Wykład 6 - Toksykologia związków uzależniających

Toksykologia związków uzależniających.

Nałóg - jest to stan powodujący przymus zażywania danego środka, wywołujący uzależnienie psychiczne i fizyczne. Występuje wyraźna tendencja do stałego zwiększania dawki.

Przyzwyczajenie (nawyk) - jest stanem powodującym pragnienie, ale nie przymus, zażywania danego środka.

Przyzwyczajenie charakteryzuje się:

   - ograniczoną tendencją do zwiększania przyjmowanej dawki

   - ograniczoną zależnością psychiczna

   - brakiem zależności fizycznej

   - brakiem objawów abstynencji

Szkodliwy wpływ przyzwyczajenia rozciąga się tylko na jednostki i nie daje następstw społecznych.

Uzależnienie lekowe (zależność lekowa, lekozależność) - (wg WHO) jest stanem psychicznym, a nieraz także fizycznym, spowodowanym zażywaniem leków. W zjawisku zależności lekowej może wystąpić przyzwyczajenie, które prowadzi do tolerancji leków tj. zwiększania dawki w celu uzyskania oczekiwanego działania farmakologicznego.

Tolerancja- związana jest ze zjawiskiem zmniejszania skutków działania dawki, co prowadzi do jej zwiększenia w celu uzyskania zamierzonego działania farmakologicznego.

Zespól absytnencyjny (zespół odstawienia, głód narkotykowy)

Zespół objawów charakterystycznych dla zależności fizycznej:

-    ślinotok,

-    czkawka,

-    pocenie się,

-    bezsenność,

-    bóle głowy,

-    bóle mięśniowe,

-    pobudzenie ruchowe,

-    niepokój,

-    wzrost ciśnienia krwi

Halucynacje (omamy) - są to wrażenia zmysłowe bez podniety zewnętrznej, powstające po zażyciu środka narkotycznego lub halucynogenu, połączone z objawami depresji, lekiem, niepokojem.

Omamy mogą powstawać w zakresie każdego zmysłu:

- wizje wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe, węchowe

- zmiana nastroju

- błogostan

Typy toksykomanii:

1. Morfinowy

2. Barbituranowo-alkoholowy

3. Kokainowy

4. Canabis

5. Amfetaminowy

6. Kat

7. Substancji halucynogennych

8. Lotnych rozpuszczalników

1. Typ morfinowy: morfina (Maja, Morfeusz, Miss Emma):

   - kokaina ( Koda, Kreda, Pop)

   - heroina (Hera, Królowa, Smoła, Kambodża, Biała dama, Mexico)

   - tebaina

   - papaweryna

Morfina

Dawka smiertelna:

- doustana = 0,2g - 0,4g

- podskorna = 0,1g - 0,2g

Zatrucie ostre:

- zwężenie źrenic (źrenice szpilkowate)

- senność przechodząca w sen narkotyczny

- oddech wolny, płytki, ulega zatrzymaniu

Zatrucie przewlekle:

- nerwobóle

- zmiany czucia i nastroju

- suchość skory

- zmiany zwyrodnieniowe w narządach

- suchość błon śluzowych gardła i górnych dróg oddechowych

2. Typ barbituranowo-alkoholowy:

- leki nasenne - głównie pochodne kwasu barbiturowego (Dermy, Prochy, Pestki, Dragi, Pigułki Goryle)

- ataraktaki - pochodne benzodiazepiny - (Downers, Rolki, Pestki)

- leki przeciwbólowe (głównie fenacetyna)

3. Typ kokainowy - kokaina, jeden z 14 alkaloidów zawartych w liściach krasnodrzewu peruwianskiego (Erytroxylum coca), rosnącego dziko lub uprawianego na terenach Ameryki Południowej.

Kokaina:

Dawka śmiertelna

- doustna = 1,0g - 1,5g

- podskórna = 0,3g

Zatrucie ostre:

- rozszerzenie źrenic

- niepokój, drżenia mięśniowe

- tachykardia, podwyższenie ciśnienia krwi

- duże pobudzenie psychoruchowe

- bóle brzucha i wymioty, napady drgawkowe

- śpiączka, niewydolność krążenia z zaburzeniami rytmu serca

Zatrucia przewlekle:

- nadżerki - zwane wrzodami kokainowymi

- czerwony nos, oznaki egzemy, bladość twarzy, mała masa ciała

- ogólne osłabienie, gadatliwość, zawroty głowy i wymioty

- obrzęk płuc, zawal serca, zator lub krwiak mózgu, ostra niewydolność nerek

Postacie i drogi podania kokainy:

a) Liście kokainy - żucie

b) Chlorowodorek kokainy (Biała dama, Śnieg, Koka, Puder, Julia, Kolumbijka, Peruwian, Lady, Złoty proszek) - doustnie, donosowo, dożylnie, podskórnie, dospojówkowo, dopochwowo, doodbytniczo

c) Pasta kokainowa (Green Paste, Paste Lavade) - produkt pierwotny w procesie otrzymywania kokainy z liscie - palenie

d) Freeebase (kokaina pozbawiona soli chlorowodorkowej) (Rocks, Chips) - wydychanie oparów

e) Crack (zanieczyszczona forma Freebase) (Dumex-Crack) - palenie, wdychanie oparów

4. Typ canabis (alkaloidy konopi) - konopie indyjskie (Cannabis sativa, Cannabis indica), rośnie dziko

                                                               w  Azji Środkowej.

Konopie indyjskie zawierają wielopierścieniowe terpenoidy, z których najbardziej aktywne składniki to:

   - tetrahydrokanabinole (THC)

   - kanabinol (CBN)

   - kanabidiol (CBD)

   - kwas kanabidiolowy (CBDA)

Przetwory konopi indyjskich:

   - Marihuana - mieszanka suchych liście i kwiatostanów żeńskich (1-3%)

   - Haszysz - mieszanka żywicy kwiatostanów żeńskich i kwitnących szczytów roślin (5-10%)

   - Olej haszyszowy - wyciąg z marihuany lub haszyszu (30-50%)

kanabinole

Objawy zatrucia

- pobudzenie (dobry humor, łatwość wysławiania się)

- senność

- zmiany w płucach jak u palaczy papierosów

- osłabienie pamięci

- opóźniony refleks

5. Typ amfetaminowy - amfetamina - fenyloizopropyloamina (Dynamid, Speed, Amfa, Spidzih,

                                                                     Voltówka, Przyspieszacz)

Amfetamina jest amina sympatykomimetyczną, strukturalnie podobna do noradrenaliny i dopaminy.

Jej pochodne to:

   - metamfetamina

   - deksamfetamina

   - fenmetryzyna

   - metylofendian

Objawy przedawkowania amfetaminy:

- bezsenność, nadmierna drażliwość

- skłonność do kłótni, wybuchowość

- kołatanie i niemiarowość serca

- brak łaknienia

- zaparcia

6. Typ kat (katyna, pochodna efedryny) - we wschodniej Afryce powszechnym obyczajem, praktykowanym od wieków jest żucie liści lub picie naparu (herbata arabska lub abisyńska) z drzew Catha edulis (czuwaliczka jadalna) - zawierają one szereg aktywnych substancji, z których najważniejsze to: katyna (norpseudoefedryna), katynina, eudulina.

Objawy zatrucia:

   - pobudzenie

   - euforia

   - gadatliwość

   - rozszerzenie źrenic

   - zaparcia

   - hamuje łaknienie

7. Typ substancji halucynogennych - związki pochodzenia roślinnego (grzyby) lub otrzymane syntetycznie (często na bazie surowców roślinnych):

Kaktus meksykanski - meskalina

Muchomor czerwony - muscymol

Kołpak motylkowy – psylocybina

Podział halucynogenów

Lizergid (LSD) - otrzymywany w wyniku półsyntezy z kwasu lizergowego, występującego w sporyszu.

Objawy zatrucia:

   - zmiany nastroju

   - euforia, depresja lub uczucie lęku

   - halucynacje wzrokowe, słuchowe, smakowe, dotykowe

   - dezorientacja w czasie i przestrzeni

   - pozbawienie osobowości (rozdwojenie jaźni)

8. Typ lotnych rozpuszczalników (wziewnych)

Najczęściej przyjmowanie środki odurzające z grupy lotnych rozpuszczalników:

   - węglowodory i ich chlorowcopochodne (np. benzen, toluen, czterochlorek węgla, trichloroetylen (TRI))

   - alkohole (metylowy, etylowy)

   - estry (octan amylu)

   - etery (eter etylowy, eter winylowy)

   - ketony (aceton)

   - gazy (podtlenek azotu)

   - nitraty (azotyn: amylu, butylu, propylu i izopropylu)

Lotne rozpuszczalniki działają pobudzająco (działanie krótkotrwale) i depresyjne na OUN.

Objawy wywołane przyjęciem lotnych rozpuszczalników:

   - euforia z tendencja do fantazjowania

   - uczucie dezorientacji w czasie i przestrzeni

   - omamy wzrokowe podobne do marzeń sennych

   - urojone uczucie siły i mocy

   - zawroty głowy, mdłości

   - halucynacje (trichloroetylen)

Podstawowe typy toksykomnii i ich charakterystyka