Rozdział 1

1                   Ogólne informacje

            Produkcja stali w Europie i na Świecie

Żelazo i stal od kilku tysiącleci odgrywały ważną rolę w rozwoju cywilizacji i znajdowały zastosowanie w rolnictwie, budownictwie, produkcji i dystrybucji energii, wytwarzaniu maszyn i urządzeń w gospodarstwie domowym i medycynie.

Razem z węglem i bawełną żelazo i stal były głównymi tworzywami, które  odgrywały dużą rolę w rewolucji przemysłowej. Rozwój techniki pozwolił na dynamiczny wzrost produkcji począwszy od wczesnych lat osiemnastego wieku, na przykład poprzez zastąpienie stosunkowo rzadko występującego węgla drzewnego węglem kamiennym/brunatnym oraz poprzez rozwój procesu pudlarskiego do przerobu surówki żelaza w stal. Produkcja stali rosła gwałtownie w drugiej połowie dziewiętnastego wieku, osiągając całkowitą światową wielkość 757 milionów ton w 1995 roku (rysunek 1.1).

(w milionach ton)

Rysunek 1.1: Produkcja stali surowej w Europie i na świecie od 1870 r. - [Stat. Stahl, 1997]

Na rysunku 1.1 pokazano również jak udział Europy w światowej produkcji stali stopniowo malał, osiągając poziom 21% na koniec okresu. Od kryzysu paliwowego w latach 1974-75 produkcja stali na świecie, a szczególnie w Europie, utrzymywała się na stałym poziomie.

Produkcja stali surowej w UE wzrastała rocznie o 1,2% w latach od 1985 do 1994 w zakresie ilości wyprodukowanych ton stali surowej (patrz rysunek 1.2). Wzrost był gwałtowniejszy w ciągu trzech lat do 1989roku  (3,7% w ciągu roku). Następnie produkcja w 12 państwach UE spadła z 140 milionów ton do 132 milionów ton w latach 1992 i 1993, zanim powróciła do 139 milionów ton w 1994 roku i 143 milionów ton w 1995 roku. Rozszerzenie UE o trzy nowe Państwa Członkowskie - Austrię, Finlandię i Szwecję – spowodowało, że produkcja stali surowej w UE osiągnęła 156 milionów ton w 1995 roku. Dla porównania produkcja w Europie Wschodniej wynosiła 112 milionów ton (przy udziale Rosji 51 milionów ton), a produkcja w Japonii, USA i Chinach wynosiła odpowiednio 102, 94 i 93 miliony ton [EC (Komisja Europejska) Panorama, 1997]. Jak podaje Eurofer i Źródła IISI, w 1999 roku produkcja stali surowej w UE wyniosła 155,3 milionów ton lub 19,7% produkcji światowej.

Na rysunku 1.2 pokazano również, że podczas gdy produkcja stali konwertorowej świeżonej tlenem utrzymywała się na stałym poziomie, produkcja stali elektrycznej przy użyciu elektrycznych pieców łukowych stopniowo wzrastała. Udział tych drugich w całkowitej produkcji stali osiągnął 34,4% w 1995 roku. Niemniej jednak przewiduje się, że co najmniej przez następne dwadzieścia lat dominującym sposobem produkcji stali pozostanie proces, w którym wykorzystywany jest wielki piec/zasadowy konwertor tlenowy [Luengen, 1995].

W 1995 roku średnie zużycie stali w UE wynosiło 367 kg/na jednego mieszkańca (przy 152 kg/ na jednego mieszkańca w Irlandii i 533 kg/ na jednego mieszkańca we Włoszech) [Stat. Stahl, 1997].

Ponadto, rysunek 1.2 pokazuje, że liczba elektrycznych pieców łukowych i konwertorów tlenowych po 1990 roku zmalała, podczas gdy zdolności produkcyjne zarówno istniejących, jak i nowych instalacji wzrosły. Większa liczba w 1995 roku jest wynikiem rozszerzenia UE o trzy nowe Państwa Członkowskie.

Rysunek 1.2: Produkcja stali elektrycznej z wykorzystaniem elektrycznych pieców łukowych i konwertorów tlenowych w UE w latach 1985 – 1995-[Stat. Stahl, 1997]

            Rozmieszczenie geograficzne produkcji stali w UE

Na rysunku 1.3 przedstawiono miejsca, w których znajdują się zintegrowane zakłady hutnicze (w 15 państwach UE). Wyraźnie widoczna jest koncentracja zakładów hutniczych wzdłuż złóż węgla w państwach Europy Środkowej, ale zakłady takie istnieją także w większości innych Państw Członkowskich. Liczba elektrycznych pieców łukowych jest znacznie większa. Według [Stat. Stahl, 1997] w 15 państwach UE znajduje się 246 pieców elektrycznych. Ich usytuowanie nie zostało przedstawione na rysunku 1.3.

Rysunek 1.3: Rozmieszczenie geograficzne zintegrowanych hut w Unii Europejskiej

Na rysunku 1.4 pokazano, że Niemcy mają największy przemysł stalowy w Europie. W 1996 produkcja stali surowej w Niemczech wyniosła 40 milionów ton, tj. 27% produkcji 15 państw UE. Na drugim miejscu znajdują się Włochy, których produkcja stanowi 16% produkcji 15 państw UE. W 1996 roku sześciu największych producentów UE (Niemcy, Włochy, Francja, Zjednoczone Królestwo WB i IP, Hiszpania i Belgia) wytwarzało 83% produkcji stali UE.

Rysunek 1.4: Produkcja stali konwertorowej i elektrycznej z wykorzystaniem elektrycznych pieców łukowych w Państwach Członkowskich UE w 1996- [Stat. Stahl, 1997]

W 1996 roku wskaźnik średniego wykorzystania zdolności produkcyjnych w UE wynosił 73,3% przy najmniejszym wykorzystaniu w Grecji – 22,2% i największym wykorzystaniu w Holandii – 93,2% [Stat. Stahl, 1997].

Liczba zakładów zajmujących się głównymi etapami technologicznymi przy produkcji surówki żelaza i stali (koksownie, spiekalnie, wielkie piece, konwertory tlenowe i elektryczne piece łukowe) w 15 państwach UE została przedstawiona na rysunku 1.5.

Rysunek 1.5: Liczba zakładów produkujących surówkę żelaza i stali w 15 państwach UE -[Stat. Stahl, 1997; Stahl, 1996]

Koksownia składa się zwykle z 2 – 4 baterii koksowniczych.

Rozmieszczenie zakładów w 12 państwach UE według zdolności produkcyjnych i innych parametrów przedstawiono zbiorczo w tabeli 1.1, która zawiera również dane dotyczące ciągłego odlewania stali (dane dostępne jedynie dla 12 państw UE)

Tabela 1A: Baterie koksownicze

Tabela 1B: Spiekalnie (spiekanie ciągłe-taśmowe)