komediantka.pdf

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Władysław St. REYMONT

KOMEDIANTKA

Marianowi Gawalewiczowi

Autor

Tower Press 2000

Bukowiec, stacja kolei dąbrowskiej, leży w przepysznym miejscu!... Wycięto krętą linię

pomiędzy wzgórzami, okrytymi bukiem i sosną, i w punkcie najrówniejszym, pomiędzy ol-

brzymią górą, sterczącą nad lasami nagimi łysinami skał zwietrzałych, a długą i wąską dolin-

ką, pełną wód i błot zarosłych – postawiono stację. Dworzec z cegły nietynkowanej, jedno-

piętrowy, z mieszkaniami zawiadowcy i jego pomocnika na piętrze, drewniany domek z boku

dla telegrafisty i niższej służby, drugi taki sam tuż przy ostatnich wekslach dla dozorcy dro-

gowego, trzy budki strażnicze w różnych punktach terenu stacyjnego, rampa odkryta do ła-

dowania towarów – stanowiły wszystko.

Las był za dworcem i las szumiał przed dworcem. Kawał niebieskawej opony powietrza,

zarzuconej szarawymi chmurami, roztaczał się w górze niby dach rozciągnięty szeroko.

Słońce podnosiło się ku południowi, świeciło coraz bielej i coraz lepiej dogrzewało; rude

zbocza kamienistej góry, o poszarpanym, jakby porytym gwałtownie przez wiosenne potoki

szczycie, opłynięte były światłem słońca.

Była cisza wiosennego południa. Drzewa stały bez ruchu i bez szmeru. Zielone, ostre liście

buków zwieszały się jakby senne i upojone światłem, ciepłem i ciszą.

Ptaki odzywały się z rzadka w gęstwinie leśnej, tylko krzyk wodnego ptactwa z błot i ciche

brzęczenia komarów dzwoniły w powietrzu.

Nad długą, mocno błękitną linią szyn, ciągnących się nieskończonym łańcuchem w skrę-

tach i zygzakach, mieniło się fioletem rozpalone powietrze.

Z kancelarii zawiadowcy stacji wyszedł niski, kwadratowy, o jasnej, prawie konopnej czu-

prynie człowiek. Był ubrany, a raczej wciśnięty, w surdut elegancki, kapelusz trzymał w ręku

i kładł palto, które mu podawał robotnik.

Zawiadowca stał przed nim, gładził długą, siwawą brodę ruchem automatycznym i uśmie-

chał się przyjaźnie. Był tak samo krępy, silnie zbudowany i rozrosły w ramionach i tak samo

z oczu błękitnych, błyskających wesoło pod rozrośniętymi brwiami i czołem kwadratowym,

wyzierała mu stanowczość i silna, nieugięta natura. Nos prosty, usta bardzo pełne i pewien

sposób ściągania brwi, i spoglądanie proste, uderzanie oczyma niby sztyletem, znamionowały

gwałtowny charakter.

– Do widzenia, do jutra!... – powiedział blondyn wesoło, wysuwając dużą rękę do poże-

gnania.

– Do widzenia! No, daj pyska... Jutro zapijemy mohorycz!

– Boję ja się trochę tego jutra...

– Śmiało, chłopcze! Nie bój się. Ja ręczę słowem za dobry skutek. Powiem zaraz Jani o

wszystkim... Przyjedziesz jutro do nas na obiad, oświadczysz się, zostaniesz przyjęty, za mie-

siąc ślub... i będziemy sąsiadami... hę! Kocham cię, panie Andrzeju! Zawsze marzyłem, żeby

mieć takiego syna: nie mam! trudno... to choć zięcia mieć będę!...

Ucałowali się serdecznie; młody wsiadł w lekką, górską bryczkę, czekającą na podjeździe,

i ruszył ostro wąziutką drożynką przez las. Obejrzał się, ukłonił jeszcze kapeluszem, przesłał

potem drugi ukłon głębszy do okien pierwszego piętra i zniknął w cieniu lasu. Potem zesko-

czył z bryczki, kazał furmanowi jechać, a sam poszedł na przełaj.

Zawiadowca, skoro tylko mu tamten zniknął z oczu, powrócił do kancelarii i zajął się za-

łatwianiem urzędowych korespondencji.

Był bardzo zadowolony z prośby Grzesikiewicza o rękę córki; przyrzekł ją będąc najpew-

niejszym, że ona się zgodzi.

Grzesikiewicz, choć nie porywał pięknością, ale był bardzo rozumny i bardzo bogaty. La-

sy, w których stała stacja, i kilka sąsiednich folwarków były własnością jego ojca.

Stary Grzesikiewicz był to chłop przede wszystkim, który z karczmarza przedzierzgnął się

na handlarza i na porębach leśnych i handlu opasami dorobił się krociowego majątku.

Jeszcze dużo ludzi w okolicy pamiętało, że stary nazywał się za młodu Grzesik. Pokpiwa-

no sobie nieraz z tego, ale nikt mu za złe nie brał zmiany nazwiska, bo się nie sadził na pań-

skość i nie świecił nikomu brutalnie swoją fortuną.

Był chłopem i pomimo wszystkich zmian pozostał chłopem na wskroś. Syn odebrał sta-

ranne wykształcenie i teraz pomagał ojcu. Przed dwoma laty poznał córkę zawiadowcy po jej

powrocie z gimnazjum kieleckiego i zakochał się w niej gwałtownie. Stary mu nie przeszka-

dzał, tylko powiedział prosto, że jeśli chce, to niech się żeni.

Z panną widywał się często, zakochiwał się w niej coraz głębiej, ale nigdy nie śmiał mó-

wić o miłości. Była dla niego bardzo uprzejma, bardzo mu rada, ale przy tym taka dziwnie

prosta i otwarta, że jemu zawsze słowa uczucia i wyznania zatrzymywały się na ustach.

Czuł w niej jakąś wyższą rasę kobiet, niedostępną dla takich „chamów”, jak się nieraz sam

nazywał otwarcie, ale właśnie przez to chamstwo swoje kochał ją tym więcej jeszcze.

Wreszcie zdecydował się powiedzieć o tym jej ojcu.

Orłowski go przyjął z otwartymi rękoma i z góry, z całą swoją bezwzględnością zapewnił

słowem, że wszystko będzie dobrze. Myślał teraz, że przecież i Janka mu nie odmówi, że mu-

siała już o tym mówić z ojcem.

– Dlaczegóż by nie! – szeptał.

Był młodym, bogatym, no – i kochał ją bardzo.

– Za miesiąc ślub!... – dodawał szybko i czuł się tak uradowanym, że leciał przez las szyb-

ko, obłamywał gałęzie drzew, kopał stare, spróchniałe pnie, strącał główki grzybom wiosen-

nym i pogwizdywał uśmiechając się z zadowolenia matki, skoro jej tylko powie o tym, bo

matka jego gorąco pragnęła tego małżeństwa.

Była to stara chłopka, która prócz stroju nic nie zmieniła pod wpływem pieniędzy ze swo-

ich obyczajów i myśli. O Jance myślała jak o królowej. Było to jej marzeniem mieć za syno-

wą panią prawdziwą, szlachciankę, która by jej imponowała pięknością i wyższym urodze-

niem, bo mąż i jego pieniądze, i szacunek, jakim ją otaczano w okolicy, nie wystarczały jej.

Czuła się zawsze chłopką i wszystko przyjmowała z niedowierzaniem prawdziwie chłopskim.

– Jędruś! – mówiła nieraz synowi – Jędruś, ożeń się z panną Orłowską. To pani! Jak spoj-

rzy na człowieka, to jaże mrówki łażą ze strachu po skórze i chciałoby się jej do nóg pokłonić

i prosić o co... Dobra być musi, bo ile razy spotka się z ludźmi w lesie, to pochwali Boga, po-

rozmawia, dzieci pogłaska... Jensza by tego nie umiała! Zawdy co ród, to ród. Posłałam jej

grzybów koszyczek, to jak me spotkała potem, to pocałowała me w rękę... Mądra ci ona jest,

ho! ho! wi, że ja mam synka kiej malowanie. Jędruś, żeń się! Śpiesz się, flisie, póki jest na

misie! – dodawała przysłowiem.

Jędruś się zwykle śmiał, całował matkę po rękach i obiecywał prędko skończyć.

– Królewnę będziemy mieć, posadzimy ją se w świetlicy! Nie bój się, Jędruś, nie dam ja

jej rączków umorusać w niczym; będę chodzić kole niej, usługiwać, podtykać wszystko...

niech se czyta po francusku ino albo gra na fortypianie. Na to ona i panią! – ciągnęła dalej

matka rozmarzając się przyszłym swoim szczęściem.

– Stara kobieta jestem. Jędruś, wnuczków mi potrza!... – mawiała często synowi smętnie.

I on był takim samym chłopem w głębi; pod pokostem cywilizowanego człowieka, gład-

kiego i wykształconego, drżała niepohamowana energia i pragnienie żony – pani. Ten siłacz,

co w chwilach uniesienia sam rzucał na wóz sześciopudowe wory zboża i musiał nieraz robić

jak wyrobnik, żeby się zmęczyć i przyciszyć w sobie szalone pragnienie użycia i jakieś burze,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: