LECH WASA IDEA I HISTORIA fl^Af"V*""V%rtflArtrtArti Pawe Zyzak LECH WASA IDEA I HISTORIA Biografia polityczna legendarnego przywdcy Solidarnoci" do 1988 roku Copyright by Pawe Zyzak Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo ARCANA Projekt graficzny okadki: Konrad Glos Na okadce zostao wykorzystane zdjcie Grzegorza Kozakiewicza Opracowanie redakcyjne oraz indeks: Zuzanna Dawidowicz ISBN 978-83-60940-72-3 Wydanie drugie, Krakw 2009 Wydawnictwo ARCANA ul. Dunajewskiego 6, Krakw tel./fax (0-12) 422-84-48 dzia handlowy (0-12) 429-56-29 www.arcana.pl e-mail: wydawnictwo@arcana.pl amanie: Edycja, tel. (0-12) 284-30-28 Druk i oprawa: Rzeszowskie Zakady Graficzne SPIS TRECI Wstp 7 DZIECISTWO I MODO LECHA WASY 13 I. Rodowd Wasw 15 II. Beztroskie czasy 25 III. Elektryk cignikowy po godzinach" 47 LECH WASA PRACOWNIKIEM STOCZNI GDASKIEJ 65 I. Zapuszczanie korzeni 67 II. W epicentrum Grudnia 75 III. Krajobraz po bitwie 98 IV Dwie twarze obywatela Wasy 106 V Nowy etap, nowa taktyka 138 DZIAALNO LECHA WASY W WOLNYCH ZWIZKACH ZAWODOWYCH WYBRZEA 145 I. Niemiae pocztki gdaskiej opozycji 147 II. Czy to tutaj s te WZZ-ty? 154 III. Listonosz 165 IV Wrd nas jest agent! 172 V Chrzest bojowy Lecha Wasy 180 VI. Strajki i po strajkach 183 VII. Co si przydarzyo Tadeuszowi Szczepaskiemu? 189 VIII. Zaczo si 195 IX. Gdzie jest Wasa? 199 X. Kulisy pierwszego strajku 215 XI. Strajk solidarnociowy - pocztek 223 XII. Strajk solidarnociowy - starcia wewntrz i starcia na zewntrz 229 XIII. Posierpniowe porzdki 247 LECH WASA: IDEA I HISTORIA DZIAALNO LECHA WASY W NSZZ SOLIDARNO" I. Powstaje NSZZ Solidarno" II. Pierwsze spicia na linii Solidarno" - wadza III. Sylwetka Cienia" W. Sawa, podre i nowy Wasa" V. Linia Wasy VI. Straak VII. Wydarzenia bydgoskie i ich konsekwencje VIII. Przyja i pienidze IX. Czas wyborw X. Prosto w objcia stanu wojennego" XI. W ramionach stanu wojennego" XII. Czas Apokalipsy" 253 255 265 268 280 293 321 332 347 353 375 382 396 DZIAALNO LECHA WASY W OKRESIE KONFRONTACJI WADZY Z SOLIDARNOCI" (1981-1986) I. Pierwsze przeomowe momenty stanu wojennego" II. Krl na wygnaniu III. Spoeczestwo domaga si czynu IV Jak brat z bratem V Powrt z wygnania" VI. wiat z drugiej strony krat" VII. Powrt na stare mieci" VIII. Przetrwa kryzys IX. Wstp do marszu w stron triumfu X. Kolejne amnestie - kolejne obawy XI. Wypadek przy pracy" XII. Ostatnie pohukiwania reimu 403 405 424 431 435 447 459 466 474 495 506 512 521 LECH WASA NA DRODZE DO UMW OKRGEGO STOU I. Opozycja nie musi by taka za... II. Droga od podszewki III. Ostatnie tpnicia i ewakuacja 529 531 539 550 ZAKOCZENIE I Sekretarze KC PZPR, Premierzy PRL i szefowie MSW Kalendarium Bibliografia Indeks osb 572 580 581 597 613 'mSW&fm'WJI WSTP W tytule mojej pracy, Lech Wasa: idea i historia, spotkay si ze sob pojcia idei" oraz historii". Idee, jak uczy Platon, s wieczne i doskonae. Wyznaczaj cel i kierunek dziaania, ksztatuj wiat rzeczywisty, wszelako znajduj si poza nim. Jeliby byo inaczej i uzyskayby moliwo penej materializacji, wiat ziemski byby doskonay. Idee s rne i niepoliczalne. Tylko niektre zapisano na kartach historii, a wrd nich ide Lecha Wasy - robotnika z Gdaska, czowieka, ktry sta si symbolem upadku komunizmu w Polsce, a nawet na caym wiecie. Obok twrcw rnorakich idei, zapisano na nich take zdarzenia minione, mogce potwierdza lub zaprzecza suszno danej idei, poprawia j lub de- zawuowa, czyni sawn lub kierowa ku zapomnieniu. Przedmiotem bada historyka jest ustawicznie zmieniajcy si, nietrway wiat jednostkowych wy- darze, zjawisk, tych, ktre zostawiaj jaki materialny lad. Nie zawsze zgodny ze wiatem doskonaych idei. Jak si ma idea Lecha Wasy do historii Lecha Wasy? Takie pytanie po- stawiem sobie, podejmujc prb napisania biografii politycznej tej wyjtkowej postaci. Pytanie to pojawio si dopiero jako efekt moich wtrnych analiz. Nie formuuj na nie adnej, krtkiej, prostej odpowiedzi. Moim zadaniem, jako hi- storyka, byo jak najrzetelniejsze zbadanie i przedstawienie faktw, zebranie i konfrontacja wiadectw. Mam nadziej, e wynik tej pracy pomoe Czytelni- kom znale wasn odpowied na postawione w tym akapicie pytanie. W nadziei, e blisze stay si motywy zatytuowania ksiki: Lech Wasa: idea i historia, pragn przedstawi przesanki, ktre ksztatoway form oraz tre niniejszej pracy. Temat mojej analizy sam w sobie jest niezwykle interesu- jcy. Jednake bardzo atwo zaprzepaci w bonus startowy" i wypaczy go na przykad katorniczym jzykiem, bd zlekcewaeniem przez autora zwyke- go odbiorcy. To odnonie formy. Zagadnienia treci s o wiele bardziej istotne, w zwizku z czym powic im wicej miejsca. Nie unikniemy zgrzytw. Przedmiotem analizy jest rwnie trudna materia, bdca wytworem skomplikowanych mechanizmw sterujcych pastwem to- talitarnym, w naszym przypadku Polsk Rzeczpospolit Ludow (PRL). Sprbu- jemy wyliczy te mechanizmy, a take je nazwa. Wszystko po to, bymy zrozu- mieli, na ile wan, w danych etapach swojego ycia, jednostk dla systemu by Lech Wasa oraz jak prezentowa si na tle rozbudowanej, morderczej machiny. Dlatego lekkomylne byoby pominicie wakich, cho trudnych szczegw. Pomocne oka si przypisy, zawierajce wiele interesujcych informacji, nie zamieszczonych w gwnym tekcie z rnych powodw. Staraem si wykorzysta wszelkie dostpne rda dotyczce Lecha Wasy. W toczonym od kilkudziesiciu lat sporze midzy zwolennikami i przeciwnika- LECH WASA: IDEA I HISTORIA mi tak zwanej ora history (historii mwionej - przyp. P. Z.) stanem po stronie tych pierwszych. Ora history to technika badawcza we wspczesnej praktyce historycznej, opierajca si na zbieraniu ustnych relacji wiadkw wydarze historycznych i przewiadczeniu, e ludzka pami moe by rwnie wartocio- wym rdem historycznym jak dokumenty archiwalne. Ju pierwszy historyk, Herodot, opisujc w V wieku przed Chrystusem wojny perskie, powoywa si na przeprowadzone przez siebie wywiady. Na upowszechnienie metod historii mwionej ogromny wpyw miao dowiadcze- nie Holocaustu. Bezporednie wywiady z ofiarami i wiadkami nazistowskiego terroru stay si jedn z metod podejmowanych prb historycznego, moralne- go czy filozoficznego wytumaczenia rzeczywistoci zagady. Przeciwnicy ora history zarzucaj jej immanentny subiektywizm, ale czy dokumenty, bdce produktem czowieka, s od niego wolne? Czy brakuje moliwoci i sposobw interpretacji kilku spisanych na kartce, zakoczonych kropk sw? Pami ludzka podlega erozji, jest wadliwa, a wola czowieka moe poczyni wiele szkd, niemniej historia oderwana od ludzkich emocji, sposobw wyraania myli, moe ulec wikszemu wypaczeniu, anieli w skutek odkrycia kilku prze- kama. Stanie si obca i niezrozumiaa. Warto wic uzupenia wiedz czerpa- n z dokumentw, opini ludzi. Jeli wiadkw historii jest wielu, mona sowo weryfikowa sowem. Tam gdzie nie ma dokumentw, a z takimi fragmentami ycia naszego tytuowego bohatera zetkniemy si, ora history bdzie jedynym rdem poznania przeszoci. Majc na uwadze wszelkie wtpliwoci w oma- wianej materii, a dysponujc bezporednimi relacjami okoo pidziesiciu rnych osb, staraem si podchodzi do zagadnienia ustnego przekazu nad- zwyczaj ostronie. Wysiek woony w zbudowanie tej pracy, do pewnego stopnia pokrywa si z chronologi losw tytuowego bohatera. Najciemniejszy zaktek w moich po- szukiwaniach stanowia geneza rodu Wasw oraz dziecistwo i modo Le- cha Wasy. Zgromadzon do tej pory wiedz uznaem za wysoce niewystar- czajc. Jak si miao okaza, nie do, e Droga n...
sashakiev500