acykowi w �azienkach. Gal� przerywaj; huki. To monstrualnie ci�kie podstawy dziwacznych figurynek, sym bolizuj�cych telewizyjn� s�aw�, wal� si� odrywaj�c na l�ni�ce posadzk siedziby kr�la Stanis�awa Augusta. B�g �askaw - nie na stopy laureat�w Przedziera si� z kamer� i z�o�liwym pytaniem Tomasz Raczek: �Co ��cz; Kaczy�skiego z Mickiewiczem?" �Umiej�tno�� Wielkiej Improwizacj i sympatia do gryki jak �nieg bia�ej" - odpowiadam. Improwizacja. Teatr Wielki w �odzi. Warsztaty Operowe. Temat Niespodzianka! Od tygodni dyrektor S�awomir Pietras zaklina wtajem niczonych po Wa�kowiczowsku: �Je�li zdradzisz si� s�owem albo inszen znakiem - to zap�acisz mi g�ow� lub czemkolwiek takiem!" Podnosi si� kurtyna. Na ascetycznie pustej scenie tylko jeden cz�o wiek - Bogus�aw Kaczy�ski. Przez widowni� przelatuje westchnienie zamienia si� w okrzyk. Okrzyk w owacj�. A potem Bogus�aw m�wi. Tym razem o sobie. Majstersztyk kon strukcji, arcydzie�o interpretacji. Monodram wielkiego aktora pion wspania�ego pisarza. Salwy �miechu. �zy wzruszenia. Trwa owacja, gdy p�dzimy za kulisy, ��daj�c od razu przegrania ta�my. �Jakiej? - dziwi si� Kaczy�ski. - Nikt tego nie utrwali�. Scenariusz? Sk�d�e! Do ostatniej chwili nie wiedzia�em, o czym b�d� m�wi�". Gryki. Drewniany domek w Serpelicach nad Bugiem w�r�d sosen wynajmowany na lato przez Rodzic�w. Mam� stoj�ca na ganeczki z tym jedynym, powitalnym, niezapomnianym u�miechem - dobroci, rado�ci, przygarniania wszystkich. Tata - pogoda, rzeczowo��, �yczliwo��. Hania - siostra, goni�ca smuk�o�ci� sosny, fenomen matematycz- 8 ; niekt�rych to klopedii opery ny. Nasze w�dr�wki posp�lne przez �any kwitn�cych gryk, bia�e i miod- :r�g oczarowa- ne. Nasze gaw�dy o historii, muzyce, �wiecie i ludziach... i�owanych s�a- A potem ju� tylko fartuszek matki wisz�cy zawsze na tym samym miejscu. I mogi�a na cmentarzu w Bia�ej, na kt�r� Tata b�dzie chodzi� Trylogii, jedna ka�dego dnia. A� i On zostanie tam na zawsze. i� s�dziwa pani Wicher czasu rozmi�t� Kaczy�skiemu to, co stanowi�o dla� jedn� ej o Wagnerze! z najwy�szych warto�ci �ycia - gniazdo rodzinne. ystych �Bywaj Z ko�ca �wiata, z kr�gu najwi�kszych atrakcji Metropolitan czy La lyreuth w kr�g Scali potrafi� si� wyrwa�, byle by� na wilii w DOMU. Oddany, najlepszy syn. ice tak, by za- U nas nie wypada m�wi� o ludziach dobrych i dobrze. To sentymentalizm. To egzaltacja. Ile� zyska�aby sylwetka Kaczy�skiego, gdybym ych opowie�ci, mog�a ukaza� go w oparach alkoholu, frustracjach, stresach, dziwact- cz� - i gin�! wach, awanturach i skandalach. Pr�no ich szuka� w dziejach naszej �z. Przyjaciele przyja�ni, kt�ra �wi�ci w�a�nie swoje gody srebrne. ral� przerywaj� �Wierny jak rzeka" - tak podpisa� mi swoj� �Dolin� s�o�ca". Wierny gurynek, sym- i lojalny. Tolerancyjny. Wybacza mi operow� g�uchot� i wy��cznie oj- ni�ce posadzki czyste gusta (jeno Moniuszko i Chopin). opy laureat�w. Najgodniejszym szacunku jest jego stosunek do ludzi starych. I tych ;zek: �Co ��czy samotnych, ubogich. I tych ongi wielkich, kt�rzy - gdyby nie on - odesz- j Improwizacji liby nieuchronnie w cie� zapomnienia. To� �a�osne strz�py osta�y si� po kreacjach tylu najwi�kszych mistrz�w sceny polskiej. Co osta�oby po erowe. Temat? Wandzie Wermi�skiej, Ewie Bandrowskiej-Turskiej, Barbarze Kostrze- aklina wtajem- wskiej, gdyby nie Bogus�aw Kaczy�ski, kt�ry zatrzyma� je w kadrze? ;m albo inszem Z wolna obumieraj�ca legenda. n!" Ma wrog�w i ma niech�tnych. M�g�by o swej karierze rzec Moniusz- lkojedencz�o- kowskimi s�owy: �Wiele pociechy, alei krzywdy suto". 5 westchnienie, To prawda. Ale m�g�by te� przywo�a� Ko�ciuszkowskie przes�anie: �S� kl�ski, w kt�rych drzemie ukryte zwyci�stwo". Tym zwyci�stwem istersztyk kon- jest ludzka mi�o��, na kt�r� sobie zas�u�y�. Owe stosy list�w. G�ry! > aktora pi�ra Himalaje! Wszystkie stany, wszelkie generacje. �Jestem z Panem, bo Pan jak nasi ojcowie wypisa� na swym sztandarze s�owa: �Wierno�� i wy- izu przegrania trwanie!�" - zawo�a�a mu potomkini bohater�w �Nad Niemnem". itrwali�. Scena- Zapyta� Lutos�awskiego: �Wielka kariera to tak�e ogromne po�wi�- i b�d� m�wi�", cenie. Niezliczona ilo�� wyrzecze�". �Po�wi�cenie? - zadziwi� si� mistrz. i w�r�d sosen, - Jakie po�wi�cenie? Wprost przeciwnie. Czuj� si� obdarowany i praca � na ganeczku jest moj� wielk� rado�ci�. Bez niej nie m�g�bym �y�". lem - dobroci, Tej rado�ci, tego daru Bogus�awowi Kaczy�skiemu nikt nie potrafi zowo��, �yczli- odebra�. :n matematycz- Barbara Wachowicz . W ubieg�ych tygodniach ukaza�o si� z panem Bogus�awem wi�cej wywiad�w ni� ze wszystkimi ministrami ��cznie �Przegl�d Tygodniowy" To prawda. Wywiady zamieszczane na �amach prasy krajowej i zagranicznej by�y r�ne: kr�tkie i d�ugie, zabawne i ponure, m�dre i g�upie, zmy�lone i prawdziwe, autoryzowane i wydrukowane - mimo wcze�niejszych ustale� - bez autorskiej akceptacji. Par� razy telewidzowie przys�ali mi wyci�te z gazety rozmowy, kt�re zrodzi�y si� w fantazji autor�w pyta�. Mo�e w�a�nie dlatego, zach�cony do opowiedzenia zdarze�, kt�re przypad�y na pierwsze p�wiecze mego �ycia, wybra�em form� wywiadu. Tym razem jest on z ca�� pewno�ci� prawdziwy i na dodatek przez jubilata autoryzowany. Wyobra�my sobie m�j ulubiony - dziesi�tki razy pokazywany w festiwalowych programach - Salon Naro�ny w �a�cucie, utrzymany w wytwornym stylu wiede�skiej secesji: wspania�e obrazy, pa...
pisz53