Kapitał – to określony zasób środków pieniężnych, który posiada zdolność do wzrostu (poprzez inwestowanie). Cechą podstawową kapitału jest inwestowanie (inaczej lokowanie środków pieniężnych w trakcie, którego środki zostają pomnożone).
K1 ® DK ® K2
DK – przyrost kapitału
K1 – okres pierwszy
K2 – okres drugi
Kapitał można dzielić (różne kryteria podziału):
a) kapitał przedsiębiorstwa – występuje w różnych formach, w zależności od rodzaju procesu produkcji
b) kapitał finansowy – przechodzi w formę rzeczową (nabywamy surowce, materiały, środki produkcyjne). Aby rozpocząć proces produkcyjny należy posiadać kapitał pieniężny. Kapitał pieniężny może posiadać na wejściu dwie formy:
- aporty – np. dobry pomysł, posiadanie patentu, posiadanie weksla handlowego
- kapitał pieniężny (finansowy)
c) kapitał rzeczowy – przechodzi w wyprodukowany towar.
Każdy proces inwestycyjny niesie za sobą ryzyko. Ryzyko można podzielić na:
· ryzyko ogólne
· ryzyko finansowe
Ryzyko ogólne – związane jest z niepewnością. Czynniki które zwiększają ogólne ryzyko to:
a. koniunktura gospodarcza – gospodarka rynkowa rozwija się cyklicznie (wzloty i upadki), prowadzi podmiot gospodarczy do ryzyka. Gdy jest wzrost PKB jest ryzyko bardzo niskie a następnie następuje spadek PKB, spada tempo wzrostu gospodarczego i zwiększa się ryzyko. Spadek PKB oznacza, że przyjęliśmy więcej ludzi do pracy, zwiększyliśmy poziom produkcji. Dla zmniejszenia ryzyka ogranicza się amplitudę wahań cyklu przez różne decyzje podjęte przez organy.
b. Umiejscowienie rynkowe (struktury rynkowe) – forma organizacji rynku, np. konkurencja rynkowa lub rynki monopolistyczne i ogopolistyczne. Na rynkach konkurencyjnych podmiot ma podwyższone ryzyko inwestycyjne. Dla podmiotów gospodarczych najkorzystniejszą jest sytuacja monopolistyczna (nie ma niepewności, małe ryzyko powodzenia niepewności). Oligopol – dwóch, trzech producentów, którzy mogą się porozumieć np. banki komercyjne.
c. Polityka fiskalna państwa – związana jest z polityką dochodową. Skala podatkowa wpływa na politykę fiskalną. Pojawia się pojęcie ryzyka politycznego państwa.
d. Inflacja i stopy procentowe (polityka monetarna Banku Centralnego) – inflacja zawsze wzrasta ryzyko i niepewność, polityka manipulacji stopy procentowej oznacza, że stopy procentowe wzrastają lub opadają, ryzyko związane ze stopą procentową jest większe, gdy rośnie stopa procentowa, ryzyko dla podmiotu wzrasta gdy podmiot ma złe umowy kredytowe, przy przewidywanym wzroście stopy procentowej należy w umowie zawrzeć stałe stopy procentowe a nie zmienne stopy procentowe.
e. Umiejscowienie w branży – niektóre branże są branżami odchodzącymi (np. u nas górnictwo), a w przeciwieństwie jest branża elektroniczna
Kapitał podmiotu gospodarczego.
PASYWA
Kapitał własny – jest to kapitał, który został wniesiony przez właściciela i poddany procesowi inwestowania. Struktura jest mocno zróżnicowana np. kapitał podstawowy, zapasowy, itd.
Kapitał podstawowy – jest to kapitał wnoszony przez właściciela, kapitał założycielski + powiększenie tego kapitału (np. wydanie akcji).
Pozostałe kapitały - są to tzw. części kapitału własnego służące zabezpieczeniu przed ryzykiem.
Nie podzielony wynik – korekta pozycji kapitału własnego.
Wynik (zysk lub strata) – dotyczy okresu bieżącego, jeżeli zysk to podwyższa kapitał własny a strata pomniejsza go.
Kapitały własne mają formy zróżnicowane w zależności od formy organizacyjnej, najbardziej zróżnicowana jest w spółce akcyjnej. W przedsiębiorstwie państwowym kapitał własny to inaczej kapitał założycielski (fundusz).
Spółdzielnia posiada kapitał udziałowy a także kapitał zasobowy i kapitały specjalne (są to formy kapitału rezerwowego), o tych kapitałach decydują spółdzielcy.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – kapitał podstawowy to kapitał zakładowy lub udziałowy, może tworzyć kapitał zapasowy i rezerwowy i inne kapitały specjalne. Kapitały może spółka tworzyć ale nie musi, nie są obligatoryjne.
Spółka akcyjna:
1. kapitał podstawowy to kapitał akcyjny i składa się na niego ilość akcji * wartość nominalna akcji (cena nominalna). Akcie posiadają wartość: cena nominalna, cena emisyjna, cena rynkowa.
2. Kapitał zapasowy – ma charakter obligatoryjny, to znaczy że musi być koniecznie i może być:
b) kapitał zapasowy tworzony z zysku netto
c) tworzony z odpisów fakultatywnych
d) dopłaty wspólników
e) inne dopłaty
1. Kapitał rezerwowy z aktualnej wyceny środków trwałych.
Kapitały rezerwowe tworzone zgodnie ze statutem.
2. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych.
3. Wynik finansowy netto roku obrotowego.
Fundusze korygujące – rezerwa na niedobory i szkody
Kapitały obce to te kapitały, które przez podmiot gospodarczy są pożyczane.
Zobowiązania różnią się od kredytów.
Bilans:
A. Kapitał obcy
1. Kredyty i pożyczki
a. długoterminowe kredyty bankowe i pożyczki
b. pozostałe kredyty i pożyczki
c. kredyty bankowe i pożyczki przeterminowane
2. Zobowiązania długoterminowe
a. papiery wartościowe i obligacje
b. inne
B. Zobowiązania krótkoterminowe
1. zobowiązania z tytułu dostaw i usług
2. zobowiązania wekslowe
3. zobowiązania wobec budżetu
4. zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
5. zobowiązania wewnątrz zakładowe
6. pozostałe zobowiązania
Weksel handlowy – jest papierem wartościowym typu wieżytelnościowego, wystawiany na rzecz dostawcy towaru
Zysk i zyskowność podmiotu gospodarczego.
Podstawą zarządzania kapitału jest zysk.
Zysk – dodatni wynik finansowy.
Wynik finansowy – jest różnicą między przychodami a kosztami, które podmiot gospodarczy ponosi. Dodatni wynik finansowy jest zyskiem, ujemny wynik to strata.
Zysk nie jest kategorią jednorodną i wyróżniamy:
- rachunek strat i zysków uwzględniający koszty rodzajowe
- rachunek strat i zysków uwzględniający koszty kalkulacyjne
Firma sporządza także rachunek przepływów pieniężnych.
Zysk operacyjny pomniejszony o koszty finansowe podmiotu gospodarczego (np. zapłacone odsetki), to otrzymamy wtedy zysk brutto.
Zysk brutto – uwzględnia zarówno koszty finansowe i koszty operacyjne. Zysk brutto jest obciążony podatkiem dochodowym i dlatego różni się od zysku netto.
Podatek dochodowy obniża zysk netto, który podmiot gospodarczy otrzymuje (pomniejsza go).
Zysk netto to zysk do podziału, odprowadzana jest dywidenda (odprowadzona do właścicieli) i wychodzi z przedsiębiorstwa (np. w spółce akcyjnej dla akcjonariuszy), a następna część zostaje w przedsiębiorstwie i stanowi element kapitału własnego i pozwala przeznaczyć tę kwotę na inwestycje. Zysk netto może być odprowadzony do rezerw (jako element kapitału własnego).
Kalkulacja zysku netto:
Przychody ze sprzedaży netto – koszty wolne sprzedaży = zysk/strata ze sprzedaży
+ pozostałe przychody operacyjne – pozostałe koszty operacyjne = zysk/strata operacyjna
+ przychody finansowe – koszty finansowe = zysk/strata na działalność gospodarczą + zysk nadzwyczajny – strata nadzwyczajna = zysk/strata brutto
- podatek dochodowy = zysk/strata netto
Zyskowność = rentowność = stosunek zysku do zainwestowanego kapitału.
Wskaźniki:
z sprzedaży = * 100%
ROE = * 100%
ROA = * 100%
ROE – jest relacją zysku netto do kapitału własnego (ile zysku netto przypada z jednej jednostki kapitału własnego.
ROA – zyskowność aktywów, ile zysku netto przypada na jedną jednostkę aktywów, jest wielkością, która pokazuje rentowność całego kapitału.
Dźwignia finansowa – określa udział kapitałów obcych w strukturze kapitału firmy. Ocena polega na określeniu efektu dźwigni:
ROE – skorygowana ROA
Skorygowana ROA =
(Wielkość podatku odejmujemy od odsetek)
Efekt dźwigni może być:
(+) jeżeli dodatni efekt dźwigni finansowej jest korzystny dla kapitału własnego
(0)jeżeli podmiot gospodarczy ani nie zwiększa, ani nie zmniejsza kapitału własnego
(-) jeżeli podmiot gospodarczy „przejada” własny zysk
Dodatni efekt dźwigni finansowej wystąpi, gdy zyskowność kapitału będzie wyższa od oprocentowania kapitału własnego.
> r
EBIT – jest zyskiem operacyjnym podmiotu gospodarczego
r – stopa procentowa
Aby obliczyć o ile punktów procentowych zmieni się wartość kapitałów własnych wskutek działania dźwigni finansowej, wykorzystujemy zależność:
* ( - ) * (1 – T) *100%
gdzie:
EBIT – zysk operacyjny
r – oprocentowanie długu
T – stopa podatku dochodowego
Zobowiązania – kapitał obcy
Kapitał = aktywa = kapitał ogółem
Ujęcie dynamiczne:
Stopień dźwigni finansowej – procentowa zmiana kapitału własnego do procentowej zmiany zysku operacyjnego
W spółce akcyjnej inaczej obliczamy dźwignie finansową
Dźwignia operacyjna jest zjawiskiem, którą określa zależność sprzedaży i zależność zysku. U podstaw tej dźwigni leży odpowiedź na pytanie:, jaka jest waga kosztów stałych do całości kosztów podmiotu gospodarczego. Wskaźnik:
* =
P - sprzedaż
Stopień dźwigni operacyjnej – o ile zmieni się zysk operacyjny, jeżeli sprzedaż zmieni się o jedną jednostkę, np. gdy = 14% to, jeżeli sprzedaż wzrośnie/spadnie o 1% to zysk operacyjny wzrośnie/spadnie o 14%.
Dolny próg rentowności = zyski produkcji przekraczające koszty poniesione.
Koszty zmienne zmieniają się ze zmianą produkcji.
Analiza progu rentowności:
a) ilościowa
Próg rentowności = S =
S – wartość przychodów ze sprzedaży
W – udział kosztów zmiennych w wartości sprzedaży
b) wartościowa
Q =
F – suma kosztów stałych
C – cena jednostkowa wyrobu
Zj – koszt zmienny na jednostkę
Dźwignia połączona – określa stan wrażliwości zysku operacyjnego na strukturę finansową i strukturę kosztów.
=
lub
Kz – koszty zmienne
O – odsetki
Wartość pieniądza w czasie – jest to zdolność jednostki monetarnej (waluty) do nabywania produktów, towarów i usług. Zmienność wartości pieniądza w czasie liczy matematyka finansowa.
Rachunek stopy procentowej (im większa stopa procentowa tym waluta mniej warta):
WP = Wo + O
O = Wo * r *
WP = Wo (1 + * )
gdy → = n
WP = Wo (1 + * n)
Wo =
WP = Wo (1 + r)n
WP = Wo + Wo (r)n
WP = Wo (1 + )n * m
r = - 1
r = m * - 1
WP – wartość przyszła
Wo – wartość obecna (jest to wartość dzisiejsza pieniądza)
...
majestic444