Diagnoza wykład.doc

Pojęcie diagnozy

Pojęcie pochodzi z j. greckiego, oznacza rozróżnianie, osądzanie. Wyrosło na gruncie nauk przyrodniczych i do teraz oznacza rozpoznanie choroby na podstawie analizy zmian, jakie wywołuje ona w organizmie.

Diagnoza społeczna- rozpoznanie, określenie cech zjawisk społecznych na podstawie badań empirycznych. (Cel: stworzenie maksymalnych warunków rozwoju).

Diagnoza pedagogiczna- jest opisem wyników badania określonego wycinka rzeczywistości wychowawczej dokonany na podstawie zebranych i ocenianych danych, pochodzących z różnych źródeł, które obejmuje opis danego złożonego stanu rzeczy, wyjaśnienie jej  genezy lub przyczyny, wyjaśnienie jej znaczenia i ustalenie etapu jego rozwoju, możliwości zmiany tego stanu rzeczy lub jego utrzymania w kierunku pożądanym pedagogicznie ( Mazurkiewicz 1995).

Diagnoza psychologiczna- jest to proces aktywnego poszukiwania danych potrzebnych do podjęcia decyzji o działaniach zmierzających do zmiany aktualnego stanu psychospołecznego człowieka (Paluchowski 1995).

Ogólnie- to rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie objawów w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości ( Ziemski 1973, Paluchowski 2001).

Zadania diagnozy

Diagnoza psychologiczna i medyczna ma 3 zadania:

1)     Opis zaburzeń zachowania występujący u badanego w różnych sytuacjach- rodzinnej, zawodowej, towarzyskiej.

2)     Wykrycie leżących u jej podstaw dysfunkcji psychicznych w zakresie motywacji i procesów orientacyjnych, które nie pozwolą badanemu rozwiązać w sposób prawidłowy jego problemów życiowych.

3)     Określenie, jaki udział w genezie zaburzeń miały mechanizmy psychologiczne:

a)      w jakim stopniu zaburzenia są uwarunkowane czynnikami sytuacyjnymi, a w jakim wynikają z zaburzeń osobowości

b)     w jakim stopniu defekty osobowości zostały zdeterminowane organicznie, a w jakim psychologicznie przez czynniki środowiskowe lub czynniki somatyczne i konstytucyjne ( choroby, defekty receptorów narządu ruchu, budowy ciała).

Zadania diagnozy pedagogicznej podane są w jej definicji.

Cele diagnozy w odniesieniu do dziecka

·         cel normatywny- prowadzi do ustalenia właściwości osoby badanej, które w dalszej fazie zostaną porównane ze wzorcami norm cech występujących wśród dzieci w tym samym wieku (np. wzrost, obwód głowy…)

·         cel ekologiczny- jest to poszukiwanie uwarunkowań środowiskowych pojawienia się takich, czy  innych właściwości dziecka

·         cel idiograficzny- występuje podczas indywidualnego diagnozowania i prognozowania rozwoju poszczególnych dzieci traktowanych jako obiektów, dzięki którym można określić ich niepowtarzalny rozwój, wyjaśnić ich zachowanie

·         cele instytucjonalne- mają odpowiedzieć na pytania dot. dalszego rozwoju dziecka, formułowane przez instytucje wychowawcze, opiekuńcze, sądowe

·         cel systemazycyjny- formułowany jest w związku z planowanymi badaniami naukowymi poszukującymi prawidłowości w danej dziedzinie nauki lub nastawionymi na weryfikację hipotez badawczych odnoszących się do ogólnych teorii rozwoju człowieka. Badania mają charakter podłużny.

·         Cel profilaktyki prozdrowotnej jest to poszukiwanie optymalnych wyznaczników rozwoju dziecka. Diagnoza służy sprawdzeniu lub ewaluacji programów terapeutycznych, wychowawczych i profilaktycznych do tej pory stosowanych ( Dołęga 1997)

Typy badań dziecka

1)     Badania opisowe- polegające na obserwacji dziecka i rejestrowaniu tego, co się widzi. Służą do wyjaśniania i wykrywania związku zachowania się dziecka z różnego typu naturalnymi czynnikami. Prowadzone są we wstępnych etapach zbierania informacji o dziecku.
Narzędziem jest dziennik obserwacyjny.

2)     Badania korelacyjne- polegające na poszukiwaniu związku między danymi uzyskiwanymi w diagnozie. Mierzy się korelację lub siłę zależności np. związek między długością czasu poświęconego codziennej zabawie dziecka z dorosłymi, a rozwojem jego mowy.

Narzędzie to strukturalizowane wywiady środowiskowe, kwestionariusze, skale ocen, obserwacja pośrednia, czyli bazujemy na informacjach otrzymanych od opiekunów, rodziców itp.

3)     Badania eksperymentalne- służą wnioskowaniu o związkach przyczynowo- skutkowych różnych czynników biorących udział w rozwoju dziecka. Są przeprowadzane w specjalistycznym laboratorium, ale nie jest to wymóg konieczny. Na potrzeby eksperymentu konstruowane są zadania, dzięki którym można badać np. Tylko jedną zmienną.

Narzędzie to: niektóre techniki obserwacji ( próbki czasowe, próbki zdarzeń, analiza jednostek pola), skale rozwojowe.

4)     Badania nad rozwojem- jest to śledzenie zmian dokonujących się w miarę upływu czasu. W badaniach nad  rozwojem stosuje się następujące strategie badawcze: badania podłużne, badania poprzeczne, badania poprzeczno-podłużne, międzykulturowe i badania porównawcze

·         badania podłużne(longitudinalne)-polegające na wielokrotnym powtarzaniu obserwacji lub innej metody badawczej w stosunku do tej samej grupy dzieci. Służą do oceny stałości danej cechy w kolejnych latach życia. Odmianą tych badań są badania biegu życia. Stosuje się metody badawcze typu opisowego, korelacyjne i eksperymentalne.

·         badania biegu życia- mają za zadanie śledzenie wydarzeń życiowych ludzi i ich wpływ na daną cechę np. rozwój psychiczny.

Narzędzia to: zbieranie danych opisowych na podstawie wywiadów, genogramów (historii rodziny dzieci), dokumentacji szpitalnej. Badania mają charakter archiwalny.

·         badania poprzeczne- jest to mierzenie wpływu wieku na rózne cechy rozwojowe, np. rozwój mowy. Służą do tego badania eksperymentalne i korelacyjne.

·         badania poprzeczno-podłużne- łączą te dwa podejścia ze sobą. Mają charakter korelacyjny i eksperymentalny. Polegające na wielokrotnym pomiarze tych samych cech rozwojowych, np. mowy, myślenia u tych samych dzieci w różnym czasie.

·         badania międzykulturowe- są przydatne przy rozstrzygnięciu czy dana cecha lub właściwości rozwojowe mają ukierunkowania genetyczne, czy środowiskowe i co wpływa na różnice w ich rozwoju lub funkcjonowaniu.

·         badania porównawcze- często stosowane wobec małych dzieci. Służą do oceny zbieżności zachowań  niemowląt z zachowaniem zwierząt. Część tych badań ze względów etycznych prowadzi się tylko na zwierzętach, a następnie uzyskane dane interpretuje się w odniesieniu do ludzi. Ze względu na ruchy ekologiczne ochrony zwierząt badania takie o charakterze eksperymentalnym ograniczone są do minimum (Dołęga 1997).

Rodzaje technik badawczych

WYWIAD      

      ↓                                                                             ↓

Mogą wykonywać                    mogą je wykonywać osoby, które są do takich wywiadów

np. studenci                              powołane, np. z różnych instytucji (prokuratura, lekarz) lub

                                                                         pracownicy naukowi

·         jawny - określam cel respondentowi, informuję o co chodzi

ukryty - respondent nie wie o celu

·         nieformalny - nie inf. osoby o celach, ale mówią, że nie będzie ten wywiad wykorzystany

formalny - poinformowanie osoby, że to co mówi będzie miało konsekwencje

·         swobodny - jeśli np. na badania diagnostyczne dziecka to pozwalam się rodzicom w pełni

            wypowiedzieć na ten temat. Pozwala to na uzyskanie zaufania.

      skategoryzowany - dokładnie określone pyt

·         indywidualny - jest prowadzony z jedną osobą

zbiorowy – prowadzony z więcej niż jedną osobą

·         panelowy - dla większej zbiorowości, robionych pewien okres czasu (np. spis powszechny)

·         psychologiczny - jest to rozmowa wcześniej zaplanowana i przygotowana, przeprowadzona w celu zebrania danych o przejawach zachowania albo też o faktach: zdarzeniach z życia rozmówcy, które są niedostępne bezpośredniej obserwacji (na podst.internetu).

ANKIETA – typy ankiet zależą od dwóch kryteriów

1.      Sposobu ich rozprowadzania – ankieta środowiskowa, prasowa, pocztowa

2.      Sposobu motywowania respondentów do odpowiedzi – ankieta jawna, ukryta

OBSERWACJA

ANALIZA DOKUMENTÓW I WYTWORÓW PRAC:

1.      Typy analizy

2.      Typy dokumentów

·         zastane - np. wytwory prac dziecka,

...