Barbara Zagóra
I/DMU
Gr. czwartek g. 11.14
Na podst. M. Kaldor: Globalizacja, państwo i wojna [w:] Socjologia – lektury, (red.) P. Sztompka, M. Kucia
· Sposoby ujmowania tego, co globalne
GLOBALIZACJA – dotyczy procesu rozprzestrzeniani się globalnego kapitalizmu oraz szeregu politycznych decyzji (liberalizacja, deregulacja, prywatyzacja ). Prowadzi to do powstania „globalnej społeczności”, a także do schyłku państwa narodowego.
1. Proces rozpowszechniania się globalnego kapitalizmu, liberalizacji, prywatyzacji doprowadził do powstania globalnej społeczności i schyłku państwa narodowego (lata 90-te). Niektórzy uważają jednak, że przepływy ujmowane jako część dochodu narodowego nie są wcale intensywniejsze od tych sprzed I wojny światowej.
2. Globalizacja polega na wzrastaniu ilości powiązań dotyczących wszystkich dziedzin życia – polityki, bezpieczeństwa, kultury (przykładem jest „kurczenie się czasu i przestrzeni” lub „poszerzania się zakresu ludzkich kontaktów”). Wpływ na to mają zmiany technologiczne – ruch powietrzny, nowy system komunikacji, telewizja, Internet, itp. Rysuje się wyraźny podział na posiadających i nie posiadających, czyli biorących udział w hiperrealnym świecie albo nie biorących udziału.
3. Globalizacja odnosi się do wpływania globalnej świadomości. Polega na rozumieniu pewnej jakości życia, pojmowaniu wszelkich relacji w kontekście całej ludzkości. W obecnym czasie społeczeństwa odnoszą się bardziej do społeczności globalnej niż do plemienia, narodu czy grupy plemiennej. Dysfunkcja ta uwypukla znaczenie społecznych całości jako podmiotów sprawczych zachodzących zmian oraz pojmuje globalne zjawiska jako coś znacznie więcej niż tylko zjawiska dotyczące relacji przestrzennych. W tej definicji ważne jest w jaki sposób konflikty światowe wpłynęły na powstanie globalnej świadomości (np. I i II wojna światowa – Hiroszima, Holokaust – globalne doświadczenie „ustalenie prawa i moralności na globalnym poziomie”. Wydarzenia te wyznaczały wspólne cele np. wzrastanie idei mających utrzymanie pokoju na świecie. Po II wojnie światowej zmieniło się oblicze państwa. Stało się ono bardziej interwencjonistyczne, ingerujące niemal w każdą sferę życia.
Na taki stan rzeczy wykształciły się dwie reakcje obronne:
v Neoliberalizm – który głosił, że interwencja państwa ma negatywny wpływ na rozwój rynku
v Reakcja demokratyczna – sprzeciwiała się autorytaryzmowi; organizacje, które powstawały w latach 80 tych zajmowały się globalnymi kwestiami mającymi na celu demokratyzacje Europy wschodniej, Azji, Am. Łacińskiej i Afryki stanowiąc podstawę do powstania globalnego społeczeństwa obywatelskiego.
We wszystkich 3 wymienionych powyżej podejściach obecne jest założenie , iż globalizacja ma dalekosiężne skutki dla funkcjonowania państwa i władzy politycznej w ogóle . W wersji nr 1 globalizacja prowadzi do zmierzchu państwa, w wersji nr 2 dochodzi do wzrostu ilości powiązań władzy państwowej z innymi podmiotami, w wersji nr 3 wyłania się możliwość powstania globalnej wspólnoty politycznej.
· Wojny sieciowe – ten rodzaj wojen nasilił się po upływie zimnej wojny; przyczyną były nasilające się cierpienia jednostek; wojny te przypominają wojny domowe, jednak nierzadko przecinają granice, kiedy biorą w nich udział emigranci lub wysiedleńcy; w wojny sieciowe zaangażowane są podmioty na globalną skale – zagraniczni najemnicy, ochotnicy, jak i organizacje wspierające lub media; prowadzone są w miejscach gdzie instytucje nowoczesnego państwa są niespójne - taka strategia ma na celu zdobycie politycznej władzy poprzez sianie strachu i nienawiści; ideologie odwołują się do skrajnego nacjonalizmu a srodki do prowadzenia takiej wojny organizowane są ze źródeł czarnego rynku; powstaje gospodarka kierowana za pomocą przemocy i gwałtu
· Wojna okularowa – głównie prowadzona przez Stany Zjednoczone; wojna na odległość, przy użyciu specjalnej armii powietrznej i zdalnie sterowanych pocisków, lub przy udziale zastępczych oddziałów utworzonych z miejscowej ludności (wyzwolenie Armii Kosowa czy Sojusz Północny w Afganistanie); dobrym przykładem wojny okularowej może być wojna w Zatoce Perskiej; wojna okularowa opiera się na zdobyczach technologicznych, może być prowadzona przeciwko państwom sponsorującym terroryzm. Wojna ta z założenia ma nieść jak najmniejsze straty w cywilnej ludności, jednak często dochodzi do pomyłek w zlokalizowaniu celu ataku i giną niewinni ludzie. Bywa tak że dochodzi do celowego poparcia państwa graniczącego z wrogiem, co niesie kolejne konflikty i ofiary.
· Wojny neonowoczesne – kontynuacja klasycznego sposobu myślenia o wojnie; prowadzone w państwach otwierających swą gospodarkę na rynki zewnętrzne (Rosja, Indie, Chiny); polega na likwidowaniu przestępczych siatek; ogranicza się do działań skierowanych przeciw konkretnym państwom lub przeciw rebeliantom we własnym państwie – ma na celu zlikwidowanie ekstermistycznych sieci (Czeczenia, Kaszmir), lub obronę własnych granic (Indie, Pakistan); w takiej wojnie strony nie liczą się z ofiarami (Czeczenia)
à Reasumując: Wszystkie trzy typy wojen prowadzą do ogromu cierpień ludności cywilnej i są nieskuteczne. Wszystkie te trzy typy łączy wzmacnianie ekstermistycznych nastrojów po wszystkich stronach konfliktu, osłabienie społeczeństwa obywatelskiego i napędzanie kryminalnej działalności gospodarczej.
à Państwa ponowoczesne* (R. Cooper):
§ Nie rządzi w nich już „imperatyw terytorialny”
§ Funkcjonują w między narodowym kontekście
§ Granice państwowe nie mają już istotnego znaczenia
§ Sprawy każdego państwa są uważnie obserwowane przez pozostałych
§ Używanie siły jest zabronione
§ Bezpieczeństwo opiera się na zasadach przejrzystości, otwarcia, współzależności i świadomości bezbronności każdej ze stron
*Inne nazewnictwo: państwo wielostronne (M. Kaldor), zglobalizowane (I. Clark), kosmopolityczne (U. Beck), ponarodowe.
Typowe państwa wielostronne możemy znaleźć w Europie, Kanadzie, Japonii, Afryce Południowej i Ameryce Łacińskiej.
spodpowieki